του Dr. Γεωργίου Ι. Τασόπουλου MD,PhD*
Κάθε χρόνο η 3η Τετάρτη του Νοεμβρίου, είναι αφιερωμένη στον αγώνα ενάντια στην Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.) υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (Π.Ο.Υ.). Έτσι αυτή την ημέρα συσπειρώνονται οι διάφορες οργανώσεις ιατρών και ασθενών στους κόλπους της παγκόσμιας πρωτοβουλίας κατά της Χ.Α.Π.
Οι παραπάνω δράσεις επιτάσσονται από τη δραματική αύξηση της νόσου τα τελευταία χρόνια ενώ σήμερα η Χ.Α.Π. είναι η 4η αιτία θανάτου με 3.000.000 θανάτους ανά έτος και το 2020 θα είναι η 3η αιτία θανάτου.
Κατά την παγκόσμια οργάνωση υγείας 450.000.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εμφανίζουν Χ.Α.Π.
Στην Ελλάδα πάσχουν περίπου 800.000 Έλληνες με τους μισούς από αυτούς να μην το γνωρίζουν. Κύρια αιτία της Χ.Α.Π. είναι το κάπνισμα, με τη χώρα μας να εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό βαρέων καπνιστών στην Ευρώπη και τον υψηλότερο κατά κεφαλήν αριθμό κατανάλωσης τσιγάρων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τι είναι όμως η Χ.Α.Π.;
Χρησιμοποιούμε τον όρο Χ.Α.Π., για να περιγράψουμε μία ομάδα χρόνιων παθήσεων του αναπνευστικού (τη χρόνια βρογχίτιδα και το πνευμονικό εμφύσημα), οι οποίες έχουν σαν κοινό παρανομαστή τον προοδευτικό περιορισμό της ροής του αέρα στους πνεύμονες, με αποτέλεσμα τη δυσκολία στην αναπνοή.
Ποιες είναι οι κύριες αιτίες της Χ.Α.Π.;
Η συχνότερη αιτία είναι το κάπνισμα, το οποίο προκαλεί προοδευτική καταστροφή των αεραγωγών καθώς και των τμημάτων που γίνεται η ανταλλαγή του οξυγόνου της ατμόσφαιρας με το διοξείδιο του άνθρακα, δηλαδή τις κυψελίδες. Άλλες αιτίες ανάπτυξης Χ.Α.Π. είναι η μόλυνση του ατμοσφαιρικού αέρα, το παθητικό κάπνισμα, η επαγγελματική έκθεση σε ρύπους και σκόνες, η έλλειψη a1-αντιθρυψίνης κ.α.
Συμπτώματα Χ.Α.Π.
Σε αρκετούς ασθενείς η πάθηση μπορεί να είναι ύπουλη χωρίς θορυβώδης συμπτωματολογία στα αρχικά στάδια, εκτός από έναν πρωινό βήχα(τσιγαρόβηχας) στον οποίο οι ασθενείς δε δίνουν ιδιαίτερη σημασία αν και είναι σημαντικό σύμπτωμα .
Καθώς όμως προχωράει η νόσος και συνήθως μετά την ηλικία των 40 ετών, μπορεί ο ασθενής να εμφανίζει μαζί με το βήχα και αυξημένη παραγωγή πτυέλων, δύσπνοια ή σφύριγμα της αναπνοής, συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού και περιορισμένη αντοχή στην άσκηση.
Στην ηλικία πλέον των 50-60 ετών, η δύσπνοια επιδεινώνεται τόσο, που ο ασθενής δυσκολεύεται να κάνει δουλειές ακόμα και μέσα στο σπίτι του.
Αυτή η κακή κατάσταση της υγείας του πάσχοντα από Χ.Α.Π., οδηγεί προοδευτικά σε κοινωνική απομόνωση, επηρεάζοντας έτσι και τη ψυχική υγεία με αποτέλεσμα συχνά να εμφανίζεται κατάθλιψη.
Διάγνωση της Χ.Α.Π.
Επειδή η Χ.Α.Π. ειδικά στην αρχική φάση της είναι ύπουλη νόσος χωρίς ευρήματα από την ακρόαση των πνευμόνων και την ακτινογραφία θώρακος, θα πρέπει ο ασθενής με ύποπτα συμπτώματα, να υποβληθεί σε σπιρομέτρηση από ειδικό πνευμονολόγος.
Εάν ένα άτομο απαντήσει καταφατικά σε τρεις ή περισσότερες από τις παρακάτω ερωτήσεις, θεωρείται ύποπτος για Χ.Α.Π. και θα πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια του ειδικού πνευμονολόγου:
- Βήχετε μερικές φορές τις περισσότερες ημέρες;
- Έχετε πτύελα τις περισσότερες ημέρες;
- Έχετε δυσκολία στην αναπνοή πιο έντονα από άλλα άτομα της ηλικίας σας;
- Είστε τωρινός ή πρώην καπνιστής;
- Είστε πάνω από 40 ετών;
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρία συνιστά:
- Οι καπνιστές άνω των 30 ετών με ένα έστω από τα παρακάτω συμπτώματα:
Βήχα, απόχρεμψη ή δύσπνοια, να επισκεφτούν τον ιατρό τους και να σταματήσουν το κάπνισμα
- Όλοι οι καπνιστές πρέπει να κάνουν σπιρομέτρηση κάθε έτος
- Οι πάσχοντες πρέπει να ενταχθούν σε ειδικό πρόγραμμα θεραπείας και αποφυγής παραγόντων κινδύνων
- Η πολιτεία θα πρέπει να επανδρώσει τις μονάδες υγείας με ειδικούς πνευμονολόγους για την αντιμετώπιση αυτής της παγκόσμιας επιδημίας και να αναπτύξει προγράμματα μείωσης αυτής της καπνιστικής συνήθειας
Θεραπεία
Στη σημερινή εποχή υπάρχουν σύγχρονες θεραπείες για τη Χ.Α.Π. που είναι και αρκετά αποτελεσματικές. Ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας, αποτελούν τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα. Καλύτερα αποτελέσματα επιτυχάνονται όταν χρησιμοποιούνται συγχρόνωνς φάρμακα από δύο θεραπευτικές κατηγορίες, τους β2 διεγέρτες μακράς δράσεως και τα αντιχολινεργικά. Λόγω του ότι τα παραπάνω φάρμακα δρούν μέσω δύο διαφορετικών μηχανισμών βρογχοδιαστολής, ο συνδυασμός τους επιτυγχάνει τελικά, αθροιστικά καλύτερο αποτέλεσμα.
Στη θεραπεία της Χ.Α.Π. έχουν θέση και άλλες μέθοδοι, όπως η πνευμονική αποκατάσταση με την οποία ο ασθενής μαθαίνει να χρησιμοποιεί επωφελέστερα τους αναπνευστικούς του μύες και έτσι αισθάνεται μικρότερη δύσπνοια στην προσπάθεια. Η καλύτερη όμως θεραπεία της Χ.Α.Π. τελικά είναι η διακοπή του καπνίσματος.
*Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος
[email protected]
