Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Νέους κανόνες για την προστασία των Ευρωπαίων καταναλωτών επικύρωσε χθες η Ευρωβουλή, οι οποίοι θα μπορούν πλέον να προσφεύγουν συλλογικά στη δικαιοσύνη σε οποιοδήποτε σημείο της κοινοτικής επικράτειας, διεκδικώντας ασφαλιστικά μέτρα ή αποζημιώσεις σε περίπτωση που υποστούν ζημιά από ένα προϊόν ή υπηρεσία.
Η νέα κοινοτική νομοθεσία επικυρώθηκε χθες από την Ευρωβουλή, μετά τη συμφωνία που είχε επιτευχθεί μεταξύ των ευρωβουλευτών και της γερμανικής προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με την απόφαση, τα κράτη-μέλη υποχρεούνται να συστήσουν τουλάχιστον έναν αποτελεσματικό διαδικαστικό μηχανισμό που θα επιτρέπει σε νομιμοποιούμενους φορείς (π.χ. οργανώσεις καταναλωτών ή δημόσιους φορείς) να προσφεύγουν στα δικαστήρια με σκοπό να ζητούν ασφαλιστικά μέτρα (για την παύση ή απαγόρευση μιας συγκεκριμένης πρακτικής) ή επανόρθωση (μέσω π.χ. αποζημίωσης). Σκοπός της νομοθεσίας είναι να βελτιώσει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσω του τερματισμού παράνομων πρακτικών και να διευκολύνει την πρόσβαση των καταναλωτών στη δικαιοσύνη.
Με βάση το νέο ευρωπαϊκό μοντέλο, συλλογικές αγωγές για την υπεράσπιση των συμφερόντων των καταναλωτών θα μπορούν να κατατίθενται μόνο από νομιμοποιούμενους φορείς, όπως για παράδειγμα από οργανώσεις καταναλωτών, και όχι από δικηγορικές εταιρείες.
Διασυνοριακές υποθέσεις
Για να έχουν το δικαίωμα να καταθέτουν αγωγές για διασυνοριακές υποθέσεις, οι νομιμοποιούμενοι φορείς θα πρέπει να πληρούν τα ίδια ακριβώς κριτήρια σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι φορείς αυτοί θα πρέπει να μπορούν να αποδείξουν ότι διαθέτουν έναν ορισμένο βαθμό σταθερότητας, ότι επιτελούν δημόσιο έργο και ότι οι δραστηριότητές τους δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Για την άσκηση συλλογικών αγωγών σε εθνικό επίπεδο οι φορείς θα πρέπει να πληρούν τα κριτήρια που προβλέπονται στην εθνική νομοθεσία της εκάστοτε χώρας.
Όπως επισημαίνει ο εισηγητής της έκθεσης της Ευρωβουλής που εγκρίθηκε χθες, στόχος είναι η ισορροπία μεταξύ της ενίσχυσης της προστασίας των καταναλωτών και της παροχής της απαραίτητης νομικής σαφήνειας στις επιχειρήσεις.
Συλλογικές αγωγές θα μπορούν να ασκούνται εναντίον εμπόρων, όταν αυτοί κατηγορούνται ότι έχουν παραβιάσει το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πλειάδα τομέων, όπως η προστασία των δεδομένων, τα ταξίδια και ο τουρισμός, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η ενέργεια και οι τηλεπικοινωνίες.
Τέλος, η οδηγία καλύπτει και τις παραβάσεις που έχουν πάψει να συντελούνται κατά τη στιγμή της άσκησης ή της εκδίκασης μιας αντιπροσωπευτικής αγωγής, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αναγκαίο να υπάρχει δυνατότητα απαγόρευσης μιας συγκεκριμένης πρακτικής ώστε να μην επαναληφθεί.
Τα επόμενα βήματα
Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, μετά τη χθεσινή εξέλιξη, η οδηγία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την ημερομηνία εκείνη και έπειτα τα κράτη-μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 24 μήνες για να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο και στη συνέχεια άλλους έξι μήνες για να προχωρήσουν στην εφαρμογή της. Οι νέοι κανόνες θα ισχύουν για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές που θα ασκούνται από την ημερομηνία εφαρμογής της οδηγίας και έπειτα.
Με την έγκριση της νέας κοινοτικής οδηγίας για τις συλλογικές προσφυγές καταναλωτών με στόχο την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, ολοκληρώνεται ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας και η εξασφάλιση δίκαιων και διαφανών κανόνων στην Ε.Ε., δεδομένου ότι τον Νοέμβριο 2019 είχε εγκριθεί μια πρώτη δέσμη μέτρων.
Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη δέσμη αφορούσε: 1) τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών σε ατομικά μέσα έννομης προστασίας, 2) τη διαφάνεια για τους καταναλωτές στις διαδικτυακές αγορές, 3) την επέκταση της προστασίας των καταναλωτών στις ψηφιακές υπηρεσίες, 4) τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις εμπορικές επιχειρήσεις στην επικοινωνία τους με τους καταναλωτές.
Ισχυρές δικλίδες
Στους νέους κανόνες περιλαμβάνονται επίσης ισχυρές ασφαλιστικές δικλίδες για την αποφυγή καταχρηστικών αγωγών, μέσω της εφαρμογής της αρχής «ο ηττημένος πληρώνει». Με βάση την αρχή αυτή, ο διάδικος που ηττάται στο δικαστήριο επιβαρύνεται με τα δικαστικά έξοδα του διαδίκου που δικαιώνεται. Με τον τρόπο αυτό θα αποφευχθούν οι «εργολαβικές» προσφυγές για αποζημιώσεις, όπως αυτές στις ΗΠΑ.
