Της Ανθής Αγγελοπούλου
Αδυνατίστε εύκολα και υγιεινά υποσχόταν η γλυκομαννάνη τα τελευταία χρόνια και δεν ήταν λίγα τα άτομα που έμπαιναν στον πειρασμό να δοκιμάσουν. Τι πραγματικά ισχύει όμως για τη συγκεκριμένη φυτική ίνα για την οποία έχει δώσει έγκριση ο FDA; Σε ερωτήματα γύρω από το θέμα θα μας απαντήσει ο κλινικός διαιτολόγος M.Sc. Ph.D.cand. Κωνσταντίνος Ξένος.
Η γλυκομαννάνη είναι μια διαλυτή φυτική ίνα, που προέρχεται από τη ρίζα του φυτού konjac ή elephant yam (Amorphophallus konjac) και η οποία με την ταυτόχρονη κατανάλωση νερού σχηματίζει μια ογκώδη, παχύρευστη γέλη, στην οποία οφείλονται οι όποιες επιδράσεις της – κυρίως σε επίπεδο κορεσμού – στη διαδικασία του αδυνατίσματος. Κυκλοφορεί και ως συμπλήρωμα διατροφής, εμπλουτίζει διάφορα λειτουργικά τρόφιμα και από το 1995 έχει εγκριθεί η χρήση της ως πρόσθετο τροφίμων με τον κωδικό Ε-425.
Ωστόσο, το 2002, με απόφαση της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, απαγορεύθηκε η χρήση της στο ζελέ ζαχαροπλαστικής και στις ζελεδομπουκίτσες, ως επικίνδυνη για πρόκληση πνιγμού (ιδιαίτερα στα παιδιά). Παρά ταύτα χρησιμοποιείται κανονικά και με ασφάλεια στις άλλες κατηγορίες τροφίμων.
Όπως μας εξηγεί ο κ. Ξένος, το 2010 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), βασιζόμενη στα έως τότε επιστημονικά δεδομένα, ενέκρινε τον ισχυρισμό πως η γλυκομαννάνη – σε ποσότητα τουλάχιστον τριών γραμμαρίων ημερησίως, διαιρεμένα σε τρεις δόσεις του ενός γραμμαρίου και με τη σύμπραξη της κατανάλωσης νερού – συνεισφέρει στη μείωση του βάρους, στο πλαίσιο πάντα μιας υποθερμιδικής διατροφής.
Η έγκριση οδήγησε σε έντονες αντιπαραθέσεις τους επιστήμονες
Η Dr Carrie Ruxton, το 2011 τόνισε ότι έχει πολύ μεγάλη απορία για το πώς η EFSA ενέκρινε κάτι τέτοιο, όταν μόνο 4 από τις 9 μελέτες, που αξιολογήθηκαν, έδειξαν θετική έκβαση, κάτι που αντικρούει την δήλωση της συγκεκριμένης επιτροπής ότι: «Οι περισσότερες μελέτες για την γλυκομαννάνη έδειξαν στατιστικά σημαντική διαφορά ως προς την έκβαση του αδυνατίσματος».
Σύμφωνα με τον κ. Ξένο, μπορεί να ισχυριστεί, κάποιος, πως οι 4 αυτές μελέτες είχαν ισχυρότερη δυναμική από τις υπόλοιπες 5, όμως στα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους, δεν υποστηρίζεται κάτι τέτοιο. Μάλιστα, από το 2010 έως σήμερα έχουν δημοσιευθεί και άλλες μελέτες για τη γλυκομαννάνη, που, εκ των πραγμάτων, δεν συμπεριελήφθησαν στην αναφορά της EFSA και οις οποίες αξίζει να αναφερθούν.
Τι έδειξαν οι μελέτες
Το 2013 μελέτη (J Obes. 2013;2013:610908), που διεξήχθη σε υπέρβαρους και σε παχύσαρκους ασθενείς, οι οποίοι έλαβαν 1,3 γρ. γλυκομαννάνης με ένα ποτήρι νερό μία ώρα πριν από το πρωινό, το μεσημεριανό και το βραδινό γεύμα, δεν κατάφερε να δείξει κάποια θετική έκβαση.
Το 2014 μια πολύ σημαντική μετα-ανάλυση 9 τυχαιοποιημένων μελετών, δημοσιευμένη σε επιστημονικό περιοδικό υψηλού κύρους (J Am Coll Nutr. 2014;33(1):70-8), έδειξε, επίσης, πως η γλυκομαννάνη δεν συνδράμει στο αδυνάτισμα, με στατιστικά σημαντική διαφορά σε σχέση με μια εικονική ουσία (placebo).
Στον αντίποδα των πιο πάνω ευρημάτων, το 2015, μελέτη (J Am Coll Nutr. 2015 Oct 22:1-7) σε μικρό σχετικά δείγμα υπέρβαρων ατόμων, δείχνει κάποια θετική έκβαση ως προς την απώλεια βάρους. Την ίδια χρονιά δημοσιεύεται (Nutrition 2015 Mar;31(3):437-42) ανασκόπηση 6 τυχαιοποιημένων μελετών, που δείχνει πως βραχυπρόθεσμα η γλυκομαννάνη ίσως βοηθά στην απώλεια βάρους.
Συγκρίνοντας τις μελέτες
Όπως υπογραμμίζει ο κ. Ξένος, αν συγκρίνουμε όλες αυτές τις μελέτες βλέπουμε ότι η περισσότερη έρευνα επί της παρούσης δεν αφορά σε μελέτες υψηλής ποιότητας. Όπως λέει, ο συγκερασμός των αποτελεσμάτων των έως τώρα ερευνών δεν δίνει μια ξεκάθαρη εικόνα για το αν η ουσία αυτή – στις ενδεδειγμένες, πάντα, ποσότητες – «δουλεύει» ή όχι.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η γλυκομαννάνη δεν έδειξε πως μπορεί να αποτελέσει έναν ουσιαστικό, επικουρικό πάντα, παράγοντα στην προσπάθεια για απώλεια περιττών κιλών. Αντίθετα, πολλά άτομα βίωσαν με τη χρήση της πεπτική δυσφορία και εναλλαγές δυσκοιλιότητας και διάρροιας, καταστάσεις που τους οδήγησαν στην άμεση διακοπή της.
