Από την έντυπη έκδοση
*Tης Χάιντι Τζ. Λάρσον
Να αγκαλιάσετε τους γονείς σας. Να γνωρίσετε το εγγόνι σας για πρώτη φορά. Να γελάσετε με φίλους – αυτοπροσώπως! Τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού υπόσχονται να μας φέρουν πιο κοντά στους αγαπημένους μας και να απολαύσουμε τις στιγμές που είχαμε χάσει τους τελευταίους 14 μήνες. Η απόλαυση αυτών που έχουν ήδη εμβολιασθεί είναι ξεκάθαρη: στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι άνθρωποι τεκμηριώνουν και μοιράζονται τη στιγμή του εμβολιασμού τους με το μήνυμα «Είμαι προστατευμένος!».
Δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε αυτόν τον ενθουσιασμό, ακόμη και μπροστά στις πρόσφατα αναφερθείσες σπάνιες περιπτώσεις θρόμβωσης του αίματος, έπειτα από κάποιους εμβολιασμούς.
Ο τρόπος διαχείρισης αυτών των κινδύνων, το πώς «επικοινωνήθηκαν» και -το πιο σημαντικό- πώς έγιναν αντιληπτοί θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης του κόσμου στις προσπάθειες ανοσοποίησης κατά της πανδημίας. Υπό αυτό το πλαίσιο, η εμπιστοσύνη των ανθρώπων στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, στους εμπειρογνώμονες και στα ιδρύματα θα είναι εξίσου σημαντική με την εμπιστοσύνη στα ίδια τα εμβόλια. Οι ηγέτες μας πρέπει να είναι διαφανείς στις ενέργειές τους και να αναγνωρίζουν ότι κάθε ημέρα καθυστέρησης και αναποφασιστικότητας σχετικά με την επικοινωνία με τα εμβόλια παρέχει εύφορο έδαφος για άγχος και παραπληροφόρηση – μεγάλο μέρος της από το διαδίκτυο.
Καθησυχασμός με νέα προσέγγιση
Για να καθησυχάσουμε τον κόσμο πρέπει να αλλάξουμε την προσέγγισή μας και να μιλήσουμε για τη διαχείριση κινδύνου ως μια συνεχιζόμενη διαδικασία, την οποία ακολουθούν οι επιστήμονες και οι ρυθμιστικές αρχές όταν αξιολογούν τα εμβόλια. Οι κυβερνήσεις δημιουργούν συστήματα παρακολούθησης που αφορούν την ασφάλεια των εμβολίων, με σκοπό να παρατηρούν τις ενδείξεις για πιθανούς κινδύνους και να διασφαλίζουν ότι η καθοδήγηση βασίζεται στα πιο πρόσφατα δεδομένα. Αυτή είναι μια επαναληπτική διαδικασία και η εύρεση μιας σπάνιας παρενέργειας σημαίνει ότι το σύστημα λειτουργεί.
Οι επιστήμονες και οι αξιωματούχοι των ρυθμιστικών αρχών χρησιμοποιούν τις ίδιες διαδικασίες για οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή, από τα παυσίπονα χωρίς ιατρική συνταγή, έως τα φάρμακα για χημειοθεραπείες, ωστόσο αυτές συχνά είναι αόρατες για τον κόσμο. Αντίθετα, τα εμβόλια για τον Covid-19 έχουν σχεδιαστεί, εγκριθεί και χορηγηθεί στο παγκόσμιο προσκήνιο, με κάθε βήμα στη διαδικασία ανάπτυξης και κάθε αναφορά για πιθανό κίνδυνο να μεγεθύνεται και να κοινοποιείται σε όλο τον κόσμο. Ως αποτέλεσμα, οι σπάνιες ανεπιθύμητες ενέργειες φαίνονται πιο συχνές από ό,τι είναι στην πραγματικότητα, καθιστώντας πιο δύσκολο για τον κόσμο να αξιολογήσει τον κίνδυνο.
Ανάγκη για σαφείς πληροφορίες
Ο κόσμος είναι ικανός να διαχειρισθεί τον κίνδυνο: το κάνουμε μεμονωμένα και συλλογικά κάθε φορά που αφήνουμε το σπίτι, οδηγούμε το αυτοκίνητο ή παίρνουμε φάρμακα, για παράδειγμα.
Όμως οι άνθρωποι χρειάζονται σαφείς πληροφορίες. Στην περίπτωση των αναφερόμενων θρομβώσεων του αίματος, σημαίνει ότι πρέπει να διασφαλισθεί ότι κατανοούνται όχι μόνο οι πιθανοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τη λήψη του εμβολίου, αλλά και ο κίνδυνος της επιλογής να μην το λάβει κάποιος. Οι υγειονομικοί πάροχοι και οι εταιρείες πρέπει επίσης να κοινοποιούν με σαφήνεια τα πιθανά σημεία και τα συμπτώματα μιας σοβαρής αντίδρασης από το εμβόλιο και να βοηθούν τους ανθρώπους να κατανοήσουν πότε πρέπει να αναζητήσουν άμεση θεραπεία.
Αυτό ισχύει για όλα τα εμβόλια. Αν και τα εμβόλια είναι πολύ αποτελεσματικά και θα σώζουν 2 με 3 εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως κάθε χρόνο, η ανασφάλεια γι’ αυτά δεν είναι καινούργια. Η πρώτη «ομάδα» κατά των εμβολίων εμφανίσθηκε στη Βρετανία τον 19ο αιώνα, αφού η κυβέρνηση κατέστησε υποχρεωτικό τον εμβολιασμό για την ευλογιά. Μερικοί πίστευαν ότι ο εμβολιασμός -τότε γνωστός ως «παραβίαση»- ήταν αφύσικος και «ενάντια στο σχέδιο του Θεού». Αλλά, ενώ ο εμβολιασμός ήταν πολύ πιο επικίνδυνος από ό,τι είναι σήμερα, πολλοί θεώρησαν ότι ο κίνδυνος αξίζει τον κόπο, προκειμένου να αντιμετωπισθεί η καταστροφική επιδημία.
Σήμερα, αντιμετωπίζουμε τον κορωνοϊό – ένα άλλο θανατηφόρο παθογόνο που έχει επηρεάσει τους πάντες με κάποιο τρόπο. Στο Πρόγραμμα Εμπιστοσύνης για τα Εμβόλια παρακολουθούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε παγκόσμιο επίπεδο για να κατανοήσουμε τις ερωτήσεις και τις ανησυχίες των ανθρώπων σχετικά με τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού, καθώς και τις επιτυχίες στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης.
Το πιο συχνό θέμα που βλέπουμε -σε περισσότερες από 200 γλώσσες- είναι μια ανυπόμονη έκκληση να βάλουμε την πανδημία πίσω μας. Και τα εμβόλια βρίσκονται στο επίκεντρο για να επιτευχθεί αυτό. Όμως, για ορισμένους, η επιθυμία από μόνη της δεν είναι αρκετή για να τους παρακινήσει να εμβολιασθούν. Θα πρέπει πρώτα να αισθάνονται πιο σίγουροι.
Υγειονομικοί και πολιτικοί
Επομένως, σε ατομικό επίπεδο, οι άνθρωποι πρέπει να είναι σε θέση να υποβάλλουν ερωτήσεις σχετικά με τα εμβόλια, χωρίς να τίθενται σε περιφρόνηση και να τους παρέχονται οι πληροφορίες και η υποστήριξη που χρειάζονται, προκειμένου να λαμβάνουν αποφάσεις έπειτα από σωστή πληροφόρηση. Οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό αποτελούν μερικά από τα πιο αξιόπιστα μέλη της κοινωνίας, επομένως είναι σημαντικό να αφιερώσουν χρόνο για να ακούσουν τις ανησυχίες των ασθενών τους με ενσυναίσθηση. Αλλά πρέπει επίσης να έχουν τις τελευταίες πληροφορίες και οδηγίες για να επικοινωνήσουν με τους ασθενείς και να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη τους στον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού.
Σε επίπεδο πολιτικής, οι κυβερνήσεις πρέπει να επενδύσουν σε βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη επικοινωνία και στη δημόσια δέσμευση, να υποστηρίξουν τη χορήγηση των εμβολίων. Και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και τα επιστημονικά ιδρύματα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία και να μάθουν να μιλούν στον κόσμο άμεσα και με διαφάνεια σχετικά με τα σημαντικά ευρήματα.
Το κλειδί είναι όχι μόνο η σωστή ενημέρωση για το εμβόλιο, αλλά να είναι και σχετική με τις ερωτήσεις των ανθρώπων, και να οικοδομείται η εμπιστοσύνη απαντώντας με τρόπους που έχουν νόημα στο πλαίσιο της καθημερινής τους ζωής. Όταν η επόμενη κρίση χτυπήσει, με διαφορετικούς κινδύνους, ο κόσμος θα θυμάται πώς αντιμετωπίσθηκαν οι ανησυχίες του κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης.
Είναι απολύτως φυσιολογικό να υπάρχουν ερωτήσεις σχετικά με τα εμβόλια. Το πώς θα τις απαντήσουμε θα κάνει τη διαφορά. Αν ανταποκριθούμε καλά τώρα και ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη του κόσμου, έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης που θα χρησιμεύσει ως στέρεο θεμέλιο για την αντιμετώπιση οποιωνδήποτε επόμενων υγειονομικών κρίσεων.
*Η Χάιντι Τζ. Λάρσον, ιδρυτική διευθύντρια του Προγράμματος Εμπιστοσύνης για τα Εμβόλια, είναι καθηγήτρια ανθρωπολογίας και κινδύνου στο London School of Hygiene & Tropical Medicine.
Copyright: Project Syndicate, 2021 www.project-syndicate.org
