Από την έντυπη έκδοση
Στον Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
«Δεν υπάρχουν λύσεις μέσα σε μια νύχτα», δηλώνει χαρακτηριστικά για την ανεργία στην Ελλάδα η Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, Μαριάν Τίσεν, η οποία σε συνέντευξη στη «Ν» μεταφέρει την εκτίμηση της Κομισιόν για 2% αύξηση της ελληνικής απασχόλησης έως το 2017. Η κ. Τίσεν, η οποία επισκέπτεται σήμερα την Αθήνα, στέλνει το μήνυμα ότι η ευελιξία στην αγορά εργασίας στοχεύει στην ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας, σημειώνοντας ότι ανάλογες μεταρρυθμίσεις «αποδίδουν καρπούς» σε άλλες χώρες της Ευρώπης, η οποία έχει φτάσει το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης μετά το 2008. «Θα δούμε τι περαιτέρω βήματα θα πρέπει να γίνουν», αναφέρει, για την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων. Η ίδια περιγράφει τις δράσεις της Επιτροπής για την απασχόληση στην Ελλάδα και στέκεται στο γεγονός ότι αυτόν τον μήνα εγκρίθηκε από το επενδυτικό σχέδιο Γιούνκερ το πρώτο ελληνικό έργο. «Η Επιτροπή συνέβαλε στην επίτευξη της συμφωνίας του περασμένου Αυγούστου και εμμένουμε σε αυτούς τους όρους. Θέλουμε να εφαρμοστεί πλήρως και πιστά, με βάση μια δίκαιη αξιολόγηση, και εργαζόμαστε για να συμβεί αυτό το συντομότερο δυνατό», δηλώνει ως προς την πορεία της αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος. Προαναγγέλλει δε την παρουσίαση, πριν από το καλοκαίρι, πακέτου δράσεων από την Επιτροπή για την ένταξη των προσφύγων στην Ευρώπη.
Ποιο είναι το βασικό σενάριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την εξέλιξη της απασχόλησης στην Ελλάδα;
Στον απόηχο της κρίσης, εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους και χιλιάδες οικογένειες βυθίστηκαν στη φτώχεια σε όλη την Ευρώπη. Η Ελλάδα χτυπήθηκε περισσότερο, και ακόμη και σήμερα υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν δουλειά και δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δραματική για τους νέους. Κάθε δεύτερος νέος στην Ελλάδα είναι άνεργος και ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν μείνει εκτός εργασίας για περισσότερο από έναν χρόνο διπλασιάστηκε, ως αποτέλεσμα της κρίσης. Ωστόσο, βλέπουμε σημάδια βελτίωσης της κατάστασης. Η ανεργία κόβει αργά ταχύτητα και η απασχόληση αρχίζει να ανεβαίνει ξανά. Περιμένουμε ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί, με την ανεργία να μειώνεται σε 22,8% το 2017 και την απασχόληση να αυξάνεται κατά 2% έως το 2017.
Τι δράσεις περιλαμβάνει το πρόγραμμα της Επιτροπής για την τιθάσευση της ανεργίας στην Ελλάδα;
Η Επιτροπή Γιούνκερ έχει θέσει τις δουλειές και την ανάπτυξη στο επίκεντρο. Το επενδυτικό σχέδιο, ύψους 315 δις, θα ενισχύσει σημαντικά τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε όλη την Ευρώπη. Το πρώτο ελληνικό έργο εγκρίθηκε αυτόν τον μήνα και ελπίζω ότι πολλά περισσότερα θα ακολουθήσουν. Επιπλέον, καταστήσαμε 1 δις διαθέσιμο για να βοηθήσουμε τα κράτη – μέλη ώστε να λάβουν μέτρα στήριξης νέων με στόχο να βρουν μια δουλειά, να καταρτιστούν ή να συνεχίσουν την εκπαίδευση εντός 4 μηνών αφού αποχωρήσουν από το σχολείο ή καταστούν άνεργοι. Η Ελλάδα έλαβε 171,5 εκατ. από αυτόν τον φάκελο. Προτείναμε επίσης μια δέσμη μέτρων για να καταστεί ευκολότερο για τους μακροχρόνια άνεργους να βρουν τον δρόμο τους πίσω στην αγορά εργασίας. Αυτό εγκρίθηκε από όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ σε χρόνο – ρεκόρ και ελπίζω να δω αυτήν την πολιτική δέσμευση να μετατρέπεται πλέον επί τόπου σε πράξη, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλα τα κράτη – μέλη.
Σε ποιον βαθμό αξιοποιεί η Ελλάδα τις ευκαιρίες που προσφέρονται από τα ευρωπαϊκά προγράμματα για τη μείωση της ανεργίας;
Η Ελλάδα κάνει χρήση της χρηματοδοτικής στήριξης που έχουμε βάλει στο τραπέζι, αλλά δεν υπάρχουν γρήγορες λύσεις για τη μείωση της ανεργίας μέσα σε μια νύχτα. Η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και η δημιουργία θέσεων εργασίας πρέπει να κτιστούν πάνω σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, επενδύσεις και δημοσιονομική ευθύνη. Οι προσπάθειες βρίσκονται σε διαρκή εξέλιξη σε πολλά κράτη – μέλη, όπως η Ελλάδα. Η Εγγύηση για τους Νέους, για παράδειγμα, βρίσκεται σε εφαρμογή σε όλα τα κράτη – μέλη και αρχίζει να έχει αποτελέσματα. Ο αριθμός των νέων ανέργων έχει μειωθεί κατά ένα εκατομμύριο τα τελευταία δύο χρόνια. Η ανεργία παραμένει δραματικά υψηλή στην Ελλάδα, αλλά κι εδώ βλέπουμε τους αριθμούς να πέφτουν πολύ αργά. Βρισκόμαστε τώρα στο στάδιο της συλλογής δεδομένων από τα κράτη – μέλη και πριν από το τέλος του έτους θα παρουσιάσουμε τις επιδόσεις τους στη χρήση των ευρωπαϊκών εργαλείων που τίθενται στη διάθεσή τους.
Προβλέπονται στοχευμένες ενέργειες για την ανάσχεση του brain drain στην Ελλάδα;
Οι πολίτες πρέπει να αισθάνονται ότι υπάρχουν πραγματικές ευκαιρίες. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και η ώθηση των επενδύσεων που δημιουργούν θέσεις εργασίας είναι απαραίτητες για την Ελλάδα προκειμένου να ευημερήσει και για τους νέους προκειμένου να μείνουν στη χώρα. Η μετακίνηση για εργασία σε άλλη χώρα θα πρέπει να είναι μια θετική επιλογή και όχι μια αναγκαστική εξέλιξη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει μέτρα που συμβάλλουν στη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και στην άμβλυνση των συνεπειών του brain drain στην Ελλάδα. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και η Πρωτοβουλία Απασχόλησης Νέων θα χρηματοδοτήσει κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 -με 1,7 δις- σχέδια προώθησης βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης.
Είναι μόνο η ύφεση υπαίτια για την ανεργία στην Ελλάδα ή εντοπίζει η Επιτροπή και διαρθρωτικά προβλήματα; Για παράδειγμα, είναι πενιχρή στην Ελλάδα η σύνδεση μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας.
Τα διαρθρωτικά προβλήματα έχουν οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα ανεργίας και φτώχειας στην Ελλάδα, ακόμη και πριν από το ξέσπασμα της κρίσης. Οι ελληνικές δαπάνες για την καταπολέμηση της φτώχειας βρίσκονταν στον μέσο όρο της ΕΕ πριν από την εκδήλωση της κρίσης, ωστόσο, το ποσοστό της φτώχειας ήταν μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα το 60% των εργοδοτών δηλώνει ότι δεν μπορεί να βρει ανθρώπους με τις κατάλληλες δεξιότητες – αυτό είναι ένα τραγικό παράδοξο, δεδομένης της δραματικής κατάστασης της απασχόλησης. Πρέπει να γίνει δουλειά ώστε να έρθουν πιο κοντά η εκπαίδευση και η αγορά εργασίας. Αυτός ακριβώς είναι ο στόχος μου, μέσω της νέας Ατζέντας Δεξιοτήτων για την Ευρώπη, την οποία θα παρουσιάσω σύντομα. Είναι ο λόγος για τον οποίο θα συναντηθώ σήμερα το πρωί με περισσότερες από 50 ελληνικές επιχειρήσεις.
Υπάρχουν απτά αποτελέσματα από την εισαγωγή περισσότερης ευελιξίας στην ελληνική αγορά εργασίας, όπως την υπαγόρευσε το πρόγραμμα προσαρμογής τα τελευταία χρόνια;
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας πριν από το πρόγραμμα προσαρμογής, η Ελλάδα έχασε ανταγωνιστικότητα σε σχέση με άλλα κράτη – μέλη της ζώνης του ευρώ. Αυτό ήταν απαραίτητο να διορθωθεί. Σε μια νομισματική ένωση, οι μισθοί και οι τιμές πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτοι για να υποστηρίζουν προσαρμογές. Η αύξηση της ευελιξίας θεωρήθηκε ως ένας τρόπος για την καλύτερη άμβλυνση του βάρους της ύφεσης στην απασχόληση. Η βαθιά κρίση δημιούργησε ένα δύσκολο περιβάλλον. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο κοινωνικός διάλογος χρειάζεται να λειτουργεί γρήγορα και αποτελεσματικά για να αντιμετωπίζει ένα μεταβαλλόμενο τοπίο και αναδυόμενες προκλήσεις. Είναι πλέον καιρός να κοιτάξουμε προς τα εμπρός, για να εξαλείψουμε τα προβληματικά σημεία στη δημιουργία θέσεων εργασίας και να αυξήσουμε τη δυνητική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, συνδυάζοντας την ευελιξία με την καλή λειτουργία του κοινωνικού διαλόγου. Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που μεταρρυθμίζει την αγορά εργασίας της – και μέχρι τώρα έχουμε αρκετές ενδείξεις ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις αποδίδουν καρπούς όσον αφορά την επιτάχυνση της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης και τη στήριξη της οικονομικής σταθερότητας.
Η απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, από τη μία πλευρά, συνιστά κίνητρο για επενδύσεις και, από την άλλη πλευρά, διευκολύνει την απώλεια θέσεων εργασίας, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Ποια είναι η γνώμη σας για την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων; Θεωρείτε ότι είναι κάτι που χρειάζεται η Ελλάδα σε αυτήν τη φάση;
Οι ομαδικές απολύσεις αποτελούν ένα κρίσιμο μέρος της εργατικής νομοθεσίας και όλες οι χώρες εφαρμόζουν σχετικούς νόμους. Τέτοιοι νόμοι χρειάζεται να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της δυνατότητας των επιχειρήσεων να είναι σε θέση να προσαρμόζονται στην αλλαγή, ιδίως στην αγορά εργασίας. Είναι σημαντικό να έχουμε σαφή κριτήρια και διαφανείς διαδικασίες που θα επιτρέπουν μια γρήγορη αλλά δίκαιη επίλυση. Στο πλαίσιο του προγράμματος, τίθεται σε εφαρμογή μια διαδικασία για τη διενέργεια μιας ανεξάρτητης αξιολόγησης για αυτά τα θέματα, μαζί με άλλα θέματα μεταρρύθμισης της αγοράς εργασίας, από κοινού με τους κοινωνικούς εταίρους. Πάνω στη βάση αυτής της αξιολόγησης, θα δούμε τι περαιτέρω βήματα θα πρέπει να γίνουν. Αυτό είναι μόνο ένα μέρος ενός πολύ ευρύτερου συνόλου θεμάτων που σχετίζονται με τη λειτουργία της αγοράς εργασίας και την εγκαθίδρυση ενός ανταγωνιστικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα.
Η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα επενδύσεις. Ωστόσο, βασικός παράγοντας του προγράμματος, τουλάχιστον όπως αυτό έχει εφαρμοστεί στην πράξη έως σήμερα, είναι η έμφαση στη φορολόγηση, που αποθαρρύνει την οικονομική δραστηριότητα και επιτείνει την ύφεση. Δεν είναι αυτή μια επιλογή που υπονομεύει την προοπτική δημιουργίας θέσεων εργασίας;
Όλες οι προσπάθειες και η οικονομική στήριξη που έχουν επενδυθεί στοχεύουν στην έξοδο της Ελλάδας από την κρίση και την επιστροφή στην ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Το περασμένο φθινόπωρο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη – μέλη χορήγησαν «μια εμπροσθοβαρή πρόσβαση» της Ελλάδας στα ταμεία της ΕΕ. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 2,3 δις ευρώ επιταχυνόμενης χρηματοδότησης για τα έτη 2015 και 2016. Η χρηματοδότηση της ΕΕ αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη διατήρηση επενδύσεων στην πραγματική οικονομία σε καιρούς κατά τους οποίους η πρόσβαση σε ιδιωτικές επενδύσεις είναι ακόμη περιορισμένη. Επιπλέον, το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία για την ώθηση των επενδύσεων στην Ελλάδα. Τώρα που το πρώτο ελληνικό έργο έχει εγκριθεί, ελπίζω περισσότερες καλές ειδήσεις να ακολουθήσουν σύντομα στην Ελλάδα.
Η ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι θεσμοί και πιστωτές ζητούν επιπρόσθετα μέτρα πέραν της συμφωνίας και είναι υπεύθυνοι για την καθυστέρηση της αξιολόγησης του προγράμματος. Τι προκαλεί την καθυστέρηση της αξιολόγησης και πώς εκτιμάτε ότι θα προχωρήσουν τα πράγματα;
Δουλεύουμε με καλή πίστη και αφοσίωση για την επιτυχή έκβαση της αξιολόγησης, σε ευθυγράμμιση με τις συμφωνημένες δεσμεύσεις και τους συμφωνημένους στόχους. Η Επιτροπή συνέβαλε στην επίτευξη της συμφωνίας του περασμένου Αυγούστου για το συνολικό πρόγραμμα και εμμένουμε σε αυτούς τους όρους. Θέλουμε να εφαρμοστεί πλήρως και πιστά, με βάση μια δίκαιη αξιολόγηση, και εργαζόμαστε για να συμβεί αυτό το συντομότερο δυνατό.
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η ενδεδειγμένη επιλογή στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα; Η μείωση των συντάξεων ή η αύξηση των εισφορών; Ποιο είναι το σκεπτικό σας;
Το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα έπασχε από πολλές αδυναμίες που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Το σύστημα πρέπει να γίνει βιώσιμο και δίκαιο και οι ελληνικές αρχές ήρθαν με μια ολοκληρωμένη πρόταση ως βάση. Η εργασία επί των προτάσεων βρίσκεται σε εξέλιξη.
Ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων εγκαθίσταται στην επικράτεια της ΕΕ. Πόσο εύκολη είναι η ενσωμάτωση των προσφύγων στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας και πώς αναμένεται να επιδράσει το μεταναστευτικό ζήτημα τόσο στην ελληνική όσο και ευρύτερα στην ευρωπαϊκή απασχόληση και κοινωνική ασφάλιση;
Η Ελλάδα έχει δώσει το παράδειγμα με την παροχή στους αιτούντες άσυλο άμεσης πρόσβασης στην αγορά εργασίας. Τα κράτη – μέλη έχουν έως και εννέα μήνες για να επιτρέψουν την πρόσβαση, αλλά πιστεύω ότι όσο πιο σύντομα, τόσο το καλύτερο για το κάθε άτομο και για την κοινωνία. Η γρήγορη ενσωμάτωση ωφελεί όλες τις πλευρές, και η συμμετοχή στην αγορά εργασίας είναι ένα κρίσιμο στοιχείο – επίσης υπό το πρίσμα της γήρανσης της κοινωνίας μας. Τουλάχιστον το 20% του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, περίπου 21 δις για την περίοδο 2014-2020, προορίζεται για την κοινωνική ενσωμάτωση. Η ένταξη των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων μπορεί να ξεκινήσει μέσα σε αυτά τα προγράμματα. Επιπλέον, πριν από το καλοκαίρι, η Επιτροπή θα παρουσιάσει ένα πακέτο δράσεων για την ένταξη των προσφύγων στην Ευρώπη.
Πώς εξελίσσεται η απασχόληση στην Ευρωζώνη και την ΕΕ; Έχει ανακτηθεί το χαμένο έδαφος από την κρίση του 2008;
Φτάσαμε για πρώτη φορά το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης από το 2008. Η ανεργία μειώνεται σταθερά. Η συμμετοχή του εργατικού δυναμικού βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Έτσι κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά οι προσπάθειές μας δεν μπορεί να σταματήσουν εδώ. Δεν θέλουμε να αφήσουμε κανέναν πίσω.
