Της Ανθής Αγγελοπούλου
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι μικροοργανισμοί που εγκαθίστανται μέσα στον οργανισμό μας, ακόμα και πριν γεννηθούμε, είναι σημαντικοί για την μετέπειτα υγεία μας. Αυτοί οι μικροοργανισμοί φτιάχνουν ένα σύστημα που λέγεται μικροβιώμα. Τι είναι όμως το μικροβίωμα και πως δρουν αυτοί οι μικροοργανισμοί;
Όπως μας εξηγεί η επίκουρη καθηγήτρια Διαιτολογίας-Διατροφής στο ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης Δρ Αιμιλία Βασιλοπούλου, το μικροβίωμα είναι ένα σύνθετο μικροσύστημα, που διαφοροποιείται στον καθένα από εμάς, σε αναλογία με τον τρόπο που διαφοροποιούμαστε και εμείς σαν οργανισμοί και προσωπικότητες. Πρόκειται για τους μικροοργανισμούς που φιλοξενούμε σε όλα τα όργανα του σώματος, όπως το γαστρεντερικό σύστημα, τα μάτια, το δέρμα, τους πνεύμονες κ.α. και είναι αναρίθμητοι.
Αυτό λοιπόν το μικροβίωμα όπως λέει, απαρτίζεται από πολλά και διαφορετικά είδη μικροοργανισμών. Το είδος αυτών έχει συνδεθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους με την καλή ή κακή κατάσταση της υγείας μας, με την γήρανση, την αυξημένη ευπάθεια σε μολύνσεις, λοιμώξεις, με τη νόσο ευερέθιστου εντέρου, με καρκίνους του γαστρεντερικού συστήματος, με καρδιαγγειακές παθήσεις, ακόμα και με άνοια, νόσο του Πάρκινσον, Αλτσχάιμερ, ακόμα και με ζητήματα ιδιοσυγκρασίας.
Μελέτες που έχουν διεξαχθεί τα τελευταία χρόνια έχουν σύμφωνα με τη Δρ. Βασιλοπούλου, δείξει ότι είναι τόσο έντονη αυτή τη σύνδεση του μικροβιώματος με την υγεία μας, που έχει ευαισθητοποιήσει διάφορους φορείς στο να διενεργούν καμπάνιες ενημέρωσης για τη διαφύλαξη της βέλτιστής του κατάστασης. Πρόσφατα στο Μετροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης ένας τεράστιος διάδρομος διακοσμήθηκε με μηνύματα που βάλλουν ή βελτιώνουν τους καλούς μικροοργανισμούς που ζουν μέσα μας και απλούς τρόπους να τους βοηθήσουμε να διατηρούνται “χαρούμενοι”.
Η κατάσταση της εγκύου παίζει σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα υγεία του μωρού
Όπως έχει διαπιστωθεί από τις μελέτες αυτές, η πιο σημαντική περίοδος για την εγκατάσταση καλών μικροοργανισμών στο σώμα μας είναι τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής μας, ενώ φαίνεται ότι επίσης καθοριστικό ρόλο παίζει η κατάσταση του μικροβιώματος της μητέρας κατά της εγκυμοσύνης και την περίοδο του θηλασμού.
«Στην εγκυμοσύνη και ιδιαίτερα στο τρίτο τρίμηνο αυτής, συμβαίνουν δραματικές αλλαγές στο μικροβίωμα της μητέρας, που συνδέεται με αύξηση της φλεγμονής και της ενεργειακής απαίτησης», όπως επισημαίνει η Δρ. Βασιλοπούλου και συμπληρώνει. «Η αλλαγή αυτή στο τρίτο τρίμηνο έχει συχνά παρομοιαστεί με τις αλλαγές που συμβαίνουν κατά το μεταβολικό σύνδρομο. Και ενώ, η αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) είναι επικίνδυνη σε άντρες και μη-έγκυες γυναίκες για εμφάνιση Μεταβολικής νόσου, στην εγκυμοσύνη μπορεί να είναι ευεργετική. Παρόλα αυτά, σε πολύ υψηλό ΔΜΣ έχει βρεθεί ότι το νεογνό έχει λιγότερη μικροβιακή ποικιλότητα, παρόμοια με εκείνη που έχουν τα παιδιά που γεννιόνται με μη προγραμματισμένη καισαρική τομή».
Ο ρόλος των μικροοργανισμών στην υγεία του εμβρύου
Σύμφωνα με τη γιατρό, οι νέες μελέτες που ασχολήθηκαν με το πώς ζουν και αναπτύσσονται τα έμβρυα αποκάλυψαν ότι είναι λάθος αυτό που για χρόνια πίστευαν οι επιστήμονες, ότι δηλαδή το έμβρυο ζει σε ένα στείρο περιβάλλον, καθώς αυτό διαπίστωσαν είναι ότι περιβάλλεται από μικροοργανισμούς και ότι οι που εγκαθίστανται στο έμβρυο στη διάρκεια της εγκυμοσύνης επηρεάζουν το αν μία εγκυμοσύνη θα ολοκληρωθεί φυσιολογικά, καθώς και με την μετέπειτα υγεία του νεογνού.
Έτσι, κάποιοι μικροοργανισμοί όταν είναι σε αυξημένο αριθμό στον πλακούντα, όπως η Πρεβοτέλλα και η Γκαρντενέλλα, φαίνεται ότι προδιαθέτουν το νεογνό στο να είναι πιο ευπαθές σε φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως οι αλλεργικές παθήσεις, ενώ κάποιοι άλλοι, όπως οι Λακτοβάκιλλοι, μειώνουν τις φλεγμονώδεις απαντήσεις. Επιπλέον, μικροοργανισμοί στη στοματική κοιλότητα της εγκυμοσούσας επηρεάζουν το αποτέλεσμα της εγκυμοσύνης, όπως ο Ακτινομύκητας Νασελούντι, που συνδέθηκε μα χαμηλό βάρος κύησης και πρώιμο τοκετό, σε αντίθεση με τους λακτοβάκιλλους που οδηγούν σε καλύτερο βάρος γέννησης και φυσιολογικό χρόνο τοκετού. Φαίνεται λοιπόν ότι οι μικροοργανισμοί «κληρονομούνται» όπως και τα γονίδια.
Επιπλέον, αν ένα βρέφος γεννηθεί με φυσιολογικό τοκετό «κουβαλάει» καλύτερα μικροβιωτικά, όπως οι Λακτοβάκιλλοι, η Πρεβοτέλα που προέρχονται από τη μήτρα, σε σχέση με αυτά που γεννιούνται με καισαρική τομή, που φέρουν Σταφυλόκκοκο και Προπιοβακτήρια που είναι μικροοργανισμοί του δέρματος.
Επίσης, στα βρέφη που έχουν γεννηθεί με καισαρική τομή καθυστερεί η ωρίμανση του γαστρεντερικού συστήματος έως και 3 μήνες σε σχέση με αυτά που έχουν γεννηθεί με φυσιολογικό τοκετό, με αποτέλεσμα να είναι πιο εκτεθειμένα σε φλεγμονές, κολικούς εντέρου κ.λπ.
Τα οφέλη του μητρικού θηλασμού
Τα οφέλη του θηλασμού σύμφωνα με τη Δρ. Βασιλοπούλου, φαίνονται και στην περίπτωση της ανάπτυξης του μικροβιώματος των βρεφών, μιας και αυτά ωφελούνται από τη μεταφορά αντισωμάτων, αντιμικροβιακών παραγόντων, ανοσορυθμιστικών κυτταροκινών, που επιλέγουν τους μικροοργανισμούς που θα εγκατασταθούν στον γαστρεντερικό σωλήνα του εμβρύου. Το μητρικό γάλα δεν είναι στείρο, όπως οι βρεφικές φόρμουλες, και μεταφέρει επιπλέον και μικροοργανισμούς στο βρέφος, προάγοντας έτσι την καλύτερη πέψη και ανάπτυξη τόσο του γαστρεντερικού όσο και του ανοσοποιητικού συστήματος.
Σημαντικότατος επίσης, είναι και ο τρόπος εισαγωγής στερεών τροφών στο βρέφος στη φάση του απογαλακτισμού, μετά τον 4-6 μήνα του και μέχρι τα 3 χρόνια ζωής του νηπίου.
Δηλαδή, μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά συστατικά προερχόμενα από φρούτα, λαχανικά και όσπρια, διαιτητικές ίνες προερχόμενα από ανεπεξέργαστα δημητριακά, ρύζι και όσπρια, φρούτα και λαχανικά, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα προερχόμενα από ψάρι, από ελαιόλαδο και ξηρούς καρπούς, βοηθούν την υγεία του παιδιού εφόρου ζωής.
Προσοχή στην κατάχρηση αντιβιοτικών
Σύμφωνα με τη Δρ. Βασιλοπούλου, οι γονείς πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στην λήψη αντιβιοτικών από τα παιδιά τους αν θέλουν να έχουν μια καλή υγεία στο μέλλον ως ενήλικες. Ενώ, πολύ προσεκτική πρέπει να είναι και η ίδια η μητέρα με τη λήψη αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.
Όπως λέει, αν οι μητέρες ακολουθήσουν μερικά απλά βήματα από την εγκυμοσύνη τους και μέχρι τα 3 έτη του μωρού τότε θα έχουμε πιο υγιή παιδιά καθώς και σημαντική μείωση των φλεγμονωδών παθήσεων στο μέλλον σε ενήλικες, όπως για παράδειγμα είναι τα αυτοάνοσα νοσημάτα, ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά και οι αλλεργικών παθήσεων
Τι «όχι» και τα «ναι» για να έχουμε ένα υγιές μωρό
Όχι στην κατάχρηση αντιβιοτικών μέχρι την ηλικία των 3 ετών του παιδιού (που φαίνεται να προκαλούν τη δυσβίωση των καλών μικροοργανισμών),
Όχι στην άσκοπή χρήση αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού,
Όχι στις ακραίες διαιτητικές επιλογές της εγκύου για να μην πάρει βάρος, όπως ασιτία, μονομερής δίαιτα κ.λπ.,
Ναι στην ισορροπημένη διατροφή στα πλαίσια της (Μεσογειακής Διατροφής) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού,
Ναι στην επιλογή του μεσογειακού μοντέλου διατροφής τουλάχιστον για τα 3 πρώτα χρόνια της ζωής του μωρού,
Ναι στη γέννα με φυσιολογικό τοκετό,
Ναι στον θηλασμό,
Ναι στα περισσότερα από 1 παιδιά.
