Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Κούρου
[email protected]
Eξονυχιστικούς ελέγχους σε δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες στον κλάδο του λιανεμπορίου σχεδιάζει ο ελεγκτικός μηχανισμός, προκειμένου να διαπιστώσει εάν έχουν εγκαταστήσει ή παραγγείλει εμπρόθεσμα τις τερματικές μηχανές ηλεκτρονικών πληρωμών POS, αλλά και αν τις χρησιμοποιούν σωστά. Στο πλαίσιο αυτό, οι έλεγχοι φυσικά δεν θα περιοριστούν μόνο στην εγκατάσταση ή προμήθεια, αφού πρωταρχικός στόχος είναι να χτυπηθούν οι επιτήδειοι και τα παράνομα κυκλώματα διακίνησης και χρήσης μηχανημάτων ηλεκτρονικών συναλλαγών μέσω καρτών (POS), που έχουν κατακλύσει ειδικά την περίοδο αυτή πολλές νησιωτικές και γενικότερα τουριστικές περιοχές της χώρας με σκοπό την παράκαμψη των capital controls και τη φοροδιαφυγή.
Δεν είναι λίγες, άλλωστε, και οι περιπτώσεις που οι διωκτικές αρχές το τελευταίο διάστημα έχουν βρει και κατασχέσει εκατοντάδες τερματικά ηλεκτρονικών συναλλαγών, τα οποία διακινούνταν τις περισσότερες φορές από τη Βουλγαρία, αλλά είχαν έδρα στο Λουξεμβούργο, ενώ η εκκαθάριση των τραπεζικών συναλλαγών γινόταν στη Μάλτα.
Ένα ακόμη, άλλωστε, κόλπο που θέλουν να μπλοκάρουν οι ελεγκτικές αρχές είναι και η έκδοση αποδείξεων μόνον από τα POS και οι οποίες πιστοποιούν τη συναλλαγή με την τράπεζα, δεν υποκαθιστούν όμως επ’ ουδενί την κανονική απόδειξη.
Και αυτό γιατί τα POS δεν είναι συνδεδεμένα με τις ταμειακές μηχανές, επομένως η τράπεζα χρεώνει κανονικά τις συναλλαγές στην κάρτα, η Εφορία όμως δεν μαθαίνει ποτέ, παρά μόνο αν γίνει έλεγχος, ότι εισπράχθηκαν χρήματα χωρίς να φαίνεται η υποχρέωση απόδοσης ΦΠΑ.
Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά δεν εμφανίζονται στην Εφορία οι πραγματικές εισπράξεις της επιχείρησης.
Τα νέα «κόλπα» βρίσκονται σε απόλυτη γνώση των ελεγκτών, οι οποίοι πλέον εκτός από το Ζ της ταμειακής μηχανής, αντιπαραβάλλουν τις εκδοθείσες αποδείξεις με τα έσοδα τα οποία αντιστοιχούν στις πωλήσεις με πλαστικό χρήμα.
Οι κυρώσεις
Αναφορικά με την τοποθέτηση και χρήση των POS, τα κλιμάκια της ΑΑΔΕ θα ελέγχουν εάν έχουν εγκαταστήσει ή παραγγείλει εμπρόθεσμα τις τερματικές μηχανές ηλεκτρονικών πληρωμών POS.
Σε διαφορετική περίπτωση, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, οι καταστηματάρχες θα βρεθούν αντιμέτωποι με το προβλεπόμενο πρόστιμο των 1.500 ευρώ.
Το ύψος βέβαια του επιβληθέντος διοικητικού προστίμου μειώνεται στο ήμισυ εάν:
α) Ο υπόχρεος εντός τριάντα ημερών από την ημερομηνία κοινοποίησης σε αυτόν της σχετικής πράξης και σε κάθε περίπτωση πριν την άσκηση της ενδικοφανούς προσφυγής, προβεί σε καταβολή του. Η καταβολή αυτή συνεπάγεται την αυτοδίκαιη παραίτηση του υπόχρεου από κάθε δικαίωμα προσβολής ή αμφισβήτησης της πράξης επιβολής προστίμου.
β) Ο υπόχρεος εντός τριάντα ημερών από την ημερομηνία υποβολής καταγγελίας ή διενέργειας ελέγχου, καταθέσει στην αρμόδια ελεγκτική υπηρεσία τιμολόγιο που αποδεικνύει την αγορά τερματικού αποδοχής καρτών πληρωμών και μέσων πληρωμής με κάρτα.
Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση που οι αρμόδιες υπηρεσίες δεχτούν τουλάχιστον πέντε καταγγελίες, σε διάστημα τριών διαδοχικών μηνών, για τη μη αποδοχή πληρωμών με χρήση Μέσων Πληρωμής με Κάρτα από υπόχρεο, αυτές κοινοποιούνται στην ΑΑΔΕ και στο ΣΔΟΕ προκειμένου να ληφθούν υπόψη κατά τον προγραμματισμό και τη διενέργεια ελέγχων, αρμοδιότητάς τους.
Ανάμεσα στις επιχειρήσεις που έχουν υποχρεωθεί στην εγκατάσταση POS είναι μανάβικα, κρεοπωλεία, φούρνοι, κάβες, κινηματογράφοι, καντίνες και εστιατόρια, φαρμακεία, συνεργεία, κομμωτήρια και κουρεία, ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, λογιστικά γραφεία, ιατρεία, δικηγορικά και αρχιτεκτονικά γραφεία, αλλά και ελεύθεροι επαγγελματίες, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί και ψυκτικοί.
Επισημαίνεται ότι όσοι κάνουν έναρξη δραστηριότητας ή σχετική μεταβολή οφείλουν, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, να συμμορφωθούν εντός ενός μηνός από την έναρξη ή τη μεταβολή.
Σε κάθε περίπτωση αρμόδιες αρχές για τη διενέργεια των ελέγχων, την επιβολή των προστίμων και τη βεβαίωση παραβάσεων είναι η Διεύθυνση Θεσμικών Ρυθμίσεων και Εποπτείας Αγοράς Προϊόντων και Παροχής Υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή και οι Διευθύνσεις Ανάπτυξης των Περιφερειακών Ενοτήτων της χώρας.
Από την πλευρά τους, βέβαια, οι υπηρεσίες της Ειδικής Γραμματείας του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΕΓΣΔΟΕ) και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), εφόσον στο πλαίσιο των ελέγχων που διενεργούν βάσει των αρμοδιοτήτων τους, διαπιστώσουν οποιαδήποτε παράβαση υποχρεούνται σε έγγραφη ενημέρωση της Διεύθυνσης Θεσμικών Ρυθμίσεων και Εποπτείας της Αγοράς Προϊόντων και Υπηρεσιών ή της κατά τόπο αρμόδιας Διεύθυνσης Ανάπτυξης για την περαιτέρω εφαρμογή της οριζόμενης με την παρούσα διαδικασίας.
Για τη διενέργεια ελέγχων η ΑΑΔΕ κοινοποιεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή κατάλογο στον οποίο περιλαμβάνονται:
α) Οι Αριθμοί Φορολογικού Μητρώου του συνόλου των υπόχρεων.
β) Στοιχεία από τα οποία προκύπτει η δυνατότητα ή μη αποδοχής πληρωμών με κάρτα, όπως, ενδεικτικά, εισπράξεις μέσω πιστωτικών, χρεωστικών και προπληρωμένων καρτών ή άλλων μέσων πληρωμής με κάρτα, για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα.
Στη συνέχεια οι αρμόδιες υπηρεσίες συγκροτούν κλιμάκια ελέγχου αποτελούμενα τουλάχιστον από δύο υπαλλήλους.
Διευκρινίσεις
Σύμφωνα με τον «οδηγό» της ΑΑΔΕ, οι υπόχρεοι θα πρέπει, μεταξύ των άλλων, να γνωρίζουν και τα εξής:
Είμαι στον Τειρεσία και η τράπεζα απέρριψε την αίτηση μου για εγκατάσταση POS.
Η μη αποδοχή της αίτησης για εγκατάσταση POS δεν αφορά όλους όσοι περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων του Τειρεσία λόγω οφειλών, αλλά περιορίζεται στις εξής κατηγορίες:
Επιχειρήσεις των οποίων οι συμβάσεις για την αποδοχή καρτών, ως μέσο πληρωμής, έχουν καταγγελθεί στο παρελθόν και οι καταγγελίες σχετίζονται με λόγους που αφορούν την αθέτηση των όρων συμβάσεων διενέργειας των συναλλαγών και την πραγματοποίηση απατηλών συναλλαγών (π.χ., αποδοχή καρτών που έχουν δηλωθεί ως απολεσθείσες, εικονικές συναλλαγές, αυτοχρηματοδότηση κ.λπ.). Τα δεδομένα των επιχειρήσεων αυτών βρίσκονται στο Σύστημα Καταγγελθεισών Συμβάσεων Επιχειρήσεων της Τειρεσίας και υπολογίζεται ότι αφορούν περίπου 200 επιχειρήσεις. Το εν λόγω αρχείο άρχισε να λειτουργεί το 2006, σε συνέχεια της απόφασης αρ.06/14.02.2006 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Ο χρόνος παραμονής των στοιχείων των επιχειρήσεων στο αρχείο αυτό ορίζεται σε πέντε (5) έτη από την ημερομηνία της καταγγελίας. Μετά την πάροδο των 5 ετών τα δεδομένα του αρχείου διαγράφονται αυτόματα και ως εκ τούτου ο δικαιούχος επανέρχεται σε καθεστώς κανονικότητας.
Επιχειρήσεις οι οποίες έχουν μη εξυπηρετούμενες οφειλές και ανήκουν στη λεγόμενη «μαύρη λίστα» του Τειρεσία (Σύστημα Αθέτησης Υποχρεώσεων (π.χ., για ακάλυπτες επιταγές, απλήρωτες συναλλαγματικές, καταγγελίες δανείων και πιστώσεων κ.λπ.). Στις περιπτώσεις αυτές οι τράπεζες αξιοποιούν τα διαθέσιμα στοιχεία και κρίνουν κατά περίπτωση αν ο επαγγελματίας που έκανε την αίτηση μπορεί να θεωρηθεί φερέγγυος. Αν, π.χ., υπάρχει μία μη εξυπηρετούμενη οφειλή της τάξεως των 1.500 ευρώ, αλλά η συνολική εικόνα της επιχείρησης κρίνεται κατά τα άλλα ικανοποιητική, ενδεχομένως να εγκριθεί από την τράπεζα η εγκατάσταση συσκευής POS, καθώς η τράπεζα κρίνει ότι η συγκεκριμένη συνεργασία δεν της δημιουργεί πιστωτικό κίνδυνο. Σημειώνεται ότι ο έλεγχος αυτός γίνεται για λόγους προστασίας των συναλλαγών με κάρτες και είναι αυτονόητος στο πλαίσιο εκτίμησης της φερεγγυότητας των επιχειρήσεων.
Επομένως, ακόμα και αν κάποιος εμφανίζεται στον Τειρεσία, αλλά είτε βρίσκεται στη λεγόμενη «λευκή λίστα» (Σύστημα Συγκέντρωσης Χορηγήσεων), η οποία περιλαμβάνει τις οφειλές που εξυπηρετούνται κανονικά, είτε βρίσκεται στη «μαύρη λίστα», αλλά κρίνεται από την τράπεζα φερέγγυος, τότε μπορεί να πάρει POS, αλλά βέβαια σε αυτές τις περιπτώσεις ο έλεγχος που πρέπει να κάνει η τράπεζα σε σχέση με τον πιστωτικό κίνδυνο που αναλαμβάνει η ίδια αλλά και για την εξασφάλιση της ομαλότητας των συναλλαγών διαρκεί περισσότερο και ενδέχεται να οδηγήσει και σε απόρριψη του αιτήματος.
Το Δημόσιο έχει κατασχέσει τους λογαριασμούς μου και επομένως δεν μπορώ να κάνω αίτηση για εγκατάσταση POS. Στις περιπτώσεις που έχει γίνει κατάσχεση λογαριασμών από το Δημόσιο (εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, δήμους, κ.λπ.), η τράπεζα ή και οποιοσδήποτε άλλος πάροχος υπηρεσιών αποδοχής καρτών (π.χ., η Viva) οφείλουν να δεσμεύσουν τους λογαριασμούς της επιχείρησης και να αποδώσουν τα ποσά των συναλλαγών στο Δημόσιο, τουλάχιστον μέχρι να εξοφληθεί η σχετική υποχρέωση. Συνεπώς, η εγκατάσταση POS είναι αρκετά δύσκολη σε αυτές τις περιπτώσεις, διότι ακόμη και εάν εγκατασταθεί το POS και πάλι η ολοκλήρωση των συναλλαγών θα είναι δυσχερής.
Ενδείκνυται σε αυτές τις περιπτώσεις ο ενδιαφερόμενος να τακτοποιήσει – γενικά να ρυθμίσει τις οφειλές του προς τους δανειστές του Δημοσίου, ώστε να μπορεί να εξασφαλίσει την άρση της κατάσχεσης. Η ενδιαφερόμενη επιχείρηση συνειδητοποιεί το πρόβλημα που υπάρχει όταν ζητήσει POS από την τράπεζα, αλλά πρόκειται για ζήτημα, ως προς το οποίο η τράπεζα δεν μπορεί να κάνει κάτι. Είναι κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να πει κανείς με μια αίτηση δανείου. Όταν κάποιος θέλει να πάρει δάνειο από την τράπεζα πρέπει να προσκομίσει πιστοποιητικό φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας. Αυτή η υποχρέωση υπάρχει εδώ και χρόνια. Η οικονομία λειτουργεί σφαιρικά και η τράπεζα είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί τους κανόνες.
Έχω κάνει αίτηση για ένταξη στον ν. 3869/2010 (ν. Κατσέλη) και επομένως δεν δικαιούμαι να κάνω αίτηση για εγκατάσταση POS. Στις ρυθμίσεις του ν. 3869/2010 υπάγονται τα φυσικά πρόσωπα που δεν διαθέτουν πτωχευτική ικανότητα. Σε αυτήν την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι μικροέμποροι (π.χ., η μοδίστρα, ο υπαίθριος μικροπωλητής σε πάγκους, αγορές και πανηγύρια, ο πλανόδιος λαχειοπώλης κ.λπ.). Συνεπώς, δεν αφορά όλες τις κατηγορίες επιχειρήσεων που υποχρεούνται να εγκαταστήσουν POS.
Το γεγονός και μόνο πως κάποιος ελεύθερος επαγγελματίας ή μικροέμπορος έχει υποβάλει αίτηση στο αρμόδιο δικαστήριο για τη ρύθμιση των οφειλών του και απαλλαγή, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 3869/2010, δεν συνιστά αιτία απόρριψης της αίτησής του για POS από την τράπεζα. Αυτό που κρίνεται από την τράπεζα είναι η συνολικότερη φερεγγυότητα του αιτούντος, η μη εισαγωγή πιστωτικού κινδύνου και η μη καταγραφή του στο αρχείο καταγγελθεισών συμβάσεων. Και πάλι εδώ είναι υπευθυνότητα της τράπεζας.
Λόγω της φύσης του επαγγέλματός μου οι συναλλαγές που θα κάνω με κάρτες δεν θα είναι συχνές. Επομένως, η τράπεζα ενδέχεται να αρνηθεί να μου εγκαταστήσει τερματικό POS ή ενδεχομένως να επιβάλει μεγαλύτερες χρεώσεις. Εκ του νόμου δεν προκύπτει υποχρέωση των τραπεζών να εγκαταστήσουν POS σε όλους τους αιτούντες. Ωστόσο, στην πράξη έχει αποδειχτεί ότι οι λίγες συναλλαγές δεν αποτελούν για τις τράπεζες ανασταλτικό παράγοντα για μη εγκατάσταση POS σε ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις.
Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις επιχειρήσεων με μικρό τζίρο (όπως π.χ. περίπτερα και καπνικά είδη), καθώς και επαγγελματιών που δεν πραγματοποιούν συχνά συναλλαγές με κάρτες, έχουν ήδη υπογραφεί συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ των τραπεζών και των φορέων εκπροσώπησής τους, τόσο για την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των συγκεκριμένων επαγγελματικών κατηγοριών όσο και για την εξασφάλιση χαμηλότερων χρεώσεων για τα μέλη τους.
Η τράπεζα απέρριψε την αίτησή μου για εγκατάσταση POS, χωρίς να συντρέχει ουσιαστικός λόγος.
Αν κάποιος επαγγελματίας κρίνει ότι η τράπεζα αναιτιολόγητα απέρριψε την αίτησή του για εγκατάσταση συσκευής POS, υπάρχει η δυνατότητα προσφυγής στις υπηρεσίες διαχείρισης παραπόνων της κάθε τράπεζας, καθώς και στο Μεσολαβητή Τραπεζικών και Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΜΤΕΥ – Ombudsman). Ο ΜΤΕΥ εξετάζει αμερόληπτα και δωρεάν διαφορές σχετικές με την παροχή τραπεζικών και επενδυτικών προϊόντων και υπηρεσιών, από τράπεζες και επενδυτικές εταιρείες εγκατεστημένες στην Ελλάδα, προς ιδιώτες και επιχειρήσεις (με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 1 εκατ. ευρώ), και μεσολαβεί με σκοπό την εξωδικαστική επίλυσή τους.
Δεν ανήκω σε κάποια από τις 85 επαγγελματικές κατηγορίες οι οποίες υποχρεούνται από τον νόμο 4446/2016 να εγκαταστήσουν POS, έως 27 Ιουλίου 2017, επομένως δεν μπορώ να υποβάλω τη σχετική αίτηση.
Όλες οι επιχειρήσεις αλλά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, ακόμα και αν δεν υποχρεούνται από τον νόμο, μπορούν να κάνουν αίτηση για εγκατάσταση τερματικού POS. Αυτό άλλωστε ίσχυε και πριν το ν. 4446/2016. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι στο σύνολο των 130.000 και πλέον αιτήσεων που έγιναν από την 1η Ιανουαρίου έως και την 30ή Ιουνίου 2017, έχουν απορριφθεί συνολικά μόλις 1.800 αιτήσεις (1,4%).
Ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα σε μία συναλλαγή και την εμφάνιση του ποσού στον λογαριασμό μου είναι πολύ μεγάλος, ειδικά όταν μεσολαβεί Σαββατοκύριακο.
Η εκκαθάριση των συναλλαγών με κάρτες πληρωμών, ελληνικών και ξένων, γίνεται με πίστωση του λογαριασμού της επιχείρησης σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη σχετική σύμβαση. Συνήθως, η πίστωση του λογαριασμού γίνεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα από την ημερομηνία αποστολής της συναλλαγής προς επεξεργασία στην τράπεζα συνεργασίας, οπότε και ολοκληρώνεται η εκκαθάρισή της και η αυθημερόν πίστωση του λογαριασμού.
Τα οφέλη
Στην πραγματικότητα για τον επιχειρηματία ή τον ελεύθερο επαγγελματία δεν υπάρχει κανένα όφελος από την εγκατάσταση POS. Κερδισμένο είναι μόνο το Δημόσιο που με αυτό τον τρόπο ελέγχει τη φοροδιαφυγή και οι τράπεζες που εισπράττουν τη σχετική προμήθεια.
Η αποδοχή καρτών θεωρείται πλέον απαραίτητο εργαλείο για την εξυπηρέτηση της πελατείας και των εισπράξεων οποιασδήποτε επιχείρησης. Μετά την επιβολή των capital controls η πληρωμή με κάρτα είναι μια απαίτηση των πελατών, που επιπλέον απαλλάσσονται από την υποχρέωση συλλογής αποδείξεων. Τους ενδιαφέρει να χρησιμοποιούν έναν σύγχρονο και ασφαλή τρόπο πληρωμής των αγορών τους, ασφαλέστερο και από τα μετρητά, ιδίως όταν το ποσό αναλήψεων είναι περιορισμένο, λόγω capital controls. Η μη αποδοχή καρτών από μια επιχείρηση, ανεξαρτήτως μεγέθους, είναι πλέον η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.
Είναι αξιοσημείωτο ότι από 13 συναλλαγές ανά κάτοικο το 2015 (ευρωζώνη: 87 συναλλαγές ανά κάτοικο) εκτιμάται πως θα φτάσουμε στις 60 συναλλαγές το 2017. Δηλαδή από 144 εκατ. πληρωμές με κάρτες το 2015 σε περισσότερες από 620 εκατ. το 2017. Εάν σε αυτά τα νούμερα προστεθούν και οι πληρωμές με μεταφορές πίστωσης (εμβάσματα), δηλαδή με χρώση τραπεζικού λογαριασμού τότε είναι φανερό ότι προσεγγίζεται ο μέσος όρος ηλεκτρονικών πληρωμών της ευρωζώνης (215-225 ανά κάτοικο).
Επιπλέον, η αύξηση χρήσης των καρτών πληρωμών συνεπάγεται για τους εμπόρους σημαντική μείωση του κόστους διαχείρισης των μετρητών (π.χ., διαχείριση κερμάτων, κόστος χρηματαποστολών, απώλειες από ληστείες, διαχείριση ακατάλληλων προς κυκλοφορία χαρτονομισμάτων, χρόνος εξυπηρέτησης πελατών κ.λπ.) που με βάση τη διεθνή εμπειρία σε πολλές περιπτώσεις υπερκαλύπτουν την προμήθεια αποδοχής συναλλαγών καρτών πληρωμών. Το ετήσιο κόστος διαχείρισης μετρητών στην Ελλάδα εκτιμάται ότι ανέρχεται στο 1,5% με 2% του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, δηλαδή περίπου 3 με 4 δισ. ευρώ.
