Ένα βασικό συστατικό για τη ζωή εντοπίστηκε σε ένα από τα φεγγάρια του Κρόνου. Ένα πρώιμο κεφάλαιο στην ανθρώπινη ιστορία αναθεωρήθηκε. Η generative AI μπήκε για τα καλά στη ζωή μας. Οι επιστημονικές ανακαλύψεις του 2023 — μεγάλες και μικρές, κοντινές και μακρινές — διεύρυναν τα άκρα της γνώσης. Και αυτό έχει σημασία γιατί ο κόσμος χρειάζεται επειγόντως νέες ιδέες για την αντιμετώπιση των χρόνιων και μολυσματικών ασθενειών, της κλιματικής αλλαγής, των ενεργειακών απαιτήσεων.
Κάποια πράγματα, ωστόσο, όσο και εάν προοδεύει η επιστήμη και η τεχνολογία – δεν αλλάζουν: Πόλεμοι μαίνονται, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίζονται από τις εστίες τους, η Δημοκρατία απειλείται. Το 2023 γίναμε μάρτυρες τραγωδίες, καταστροφές, αιματοχυσίες. Και βιώσαμε ακόμη μία μεγάλη κρίση – αυτή του κόστους ζωής. Και αυτό από μόνο του μας κάνει να περιμένει το 2024 με «μικρό καλάθι» σε ευχές και αισιοδοξία.
Ας δούμε όμως ποιες είναι οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες, που κομίζει το νέο έτος, σε 3 μεγάλα μέτωπα.
Τεχνητή νοημοσύνη: Θα μας «κλέψει» ή θα μας δώσει;
Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα τεχνολογικό σταυροδρόμι. Όλοι μας λένε ότι οδεύουμε προς ένα μέλλον που διαμορφώνεται από εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT. Θα είναι το 2024 η χρονιά που τα bots θα ανατρέψουν τα bots τα πάντα στη ζωή μας ή θα δούμε να επιστρέφει το φάντασμα του… Napster, όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει το Foreign Policy;
Εάν είστε κάτω των 35 ή άνω των 60 ετών, πιθανότατα δεν ξέρετε καν τι ήταν το Napster. Αλλά για εμάς κοντά στο κατώφλι ή λίγο πάνω από τα 40, για μια στιγμή, ήταν το μέλλον. Το Napster ήταν μια υπηρεσία κοινής χρήσης αρχείων peer-to-peer. Η βασική λογική του ήταν αρκετά απλή: Κάποιος αγοράζει ένα CD και ανεβάζει τα τραγούδια στον υπολογιστή, ο οποίος είναι συνδεδεμένος στο δίκτυο ομοτίμων του Napster. Το Napster καθιστά αυτά τα τραγούδια ελεύθερα διαθέσιμα για λήψη σε κάθε άλλο χρήστη του δικτύου. Για τους χρήστες του ήταν κάτι εκπληκτικό για τα δεδομένα της εποχής (1992 – 2002 έζησε τις μεγάλες δόξες του). Αλλά, από τη σκοπιά της μουσικής βιομηχανίας, έμοιαζε και με κλοπή.
Τι θα γινόταν με τις πωλήσεις μουσικής από τη στιγμή που το κόστος της ψηφιακής αναπαραγωγής και διανομής έπεφτε στο μηδέν; Αν όλη η μουσική παντού ήταν δωρεάν, πώς θα ζούσαν οι επαγγελματίες μουσικοί; Ακόμη πιο τρομακτικό ήταν το γεγονός πως αυτό που ξεκίνησε με τη μουσική θα μπορούσε εύκολα να εξαπλωθεί στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Οι δημιουργικές βιομηχανίες υποτίθεται ότι προστατεύονται από τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων. Τι σήμαινε όμως ο νόμος περί πνευματικών δικαιωμάτων του 20ου αιώνα για τις τεχνολογίες επικοινωνιών του 21ου αιώνα;
Κάπως έτσι η Ένωση Βιομηχανίας Ηχογράφησης της Αμερικής (RIAA) ξεκίνησε αμέτρητες αγωγές — κατά του Napster και των κλώνων του, ακόμη και κατά μεμονωμένων χρηστών. Οι αγωγές αυτές δεν έφεραν βεβαίως το τέλος στην κοινή χρήση αρχείων, αλλά άλλαξαν την τροχιά του ψηφιακού μέλλοντος και του streaming. O Στιβ Τζομπς κάλεσε τους επικεφαλής των μεγάλων δισκογραφικών τους πρόσφερε 1 δολάριο για κάθε τραγούδι και η μουσική στη δεκαετία του 2000 συνέχισε να ορίζεται από το iPod. Αυτό έως ότου το Spotify βρήκε έναν τρόπο να δημιουργεί έσοδα από τη ροή μουσικής.
Ας δούμε τους παραλληλισμούς με τη γενετική τεχνητή νοημοσύνη (AI) σήμερα: Όπως και το Napster, το ChatGPT εξαπλώθηκε γρήγορα, σχεδόν εν μία νυκτί, φαινομενικά τροφοδοτούμενο από φοιτητές. Όπως η κοινή χρήση αρχείων peer-to-peer, αυτά τα μοντέλα AI υπάρχουν σε μια νόμιμη γκρίζα ζώνη. Εκπαιδεύονται σε τεράστιους όγκους έργων που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα και υπόσχονται να παράγουν ανταγωνιστικά έργα χωρίς να αποζημιώνουν τους υπάρχοντες κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων.
Η πρώτη ηχηρή μήνυση ήρθε από τους New York Times και δεν θα είναι η μόνη. Τα chatbots και η AI θα έρθουν αντιμέτωπα με νομικές προκλήσεις, αλλά δεν θα εξαφανιστούν, θα συνεχίσουν να εξελίσσονται. Και θα απειλούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας, αλλά θα δίνουν και ευκαιρίες. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να βοηθήσει και στην επιτάχυνση της επιστημονικής ανακάλυψης, αλλά και στην ώθησή της σε εντελώς νέες κατευθύνσεις.
Δημοκρατία: Θα απειληθεί ή θα ενισχυθεί;
Η δημοκρατία, το σύστημα διακυβέρνησης που επιτρέπει στους ανθρώπους να επιλέγουν τους ηγέτες τους και να τους υποχρεώνουν να λογοδοτούν, αντιμετωπίζει πολλαπλές απειλές και πιέσεις σε όλο τον κόσμο. Αν και αυτή ήταν μια εξέλιξη πολλών ετών, το 2024 προμηνύεται μια ιδιαίτερα τεταμένη χρονιά, καθώς περισσότερες από 50 εκλογικές αναμετρήσεις θα λάβουν χώρα. 4 εξ αυτών θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό παγκόσμιο αντίκτυπο.
Η προεδρική κούρσα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο νυν πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα επιδιώξει μια δεύτερη θητεία ενάντια πιθανότατα στον πρώην, προέδρο Ντόναλντ Τραμπ, συγκεντρώνει βεβαίως τα βλέμματα όλων. Θα είναι μια αποφασιστική στιγμή για το μέλλον της αμερικανικής δημοκρατίας, η οποία έχει διαβρωθεί από την κομματική πόλωση, την παραπληροφόρηση, την καταστολή των ψηφοφόρων και τις επιθέσεις στην ακεραιότητα του εκλογικού συστήματος.
Κρίσιμες εκλογές θα έχουμε επίσης στην Ινδία, τη μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο, όπου ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι θα επιδιώξει μια τρίτη θητεία στην εξουσία. Ο Μόντι, ο οποίος ηγείται του ινδουιστικού εθνικιστικού Κόμματος Bharatiya Janata, έχει κατηγορηθεί για υπονόμευση των κοσμικών και πλουραλιστικών παραδόσεων της Ινδίας, καταστολή της διαφωνίας και θέσπιση αμφιλεγόμενων νόμων που κάνουν διακρίσεις κατά των μουσουλμάνων και άλλων μειονοτήτων. Ωστόσο έχει συσφίξει τις σχέσεις της χώρας του με τη Δύση. Ο αντίκτυπος αυτών των εκλογών στη γεωπολιτική, τις παγκόσμιες επιχειρήσεις και την κοινωνία θα είναι τεράστιος, διαμορφώνοντας ενδεχομένως τις πολιτικές και τις προτεραιότητες ορισμένων από τις μεγαλύτερες και πιο σημαίνουσες οικονομίες του κόσμου, σημειώνει το Reuters.
Οι εκλογές στην Ινδονησία, τη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο χώρα με μουσουλμανική πλειοψηφία και μια ανερχόμενη οικονομική δύναμη, θα απασχολήσουν επίσης τη διεθνή κοινή γνωμή. Για εμάς (αλλά και τον δυτικό κόσμο) εξαιρετικά κρίσιμα θα είναι τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών.
Θα λυγίσει ή θα αντέξει η παγκόσμια οικονομία;
Τέσσερα χρόνια μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας πανδημίας, η διεθνής οικονομία παραμένει εύθραυστη και αβέβαιη. Η πανδημία εξέθεσε και επιδείνωσε τις δομικές αδυναμίες και τα τρωτά σημεία μιας διασυνδεδεμένης παγκόσμιας οικονομίας, μιας οικονομίας που αρχίζει να διασπάται σε αντίπαλα μπλοκ. Ενώ δυνητικά βρίσκεται μόνο στα πρώτα του στάδια, η συνολική επανευθυγράμμιση του παγκόσμιου εμπορίου μεταξύ αυτών των μπλοκ θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στον κόσμο. Οι αλυσίδες εφοδιασμού θα αναδιαμορφωθούν, οι σχέσεις μεταξύ των εταιρειών θα πρέπει να προσαρμοστούν και αναμφίβολα θα αναδυθούν νέοι ανταγωνιστές.
