Του Μιχάλη Ψύλου
Παραμονές Χριστουγέννων – στις 16 Δεκεμβρίου – και με την πανδημία να δείχνει τα δόντια της για δεύτερο χειμώνα – τα 24 μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα αποφασίσουν για τη συνέχεια που θα δοθεί στη νομισματική πολιτική στην ευρωζώνη.
Πρακτικά, εκείνη την Πέμπτη θα μάθουμε εάν είναι απαραίτητα νέα μέτρα στήριξης των ευρωπαϊκών οικονομιών μετά τον τερματισμό – στα τέλη Μαρτίου του 2022 – του PEPP, του έκτακτου προγράμματος αγοράς ομολόγων, λόγω της πανδημίας. Ενός εξαιρετικού προγράμματος, ύψους 1.850 δισεκατομμυρίων ευρώ, που ουσιαστικά συνέβαλε στο να μην εξελιχθεί η οικονομική κρίση σε χρηματοπιστωτική.
Από τότε που ξεκίνησε το σχέδιο αγοράς κατά της πανδημίας τον Μάρτιο του 2020, το σωρευτικό απόθεμα έφτασε τα 1.483,1 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με την τελευταία εβδομαδιαία έκθεση προϋπολογισμού της ΕΚΤ. Την εβδομάδα έως τις 5 Νοεμβρίου, με το πρόγραμμα PEPP, η ΕΚΤ απέκτησε τίτλους αξίας 19,5 δισ. ευρώ (από 16,6 δισ. την προηγούμενη εβδομάδα).
Στην προηγούμενη συνεδρίαση της ΕΚΤ στις 28 Οκτωβρίου, το Διοικητικό Συμβούλιο επανέλαβε ότι το Pepp θα συνεχιστεί μέχρι το τέλος Μαρτίου 2022. Αλλά η πολύπειρη πρόεδρος, Κριστίν Λαγκάρντ, βλέποντας τα κύματα της πανδημίας να διαδέχονται το ένα το άλλο στην Ευρώπη, άφησε μια «χαραμάδα»: Σε κάθε περίπτωση – είπε η Λαγκάρντ – πολλά θα εξαρτηθούν από τη φάση του κορωνοϊού». Γιατί αν επαληθευτούν οι δυσοίωνες προβλέψεις των επιδημιολόγων για την πορεία της πανδημίας, δεν μπορεί φυσικά η ΕΚΤ να παραμείνει αδιάφορη.
Τα «γεράκια» φωνάζουν
Αρχίζουν όμως να εμφανίζονται «κραυγές γερακιών», κυρίως από την κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Ο Πιέρ Ουνς, ο Βέλγος κεντρικός τραπεζίτης και μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ, προειδοποίησε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να βάλει φρένο στη νομισματική πολιτική. «Γνωρίζουμε ότι η συνεχιζόμενη επεκτατική νομισματική πολιτική έχει αρνητικές παρενέργειες που αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου. Υποστηρίζω μια σταδιακή έξοδο από το τρέχον καθεστώς» τόνισε ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Βελγίου, σε συνέντευξή του στη γερμανική WirtschaftsWoche. «Θα εξετάσουμε τα οικονομικά δεδομένα και θα διαπιστώσουμε ότι το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, αλλά και ο πληθωρισμός έχουν αυξηθεί περισσότερο από ό,τι πιστεύαμε όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα. Επομένως, είναι λογικό να τερματιστεί το PEPP» είπε ο Βέλγος τραπεζίτης.
Στα παρασκήνιο, δεν υπάρχει συναίνεση στο ΔΣ της ΕΚΤ και για την αύξηση του προγράμματος APP που εισήχθη το 2015, σχεδιάστηκε για να επαναφέρει τις τιμές καταναλωτή στο 2%. Αρκετά μέλη, που θεωρούνται «γεράκια», θεωρούν ότι η ανάκαμψη είναι αρκετά ισχυρή και ότι είναι καιρός να βγούμε από τα μέτρα υπέρμετρης διευκόλυνσης. Ο αρχηγός τους, ο Γερμανός Γενς Βάιντμαν, ανακοίνωσε βέβαια πρόσφατα την αποχώρησή του από την Bundesbank και συνεπώς την ΕΚΤ. Επισήμως, αποσύρεται για προσωπικούς λόγους. Αλλά στην πραγματικότητα διαφωνεί πλήρως με τη χαλαρή πολιτική της ΕΚΤ, η οποία – σύμφωνα με τον Βάιντμαν – δεν δικαιολογείται πλέον λόγω της ανάπτυξης της οικονομίας.
Η συζήτηση μεταξύ των υποστηρικτών της χαλαρότητας και εκείνων της νομισματικής ορθοδοξίας γίνεται όλο και πιο τεταμένη. Ο Αυστριακός κεντρικός τραπεζίτης, Ρόμπερτ Χόλτσμαν, δεν απέκλεισε – μιλώντας σε εκδήλωση στο Λονδίνο -να σταματήσει η ΕΚΤ σε έναν χρόνο τις αγορές ομολόγων στο πλαίσιο της «ποσοτικής χαλάρωσης», που ξεκίνησε από τον πρώην πρόεδρο Μάριο Ντράγκι. Όπως μετέδωσε το Bloomberg, ο Χόλτσμαν επισήμανε πως «το τέλος του προγράμματος APP θα μπορούσε να έρθει – ανάλογα με την τάση του πληθωρισμού – τον Σεπτέμβριο ή στο τέλος του επόμενου έτους… Δεν θα στοιχημάτιζα πολλά χρήματα ότι ο πληθωρισμός θα είναι κάτω από το 2% μέχρι το τέλος του 2022» πρόσθεσε ο αυστριακός τραπεζίτης.
Παρά τις πιέσεις των «γερακιών», δεν αναμένεται πάντως μια τέτοια ραγδαία και πλήρης παύση των αγορών ομολόγων από την ΕΚΤ.
Η Ιζαμπέλ Σνάμπελ, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, μιλώντας σε συνέδριο της Τράπεζας στην Φρανκφούρτη, τόνισε ότι «από τη σημερινή οπτική γωνία» η ΕΚΤ θα διακόψει το πρόγραμμα PEPP στα τέλη Μαρτίου. Αντίθετα, «ο ρυθμός και η διάρκεια των καθαρών αγορών μας στο πλαίσιο του προγράμματος APP θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από μια διεξοδική επανεκτίμηση των μεσοπρόθεσμων προοπτικών για τον πληθωρισμό».
Ο Χόλγκερ Σμιέντιγκ, επικεφαλής οικονομολόγος στην τράπεζα Berenberg του Αμβούργου σημειώνει ότι «ακόμη και αν το πρόγραμμα έκτακτης ανάγκης λήξει στα τέλη Μαρτίου 2022, η ΕΚΤ σκοπεύει να συνεχίσει το κανονικό πρόγραμμα αγορών της, μέχρι να έρθει η πρώτη αύξηση των επιτοκίων». Ο Σμιέντιγκ εξέφρασε την εκτίμηση ότι «η ΕΚΤ θα τερματίσει τις αγορές ομολόγων τον Σεπτέμβριο του 2023 και στη συνέχεια θα αυξήσει τα βασικά επιτόκια, για πρώτη φορά, τον Δεκέμβριο του 2023».
Μιλώντας σε συνέδριο της ΕΚΤ, η Ιζαμπέλ Σνάμπελ διαβεβαίωσε ότι ο ρυθμός των αγορών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα εξαρτηθεί από τον πληθωρισμό και επανέλαβε την πρόθεση της ΕΚΤ να τερματιστούν πρώτα όλες τις αγορές ομολόγων και μετά να αυξήσει τα επιτόκια.
Πολλά θα εξαρτηθούν πάντως από την «ατμομηχανή» της ΕΕ-τη Γερμανία και τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης. Οι πληροφορίες λένε ότι οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες θα αναλάβουν το υπουργείο Οικονομικών και θα επιχειρήσουν να επιβάλουν μια λιγότερο ευνοϊκή νομισματική πολιτική στο επίπεδο της ευρωζώνης. Και ενδεχομένως, να ασκήσουν μεγάλη πίεση στην ΕΚΤ…
