Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Τα «φαντάσματα» του 2008 έχουν βγει ξανά και στοιχειώνουν τις αγορές… Σε ένα έτος που σημαδεύτηκε από ακραίες διακυμάνσεις στις διεθνείς χρηματοοικονομικές αγορές, το τρίτο τρίμηνο σηματοδότησε μία περίοδο που τα γεγονότα πήραν μία ασυνήθιστα ευμετάβλητη τροπή.
Έκαναν «φτερά» επιπλέον 9 τρισ. δολάρια από τις διεθνείς μετοχές, ενώ από κοινού η κατάρρευση αγορών μετοχών και ομολόγων σημαίνει ότι η κεφαλαιοποίηση της παγκόσμιας αγοράς συρρικνώθηκε κατά 46 τρισ. δολάρια στο εννεάμηνο. Καθώς η Φέντεραλ Ριζέρβ «βγήκε» πολύ πιο επιθετικά με επιτοκιακές αυξήσεις «τζάμπο» για να τιθασεύσει τις χειρότερες πληθωριστικές πιέσεις πολλών δεκαετιών, οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων ξέφυγαν στο υψηλότερο επίπεδο σε διάρκεια μεγαλύτερη της δεκαετίας και οι μετοχές αντέστρεψαν το καλοκαιρινό ράλι, αγγίζοντας νέα χαμηλά έτους. Αδιαφιλονίκητος νικητής το δολάριο, καθώς οι επενδυτές αναζήτησαν σε αυτό την ασφάλεια μέσα στο ταραγμένο περιβάλλον των αυξανόμενων επιτοκίων, του πληθωρισμού, της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία. Η εκρηκτική του άνοδος προκάλεσε τεράστιες ζημίες στα νομίσματα όχι μόνο των αναδυόμενων αλλά και των ανεπτυγμένων οικονομιών, καθιστώντας αναγκαία την πρώτη παρέμβαση από το 1998 της Ιαπωνίας στην αγορά ξένου συναλλάγματος για να στηρίξει το νόμισμά της ρίχνοντας 2,8 τρισ. γιεν (20 δισ. δολάρια).
Η Τράπεζα της Αγγλίας
Την ίδια στιγμή, η βύθιση των τιμών των βρετανικών κρατικών ομολόγων στα «τάρταρα» ανάγκασε την Τράπεζα της Αγγλίας να ανοίξει «παραθυράκι» στην πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, προχωρώντας σε προσωρινές αγορές μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων. Τώρα, οι επενδυτές κοιτάζουν με τρόμο τους επόμενους τρεις μήνες του έτους, που παραδοσιακά είθισται να είναι οι καλύτεροι -με βάση το Αλμανάκ του Χρηματιστή, ο S&P 500 παρουσιάζει κατά μέσο όρο κέρδη 4,2% από το 1949-, στοιχηματίζοντας ότι το sell off των αμερικανικών μετοχών και όχι μόνο θα συνεχιστεί έως ότου υπάρξουν σαφείς ενδείξεις ότι η Fed έχει αρχίσει να κερδίζει τη μάχη κατά του πληθωρισμού.
Η έντονη μεταβλητότητα αποτυπώνεται στην πορεία του δείκτη MSCI που παρακολουθεί τις μετοχές 47 χωρών, ο οποίος σημείωσε ράλι 10% από τον Ιούλιο έως τα μέσα Αυγούστου. Η πιο επιθετική όμως στάση της Fed σάρωσε τα κέρδη αυτά, με αποτέλεσμα ο δείκτης να υποχωρήσει έκτοτε 15% και να μείνει με απώλειες 25% στο εννεάμηνο, χάνοντας 18 τρισ. δολάρια σε κεφαλαιοποίηση. Επίσης, μέσα στην bear market ο S&P 500 σημείωσε ράλι 6% περισσότερες από τέσσερις φορές στη διάρκεια του τρέχοντος έτους, για να επιστρέφει εν συνεχεία και να αγγίζει νέο χαμηλό έτους σε κάθε γύρο, που σημαίνει ότι οι αγοραστικές ευκαιρίες στα χαμηλά προσέφεραν και καλές στιγμές στους επενδυτές. Σε μία ακόμη ένδειξη των μεγάλων ανατροπών του τρίτου τριμήνου, ο δείκτης σημείωσε άνοδο περίπου 14% προτού αντιστρέψει την πορεία του και αγγίξει χαμηλό δύο ετών τον Σεπτέμβριο, από τη στιγμή που οι επενδυτές επαναπροσδιόρισαν τις θέσεις τους στην προοπτική ακόμη πιο επιθετικής νομισματικής πολιτικής από τη Fed.
Ωστόσο, και πάλι η σημερινή bear market, η οποία μέχρι στιγμής έχει διαρκέσει 268 ημέρες και έχει διαγράψει από την κορυφή στα χαμηλά μία καθοδική πορεία της τάξης του 24%, θεωρείται σχετικά σύντομη και ρηχή συγκριτικά με παλαιότερους κύκλους πτώσης. Από το 1950, η μέση bear market έχει διαρκέσει 391 ημέρες, με μέση πτώση από την κορυφή στα χαμηλά 35,6%, σύμφωνα με τη Yardeni Research. Ο S&P 500 υποχωρεί από τις αρχές του έτους έως σήμερα περίπου 24%, ο Nasdaq έχει χάσει 30% της αξίας του, ενώ οι απώλειες του Dow Jones κυμαίνονται κοντά στο 20%. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο πανευρωπαϊκός δείκτης υποχωρεί περίπου 20%.
Κρατικά ομόλογα
Εάν όμως η πορεία των μετοχών θεωρείται νευρική, οι διακυμάνσεις στην αγορά κρατικών ομολόγων ήταν πολύ χειρότερες. Ο δείκτης ICE BofAML που παρακολουθεί τη μεταβλητότητα στην αμερικανική αγορά κρατικών ομολόγων εκτινάχθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2020, καθώς ο δείκτης ICE BofA των αμερικανικών κρατικών ομολόγων οδεύει προς τη μεγαλύτερη ετήσια πτώση όλων των εποχών. Ορισμένοι μάλιστα επενδυτές εκτιμούν ότι η αναστάτωση των αγορών μετοχών θα συνεχιστεί έως ότου επιστρέψει η ηρεμία στις αγορές ομολόγων. H BofA υπολογίζει ότι οι φετινές απώλειες 20% των επενδυτών από τη διεθνή αγορά κρατικών ομολόγων συναγωνίζονται αυτές του 1920, του 1949 και της Μεγάλης Ύφεσης του 1931.
Από τα νομίσματα, ο δείκτης δολαρίου καταγράφει κέρδη 7% στο τρίμηνο και 17% στο εννεάμηνο έναντι καλαθιού με τους κυριότερους ανταγωνιστές του, αγγίζοντας το υψηλότερο επίπεδο από τον Μάιο του 2002 και παραμένοντας σταθερά κοντά σε αυτά. Έναντι του γιεν και της στερλίνας τα κέρδη του φθάνουν το 20% και 18% αντίστοιχα, οδηγώντας τα εν λόγω νομίσματα στη μεγαλύτερη ετήσια πτώση από το 1979 και το 2008. Όσο για την αγορά κρυπτονομισμάτων, η αξία της έχει συρρικνωθεί φέτος στα 940 δισ. δολάρια από τα 2,2 τρισ., παρότι το bitcoin δεν διεύρυνε σημαντικά στο τρίτο τρίμηνο τις φετινές του απώλειες που φθάνουν το 60%.
