Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Την περαιτέρω ενδυνάμωση της κοινοτικής νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών θα προωθήσει η Κομισιόν, η οποία διαπιστώνει μια συνεχή αύξηση των ψευδών και παραπλανητικών ισχυρισμών στο διαδίκτυο, κυρίως σε σχέση με τον οικολογικό χαρακτήρα των προϊόντων.
Η απόφαση της Επιτροπής να κάνει αυστηρότερο το νομικό πλαίσιο προκύπτει από τα αποτελέσματα ελέγχου ιστοτόπων (σάρωση) στα κράτη-μέλη με τη βοήθεια των εθνικών αρχών προστασίας των καταναλωτών. Πρόκειται για μια διαδικασία που διεξάγεται κάθε χρόνο με στόχο τον εντοπισμό παραβιάσεων της νομοθεσίας της Ε.Ε. για τους καταναλωτές στις διαδικτυακές αγορές. Για πρώτη φορά φέτος ο έλεγχος αυτός εστίασε στην «προβολή ψευδοοικολογικής ταυτότητας» (greenwashing), όπως ονομάζεται η πρακτική κάποιων εταιρειών να ισχυρίζονται ότι κάνουν περισσότερα για το περιβάλλον απ’ ό,τι πραγματικά κάνουν. Ο έλεγχος εξέτασε οικολογικούς ισχυρισμούς δημοσιευμένους στο διαδίκτυο από διάφορους επιχειρηματικούς τομείς, όπως η ένδυση, τα καλλυντικά και ο οικιακός εξοπλισμός.
Αμφίβολοι ισχυρισμοί
Οι εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών διαπίστωσαν ότι στο 42% των περιπτώσεων οι ισχυρισμοί ήταν υπερβολικοί, ψευδείς ή παραπλανητικοί και θα μπορούσαν ενδεχομένως να χαρακτηριστούν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές βάσει των κανόνων της Ε.Ε. Τα περιστατικά προβολής ψευδοοικολογικής ταυτότητας αυξάνονται διαρκώς καθώς ολοένα περισσότεροι καταναλωτές προτιμούν να αγοράζουν προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον. Ειδικότερα, έπειτα από έναν γενικό έλεγχο, η Επιτροπή και οι αρχές προστασίας των καταναλωτών εξέτασαν αναλυτικότερα 344 φαινομενικά αμφίβολους ισχυρισμούς και διαπίστωσαν ότι:
* Σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις, ο έμπορος δεν παρείχε επαρκείς πληροφορίες ώστε οι καταναλωτές να κρίνουν την ορθότητα του ισχυρισμού.
* Στο 37% των περιπτώσεων ο ισχυρισμός περιλάμβανε αόριστες και γενικές δηλώσεις, όπως «συνειδητά», «φιλικά προς το περιβάλλον», «βιώσιμα», που είχαν ως στόχο να δημιουργήσουν στους καταναλωτές την αβάσιμη εντύπωση ότι ένα προϊόν δεν είχε αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
* Επιπλέον, στο 59% των περιπτώσεων ο έμπορος δεν παρείχε άμεσα αποδεικτικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν τον ισχυρισμό του.
Με βάση συνολικές εκτιμήσεις, στις οποίες ελήφθησαν υπόψη διάφοροι παράγοντες, στο 42% των περιπτώσεων οι αρχές είχαν λόγους να πιστεύουν ότι ο ισχυρισμός μπορεί να είναι ψευδής ή παραπλανητικός και ως εκ τούτου θα μπορούσε ενδεχομένως να συνιστά αθέμιτη εμπορική πρακτική βάσει της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
Έλεγχος ιστοτόπων
Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, οι εθνικές αρχές θα επικοινωνήσουν με τις εμπλεκόμενες εταιρείες για να επισημάνουν τα προβλήματα που εντοπίστηκαν και για να διασφαλίσουν ότι αυτά θα αποκατασταθούν, εάν χρειάζεται. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο έλεγχος ιστοτόπων με έμφαση στην προβολή ψευδοοικολογικής ταυτότητας είναι μία από τις πολλές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Επιτροπή προκειμένου να επιτρέψει στους καταναλωτές να κάνουν πιο βιώσιμες επιλογές.
Παράλληλα, τα πορίσματα του ελέγχου αυτού θα τροφοδοτήσουν την εκτίμηση επιπτώσεων που θα εκπονηθεί για τη νέα νομοθετική πρόταση σχετικά με την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση. Θα ακολουθήσει επίσης μια νομοθετική πρόταση για την τεκμηρίωση των οικολογικών ισχυρισμών με βάση τις μεθόδους υπολογισμού περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο», η Επιτροπή θα προτείνει εναρμονισμένη υποχρεωτική διατροφική επισήμανση στην πρόσοψη των συσκευασιών, ώστε να μπορούν οι καταναλωτές να κάνουν τεκμηριωμένες, υγιεινές και βιώσιμες διατροφικές επιλογές.
Το ενεργειακό σήμα της Ε.Ε. παρέχει ήδη μια σαφή και απλή ένδειξη της ενεργειακής απόδοσης για διάφορες οικιακές συσκευές, επιτρέποντας έτσι στους καταναλωτές να εξοικονομούν χρήματα από τους οικιακούς λογαριασμούς ρεύματος, ενώ παράλληλα μειώνονται οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε ολόκληρη την Ε.Ε. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα παρακολούθησης της καταναλωτικής αγοράς, το 78% των καταναλωτών δήλωσε ότι θεωρεί τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των οικιακών συσκευών πολύ ή αρκετά σημαντικές όταν κάνουν τις επιλογές τους.
Ασυνείδητοι υπονομευτές της πράσινης μετάβασης
Όπως επισήμανε ο επίτροπος για θέμα Δικαιοσύνης, Ντιντιέ Ρεντέρς, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν τη σπουδαιότητα της περιβαλλοντικής ισορροπίας και προσπαθούν να ζουν με τρόπο οικολογικό, ενώ πολλές εταιρείες ανταποκρίνονται σε αυτές τις ευαισθησίες και επιδιώκουν να παράγουν προϊόντα ή υπηρεσίες φιλικές προς το περιβάλλον.
Ωστόσο, τόνισε ο επίτροπος, υπάρχουν και ασυνείδητοι έμποροι, οι οποίοι «αξιοποιούν» με αρνητικό τρόπο αυτήν την τάση και ξεγελούν τους καταναλωτές με ασαφείς, ψευδείς ή μεγαλοποιημένους ισχυρισμούς. Για τον λόγο αυτό η Επιτροπή είναι αποφασισμένη να ενδυναμώσει την προστασία των καταναλωτών κατά την πράσινη μετάβαση, μέσω της συστηματικής καταπολέμησης της προβολής ψευδοοικολογικής ταυτότητας.
