Στους παππούδες και τις γιαγιάδες όλου του κόσμου αφιερώνει η Google το σημερινό της Doodle, με αφορμή την «Παγκόσμια Ημέρα των Ηλικιωμένων», η οποία γιορτάζεται την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους.
Η παγκόσμια ημέρα προς τιμήν των μεγαλύτερων σε ηλικία συνανθρώπων μας θεσπίστηκε τον Δεκέμβριο του 1990 με ψήφισμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, με τον εορτασμό της ξεκινά την επόμενη χρονιά (1 Οκτωβρίου 1991).
Σκοπός του εορτασμού είναι η ευαισθητοποίηση για ζητήματα που αφορούν την τρίτη ηλικία, αλλά και για εκτιμηθεί η συμβολή της στην κοινωνία.
Η συγκεκριμένη γιορτή είναι παρόμοια με την «Εθνική ημέρα παππού και γιαγιάς» που γιορτάζεται σε ΗΠΑ και Καναδά, καθώς και με το Double Ninth Festival της Κίνας (ημέρα κατά την οποία οι Κινέζοι, μεταξύ άλλων, επισκέπτονται τους τάφους των προγόνων τους), αλλά και με την «Ημέρα σεβασμού των ηλικιωμένων η οποία γιορτάζεται στην Ιαπωνία.
Σε ανακοίνωσή της για τη σημερινή ημέρα, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία (ΕΓΓΕ) προειδοποιεί πως τα στατιστικά στοιχεία και οι προοπτικές μελέτες για την εξέλιξη του πληθυσμού της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης είναι δυσοίωνα και αρκετά ανησυχητικά.
Όπως τονίζει, τα συστηματικά χαμηλά ποσοστά γεννήσεων και το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής μετασχηματίζουν τη σύνθεση της ηλικιακής πυραμίδας στην Ε.Ε.-28. Η σημαντικότερη αλλαγή, συμπληρώνει η ΕΓΓΕ, θα είναι ίσως η μεγάλη μετάβαση προς έναν κατά πολύ γηραιότερο πληθυσμό, κάτι που είναι ήδη εμφανές σε αρκετά κράτη μέλη της Ε.Ε.
Παράλληλα, η ΕΓΓΕ παρατηρεί πως η υπογεννητικότητα είναι χρόνιο πρόβλημα για την πατρίδα μας, με τον μέσο όρο ολικής γονιμότητας, δηλαδή παιδιών ανά ζεύγος, να είναι 1,26, σταθερός τα τελευταία χρόνια, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 1,49. Επισημαίνεται από την ΕΓΓΕ ότι για να διατηρηθεί σταθερός ο πληθυσμός πρέπει ο δείκτης γονιμότητας να είναι πάνω από 2,1.
Η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία παρατηρεί επιπλέον πως η Ελλάδα και η Ιταλία καταγράφουν τον τρίτο χαμηλότερο δείκτη γεννήσεων (9‰) στην Ε.Ε., μετά τη Γερμανία (8,4‰) και την Πορτογαλία (8,5‰). Σαν αποτέλεσμα της υπογεννητικότητας και της γήρανσης του πληθυσμού αλλά και του αρνητικού ισοζυγίου μετανάστευσης, υπολογίζεται ότι θα έχουμε μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας από τα 11 εκατομμύρια το 2013 στα 8,3 έως 10 εκατομμύρια το 2050. Η ελάττωση του πληθυσμού θα κυμανθεί από 800 χιλιάδες μέχρι 2,5 εκατομμύρια άτομα.
Βάσει στοιχείων που επικαλείται η ΕΓΓΕ, ο πληθυσμός της Ε.Ε. την 1η Ιανουαρίου 2016 εκτιμήθηκε σε 510,3 εκατ. Οι νέοι (0 έως 14 ετών) αντιστοιχούσαν στο 15,6% του πληθυσμού της Ε.Ε., ενώ τα πρόσωπα που θεωρούνται ότι είναι σε ηλικία εργασίας (15 έως 64 ετών) αντιστοιχούσαν στο 65,3% του πληθυσμού. Οι ηλικιωμένοι (65 ετών και άνω) αποτελούσαν το 19,2% (αύξηση 0,3% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και αύξηση 2,4% σε σύγκριση με 10 χρόνια πριν).
Σύμφωνα με τις καταγραφές της EuroStat, η Ιταλία (22,0%), η Ελλάδα (21,3%) και η Γερμανία (21,1%) είχαν τα υψηλότερα ποσοστά ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών, ενώ η Ιρλανδία είχε το χαμηλότερο ποσοστό (13,2%). Επιπλέον, μεταξύ του 2006 και του 2016 η διάμεση ηλικία αυξήθηκε σε όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε., σημειώνοντας αύξηση κατά τέσσερα ή περισσότερα έτη στην Πορτογαλία, την Ελλάδα, τη Λιθουανία, τη Ρουμανία και την Ισπανία.
Με βάση τις εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών για την προοπτική εξέλιξης του παγκόσμιου πληθυσμού από το 2010 μέχρι το 2050 και όπως επισημαίνει η ΕΓΓΕ, προβλέπεται αύξηση 188% για τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, 351% για τα άτομα ηλικίας άνω των 85 ετών και 1004% για τα άτομα που ξεπερνούν τα 100 χρόνια. Αυτές οι εντυπωσιακές αυξήσεις των ατόμων της τρίτης ηλικίας βρίσκονται σε αντιδιαστολή με μία αύξηση μόλις 22% του γενικού πληθυσμού ηλικίας από 0-64 ετών για το ίδιο χρονικό διάστημα.
Στις προβολές EUROPOP 2015, ο πληθυσμός της Ε.Ε. αναμένεται να κορυφωθεί στα 528,6 εκατ. περίπου το 2050 και στη συνέχεια να μειωθεί σταδιακά σε 518,8 εκατομμύρια έως το 2080, όπως συμπληρώνει η ΕΓΓΕ.
Τονίζει, δε, ότι μια άλλη πτυχή της δημογραφικής γήρανσης είναι η σταδιακή γήρανση του ίδιου του πληθυσμού των ηλικιωμένων, καθώς η σχετική σημασία των πολύ ηλικιωμένων αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή κατηγορία του πληθυσμού της Ε.Ε. Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω στον πληθυσμό της Ε.Ε.-28 προβλέπεται να υπερδιπλασιαστεί μεταξύ του 2016 και του 2080, από 5,4% σε 12,7%.
Η Ελλάδα, βάσει των στοιχείων που επικαλείται η ΕΓΓΕ, κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε γηράσκοντα πληθυσμό (ποσοστό αύξησης 21,4%) έναντι μέσου όρου της Ε.Ε. 17,2%. Τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών αντιπροσωπεύουν σήμερα στη χώρα μας ποσοστό πάνω από το 21,3% του πληθυσμού και σύμφωνα με τις προβλέψεις το 2030 θα είναι περίπου το 30% του πληθυσμού ενώ το 2050 θα πλησιάσουν το 1/3 του πληθυσμού.
«Αυτή η δημογραφική γήρανση -κοινή σε όλες τις δυτικού τύπου χώρες- προκαλεί πολλά προβλήματα ιατρικά, κοινωνικά, οικογενειακά, οικονομικά, ασφαλιστικά, κ.ά. που θα προσλάβουν εκρηκτικές διαστάσεις στις προσεχείς δεκαετίες. Εξάλλου, δεδομένα από την ετήσια έκθεση της διεθνούς οργάνωσης Help Age International του 2015 για την ποιότητα της ζωής των ηλικιωμένων χαρακτηρίζει την Ελλάδα ως μια από τις χειρότερες χώρες για να ζουν οι πολίτες άνω των 60 ετών και κατατάσσει τη χώρα μας στην 79η θέση μεταξύ 96 χωρών, όσον αφορά στην κοινωνικο-οικονομική ευημερία, κάτω από τη Βενεζουέλα και τη Νότια Αφρική», προσθέτει η ΕΓΓΕ.
Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας, Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός, Α. Ε. Καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ, συνέπεια της βαθμιαίας γήρανσης του πληθυσμού είναι η αύξηση των ποσοστών των νόσων φθοράς όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, η καχεξία, η άνοια και άλλες διαταραχές της μνήμης, η οστεοπόρωση και βέβαια η μεγάλη μάστιγα του καρκίνου.
Σε παγκόσμια κλίμακα ο θεματικός άξονας της Παγκόσμιας Ημέρας των Ηλικιωμένων» για το 2018 είναι «Γιορτάζοντας τους Παλαιότερους Πρωταθλητές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», ενώ οι ευρύτεροι στόχοι, σύμφωνα με την ΕΓΓΕ, είναι:
- Να προωθηθούν τα δικαιώματα των ηλικιωμένων όπως αυτά κατοχυρώνονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να εφαρμοστούν στην καθημερινή ζωή των ηλικιωμένων ατόμων.
- Να αυξηθεί η προβολή των ηλικιωμένων ως συμμετέχοντα μέλη της κοινωνίας με τη δέσμευση για την βελτίωση της απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε πολλούς τομείς της ζωής και όχι μόνο εκείνους που τους επηρεάζουν άμεσα.
- Να αντανακλούν την πρόοδο και τις προκλήσεις όσον αφορά στη διασφάλιση της πλήρους και ισότιμης απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών από τους ηλικιωμένους και
- Να κινητοποιηθεί το ευρύ κοινό σε όλο τον κόσμο και κάθε άτομο ξεχωριστά για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλα τα στάδια της ζωής.
Η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία έχει προγραμματίσει και φέτος πλήθος δράσεων και εκδηλώσεων σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας, δήμους της Αττικής και της περιφέρειας και άλλους τοπικούς φορείς και οργανώσεις με γνώμονα την προάσπιση των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων και την παροχή έγκαιρης ενημέρωσης και εκπαίδευσης.
Συγκεκριμένα, πραγματοποιείται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά το Πρόγραμμα Πρόληψης «ΗΠΙΟΝΗ 2018» με θέμα «Πρόληψη των Καρκίνων του Πεπτικού Συστήματος» όπου σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας, Υγείας και Πρόληψης Αγωγής Υγείας του Υπουργείου Υγείας διοργανώνονται ενημερωτικές εκδηλώσεις και δράσεις αλλά και ημερίδες ευαισθητοποίησης.
Επίσης, σε συνεργασία με την Ψυχογηριατρική Εταιρεία «ο Νέστωρ» πραγματοποιεί δράσεις αναφορικά με την άνοια και τους φροντιστές ασθενών με άνοια σε τρεις δήμους της Αττικής (Αθηναίων, Βριλησσίων και Κορυδαλλού) που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: Ιατρείο Μνήμης, Ομάδες Νοητικής Ενδυνάμωσης, Σχολείο Φροντιστών ενώ παράλληλα διοργανώνονται Ημερίδες Ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης. Οι παραπάνω δράσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της κοινής ευρωπαϊκής σύμπραξης (Joint Actions-DEM 2) για τη δημιουργία Φιλικών προς την άνοια κοινοτήτων (Dementia Friendly Communities – DFC).
