Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Αμφιλεγόμενος, προκλητικός, παρορμητικός και αυθάδης. Αλλά και ιδιοφυής, ονειροπόλος, οραματιστής, αποτελεσματικός. Τα επίθετα αυτά συνοδεύουν τα άρθρα που γράφονται σε καθημερινή βάση για τον Ελον Μασκ, τον άνθρωπο, που η Morgan Stanley προβλέπει ότι θα γίνει ο πρώτος τρισεκατομμυριούχος του πλανήτη.
Αν και πριν από 13 χρόνια έφτασε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και ζούσε με δανεικά, σήμερα είναι ήδη ο πλουσιότερος άνθρωπος στη Γη. Και φιλοδοξεί να… φύγει από αυτήν για να εποικίσει στον Άρη.
Ο Μασκ δεν είναι ένας τυχαίος ή τυχερός επιχειρηματίας. Είναι ο επικεφαλής της Tesla, της πρωτοποριακής εταιρείας ηλεκτρικών οχημάτων, που μεταμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια από ένα project που έκαιγε ρευστό με υψηλές ταχύτητες, σε μία επιχείρηση με κεφαλαιοποίηση υψηλότερη από την αθροιστική αξία των 9 μεγαλύτερων παραδοσιακών αυτοκινητοβιομηχανιών του κόσμου.
Είναι ο δημιουργός της SpaceX, της ιδιωτικής επιχείρησης που έχει εξασφαλίσει τα σημαντικότερα συμβόλαια για διαστημικές αποστολές με τη NASΑ, την ώρα που οι Μπέζος, Μπράνσον και άλλοι δισεκατομμυριούχοι με διαστημικές βλέψεις περιορίζονται στον… τουρισμό.
Ένας οραματιστής που μέσω της Neuralink θέλει να ενώσει τη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης με τις ανθρώπινες ικανότητες για να βοηθήσει ανθρώπους με σοβαρές αναπηρίες.
Είναι το household name που απασχολεί με τις σχέσεις, τις εμφανίσεις και τα «τιτιβίσματά» του τα ταμπλόιντ. Αλλά και ο μόνος επιχειρηματίας τέτοιου βεληνεκούς, που δεν δίστασε να αποκαλύψει σε μία από τις δημοφιλέστερες εκπομπές, το Saturday Night Live, ότι έχει Asperger. Και είναι βέβαια ο πατέρας 6 παιδιών, το πιο μικρό εκ των οποίων έχει ένα όνομα, που αν και το έχω συναντήσει δεκάδες φορές, μου είναι αδύνατον να θυμηθώ, εάν δεν το γκουγκλάρω (X Æ A -12).
Τις τελευταίες ημέρες κρατάει σταθερά τα βλέμματα όλων πάνω του, χάρη στην απόφασή του να ρευστοποιήσει μετοχές της Tesla για να φορολογηθεί. Δεσμευόμενος να κάνει πράξη την «εντολή» των ακολούθων του στο Twitter, θα πληρώσει στην εφορία περί τα 4 δισ. δολάρια– ποσό 10 φορές μικρότερο από εκείνο που θα πρέπει να καταβάλει εάν ψηφιστεί η πρόταση των Δημοκρατικών για τον λεγόμενο φόρο των δισεκατομμυριούχων και σε κάθε περίπτωση αμελητέο για έναν άνθρωπο με περιουσία 300 δισ. δολαρίων.
Τα παιδικά του χρόνια
Ο Έλον Μασκ γεννήθηκε στις 28 Ιουνίου 1971 στην Πρετόρια της Νότιας Αφρικής. Η μητέρα του Μάγιε Μασκ. γεννήθηκε στον Καναδά και μεγάλωσε στη Νότια Αφρικη. Είναι διαιτολόγος και μοντέλο. Ο πατέρας του, Έρολ, σπούδασε μηχανικός και πιλότος, ενώ ασχολήθηκε με το real estate, αλλά και την εκμετάλλευση ορυχείων σε διάφορες αφρικανικές χώρες. Όταν ο Έον ήταν 9 ετών οι γονείς του χώρισαν και ο ίδιος με τον μικρότερο αδελφό του, Κίμπαλ, αποφάσισαν να ζήσουν με τον πατέρα του. «Αποδείχθηκε ότι δεν ήταν καθόλου καλή ιδέα» έχει πει ο ίδιος σε συνέντευξή του στο Rolling Stone. Στα εφηβικά χρόνια οι συγκρούσεις με τον πατέρα του ήταν συχνές και ο ίδιος ήρθε πιο κοντά με την μητέρα του.
Ο κόσμος της επιστήμης και της τεχνολογίας δεν άργησε να γοητεύσει τον μικρό Μασκ. Ήταν μόλις 10 ετών όταν άρχισε να πειραματίζεται με ένα υπολογιστή Commodore VIC-20. Δύο χρόνια άρχισε να μαθαίνει μόνος προγραμματισμό και πούλησε τον κώδικα που έγραψε για ένα παιχνίδι που είχε φτιάξει σε γλώσσα BASIC σε ένα περιοδικό υπολογιστών έναντι 500 δολαρίων. «Ήταν απλοϊκό, αλλά καλύτερο από άλλα δημοφιλή παιχνίδια της εποχής» έχει πει.
Οι σπουδες και το πρώτο επιχειρηματικό βήμα
Τελειώνοντας το Λύκειο αποφάσισε να αποχαιρετήσει και τη Νότια Αφρική για να μετακομίσει με τη μητέρα του στον Καναδά, όπου και σπούδασε για δύο χρόνια στο πανεπιστήμιο Κουίνς του Οντάριο. Συνέχισε τις σπουδές του στις ΗΠΑ και στο πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, όπου έλαβε δύο ξεχωριστά πτυχία: Φυσικής, που ήταν η μεγάλη του αγάπη, και Οικονομικών, αφού ήθελε να ασχοληθεί με το επιχειρείν.
Και ενώ ήταν ακόμη φοιτητής το επιχειρηματικό του δαιμόνιο τον παρακίνησε να νοικιάσει μαζί με έναν φίλο του ένα μεγάλο κτίριο που ανήκε σε φοιτητική αδελφότητα και να το μετατρέψει σε… night club. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στην Πενσυλβάνια θέλησε να ξεκινήσει διδακτορικό στην Εφαρμοσμένη Φυσική στο Στάνφορντ. Η παραμονή του εκεί όμως ήταν εξαιρετικά βραχύβια. Όπως έχει πει σε συνεντεύξεις του σε μόλις δύο ημέρες αφότου έφτασε στο φημισμένο πανεπιστήμιο κατάλαβε ότι ήθελε πολύ περισσότερο να ασχοληθεί με το διαδικτυακό boom, που βρισκόταν σε εξέλιξη εκείνη την εποχή. Ήταν 1995 και ο Μασκ με τον αδελφό του δανείστηκαν 28.000 δολάρια από τον πατέρα τους για να ιδρύσουν τη Zip2, μια διαδικτυακή εταιρεία, η οποία παρείχε εφαρμογές οδηγών πόλης σε εφημερίδες και περιοδικά. Μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα η Zip2 πουλήθηκε στην Compaq έναντι 307 εκατ. δολαρίων και ο ίδιος ο Μασκ έλαβε στο χέρι 22 εκατ. δολάρια.
Από την PayPal… στο διάστημα
Αποφάσισε άμεσα να επενδύσει τα 10 εκατ. δολ. για να ιδρύσει την εταιρεία ηλεκτρονικών πληρωμών X.com, που σύντομα συγχωνεύτηκε με την υπηρεσία μεταφοράς χρημάτων Pay Pal. Όταν το 2002 το eBay εξαγόρασε την PayPal έναντι 1,5 δισ. δολαρίων, ο Μασκ έλαβε 165 εκατ. δολάρια και έβαλε μπρος τα σχέδιά του για διαστημικές περιπέτειες. Από τότε σκεφτόταν την εξερεύνηση του Άρη. Πίστευε και εξακολουθεί να πιστεύει ότι εκεί βρίσκεται η… σωτηρία της ανθρωπότητας. Κάποια στιγμή, λέει, ο πλανήτης Γη δεν θα είναι βιώσιμος, δεν θα μπορεί να αντέξει τη συνεχή αύξηση του πληθυσμού και την εξάντληση των πόρων. Θα πρέπει λοιπόν να βρούμε τρόπο να ζήσουμε σε ένα άλλο «σπίτι». Και αυτό θα μπορούσε να είναι ο Κόκκινος Πλανήτης.
Ο Μασκ ταξίδεψε έως τη Ρωσία για να αγοράσει παροπλισμένους διηπειρωτικούς πυραύλους (Dnepr-1) και να τους τους μετατρέψει σε οχήματα μεταφοράς εξοπλισμού στο διάστημα. Προσπάθησε να κλείσει deals με ρωσικές εταιρείες, αλλά απέτυχε. Επέστρεψε έτσι στις ΗΠΑ όπου και έπεισε επενδυτές να τον βοηθήσουν να ιδρύσει τη SpaceX. To καλοκαίρι του 2002 παρουσίαζε το όραμα της SpaceX για τη δημιουργία «ενός πραγματικού διαστημικού πολιτισμού».
Κατά τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της, η SpaceX σχεδίασε και κατασκεύασε τα διαστημικά οχήματα Falcon και Dragon. Το 2008 η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση οδήγησε τη SpaceX στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και τον ίδιο τον Μασκ σε δεινή οικονομική θέση. Αλλά δεν το έβαλε κάτω.
Το 2009 το Falcon 1 έγινε το πρώτο ιδιωτικό διαστημικό όχημα, το οποίο τοποθέτησε δορυφόρο γύρω από την τροχιά της Γης. Τρία χρόνια αργότερα, το Dragon προσδέθηκε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μεταφέροντας προμήθειες και εξοπλισμό για λογαριασμό της NASA. Στις 25 Μαΐου του 2012, η SpaceX έγινε η πρώτη ιδιωτική εταιρεία που εκτόξευσε και προσύνδεσε διαστημικό όχημα στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Τα τελευταία χρόνια οι επιτυχίες για την εταιρεία διαδέχονται η μία την άλλη. Η SpaceX επικράτησε σε διαγωνισμό έναντι της Blue Origin του Μπέζος για το διαστημικό όχημα με το οποίο θα επιστρέψει ο άνθρωπος στη Σελήνη. Και πολύ πρόσφατα έγινε η πρώτη εταιρεία που έστειλε 4 ερασιτέχνες αστροναύτες σε τροχιά στο διάστημα για τρεις ημέρες.
Η Tesla: Από τις χαμηλές ταχύτητες στο γκάζι
Οι διαστημικές φιλοδοξίες του Μασκ δεν τον εμπόδισαν να αναπτύξει άλλα επιχειρηματικά σχέδια. Το πιο σημαντικό εξ αυτών είναι η Tesla. Δεν ιδρύθηκε από τον ίδιο, αλλά πριν η εταιρεία κλείσει έναν χρόνο λειτουργίας, το 2004, ο Μασκ επένδυσε σε αυτή ένα μεγάλο ποσό και έγινε ο μεγαλύτερος μέτοχος και πρόεδρός της. Από το 2009 και μετά άρχισε να έχει ο ίδιος την άμεση εποπτεία του σχεδιασμού και της ανάπτυξης των οχημάτων. Χρειάστηκε όμως να περιμένει αρκετά χρόνια για να τη μετατρέψει σε μία εταιρεία μαζικής παραγωγής και υψηλών παραγγελιών. Όταν το 2016 άνοιξε το πρώτο Gigafactory στη Νεβάδα είπε ότι «γινόμαστε πα πραγματική αυτοκινητοβιομηχανία». Έως τότε επενδυτές και καταναλωτές την έβλεπαν περισσότερο ως τεχνολογική startup. Έως τον Σεπτέμβριο του 2020, η Tesla είχε εξελιχθεί στην εταιρεία αυτοκινήτων με την υψηλότερη κεφαλαιοποίηση παγκοσμίως, υποσκελίζοντας την Toyota, τη VW και τις μεγάλες αμερικανικές, General Motors και Ford. Σήμερα η χρηματιστηριακή της αξία προσεγγίζει το 1,2 τρισ. δολάρια.
Από τη SolarCity στο Hyperloop
Ο Μασκ τάσσεται εδώ και δεκαετίες υπέρ της απολιγνιτοποίησης και της στροφής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Έτσι συμμετείχε στην ίδρυση της εταιρείας φωτοβολταϊκών SolarCity, οποία εστιάζει σε ηλιακά πάνελ για κατοικίες.
Τον Αύγουστο του 2013 παρουσίασε το φοτουριστικό, «πράσινο» σύστημα μεταφορών Hyperloop. Πρόκειται ουσιαστικά για μία υπερταχεία, που θα κινείται με ηλιακή ενέργεια, όχι πάνω σε ράγες στο έδαφος, αλλά στο εσωτερικό υπόγειων αγωγών σε κενό αέρος. Θα μπορεί να πιάσει ταχύτητες έως και 1200 χλμ την ώρα και θα συνδέει το Λος Άντζελες με το Σαν Φρανσίκο σε 35 λεπτά.
Και στη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης
Ο Μασκ είχε πει κάποτε ότι η πιο σημαντική εταιρεία του είναι η Neuralink. Και τούτο γιατί στοχεύει στην «ειρηνική» συνύπαρξη ανθρώπου και τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και στο να βοηθήσει ανθρώπους με σοβαρές αναπηρίες ή ακόμη και αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός (αν και αρκετοί νευρολόγοι θεωρούν πως το τελευταίο είναι μάλλον αδύνατο).
Η εταιρεία νευροτεχνολογίας του Μασκ επιχειρεί να αναπτύξει μικροσκοπικές συσκευές που θα μπορούν να εμφυτευτούν στον εγκέφαλο, ώστε να επιτευχθεί η σύνδεση των ανθρώπινων νοητικών λειτουργιών με το λογισμικό υπολογιστών. Παράλληλα με τη Neuralink έχει ιδρύσει και τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό OpenAI, που εστιάζει στον περιορισμό των κινδύνων της τεχνητής νοημοσύνης και στην όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίησή της.
Τα σχέδια στην Ελλάδα
Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες του Έλον Μασκ έχουν φτάσει και στη χώρα μας. Όχι μόνο μέσω της διάθεσης των αυτοκινήτων Tesla και των σταθμών Superchargers. Η θυγατρική της SpaceX, Starlink, έχει βάλει την Ελλάδα στον χάρτη του δορυφορικού internet. Ήδη δέχεται παραγγελίες από όσους Έλληνες θέλουν να δοκιμάσουν τις «διαστημικές» διαδικτυακές ταχύτητες, που θα προσφέρει.
Η Starlink φιλοδοξεί να καλύψει το 100% της ελληνικής επικράτειας με ταχύτητες που φτάνουν τα 150 mbps. Ωστόσο η τιμή της είναι «τσουχτερή». Στοιχίζει 99 δολάρια τον μήνα, ενώ το κόστος του εξοπλισμού είναι 499 δολάρια, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της. Ο κάθε καταναλωτής θα πρέπει ουσιαστικά να εγκαταστήσει ένα απλό δορυφορικό πιάτο, που θα αποκτά σύνδεση με τους δορυφόρους της Starlink, η οποία προσφέρει έτσι Διαδίκτυο ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη.
Το 2019 ο Μασκ είχε καταθέσει στην ελληνική κυβέρνηση και μία πρόταση για πράσινη ενέργεια στα ελληνικά νησιά- η οποία όμως δεν προχώρησε. Μένει να φανεί εάν θα επιμείνει, επιστρέφοντας με ένα νέο σχέδιο στο μέλλον.
Έχοντας παρουσιάσει εν συντομία την ιστορία του, μπορούμε μάλλον να καταλήξουμε στο συμπέρασμα: Ο Μασκ δεν είναι απλά ένας εκκεντρικός πλούσιος. Είναι ένας άνθρωπος με «πλούσια» πορεία. Και θα συνεχίσει σίγουρα να μας απασχολεί για πολύ ακόμη.
