Από την έντυπη έκδοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Σημαντικό μέρος της λύσης στην «εξίσωση» για το οικονομικό αποτέλεσμα ενός οργανισμού είναι η διερεύνηση των διαφορετικών χαρακτηριστικών των ατόμων που επηρεάζουν την απόδοσή τους στην εργασία και την ικανοποίηση που αντλούν από αυτήν – σε συνδυασμό με την οργανωσιακή υποστήριξη που δέχονται. Επομένως ένας μάνατζερ πρέπει να κατανοεί πώς αυτοί οι παράγοντες, ο καθένας χωριστά αλλά και όλοι μαζί, επηρεάζουν την απόδοση του ανθρώπινου δυναμικού ως προς τους επιχειρηματικούς στόχους.
Δεν πρόκειται για εύκολη υπόθεση, αφού για να την υψηλή απόδοση, ακόμη κι ενός ταλαντούχου στελέχους, πρέπει να υπάρχει προθυμία για επιτέλεση συγκεκριμένου έργου και διάθεση για προσπάθεια. Έτσι, μπορεί σε μια ομάδα τα άτομα να έχουν περίπου τις ίδιες δεξιότητες αλλά να μην αποδίδουν εξίσου. Οι επιδόσεις ατόμων με τα ίδια περίπου χαρακτηριστικά διαφέρουν ανάλογα με την προσπάθεια που καταβάλλουν και την παρακίνηση που δέχονται.
Με άλλα λόγια, τα χαρακτηριστικά κάθε ατόμου έχουν άμεση σχέση με την ικανότητά του να εκτελέσει ένα έργο, ενώ η προσπάθεια που καταβάλλει ένας εργαζόμενος εξαρτάται από την προθυμία του, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με την υποστήριξη και την παροχή ευκαιριών.
Μάνατζερ
Κι εδώ ο ρόλος του μάνατζερ είναι κρίσιμος, καθώς θα πρέπει να αναπτύξει πρακτικές και πρωτοβουλίες που θα παρακινήσουν τους υφισταμένους του. Η προθυμία για εργασιακή προσπάθεια είναι ατομικό προτέρημα και δεδομένου ότι ένας μάνατζερ δεν μπορεί να κάνει την εργασία του υφισταμένου του, θα πρέπει να ενδιαφέρεται πολύ για την κατανόηση του τι παρακινεί τα άτομα να εργασθούν αποδοτικότερα. Αυτό λέει η θεωρία, όπως σημειώνεται σε μελέτη «Ψυχολογία στη διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού» του Ανώτατου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Ηπείρου (σπουδάστρια Ιωάννα Μανθοπούλου, επιβλέπων καθηγητής Θεοδόσης Οικονομίδης), αλλά και η πράξη, όπως καταγράφεται σε έρευνες εταιρειών ανθρώπινου δυναμικού.
Σύμφωνα με τη μελέτη «Ο Ρόλος της Ψυχολογίας στη Διοίκηση του Ανθρώπινου Δυναμικού», που επικαλείται σε ένα άρθρο της η Randstad, η ένταξη της ψυχολογίας στη στρατηγική της διοίκησης απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό. H συντάκτρια της μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο Europe’s Journal of Psychology, Talibova Rasim, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Azerbaijan University of Languages, αναλύει τη σχέση της Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού και της ψυχολογίας σε τέσσερις βασικές ενότητες: κίνητρο, ηγεσία, διαπροσωπικές σχέσεις και επιλογή προσωπικού. Το τελευταίο, όμως, είναι το σημείο όπου το management και η ψυχολογία πρέπει να συνδέονται στενότερα.
Στη μελέτη η καθηγήτρια Rasim απαριθμεί τεχνικές, σύμφωνα με τις οποίες οι επαγγελματίες του Ανθρώπινου Δυναμικού μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα την επιστήμη της ψυχολογίας, ώστε να καταλήξουν στους καταλληλότερους υποψηφίους. Η συνέντευξη είναι η πρώτη μέθοδος που αναλύεται.
Ψυχομετρία
Η προσωπική συνέντευξη είναι η παραδοσιακή μέθοδος επιλογής υποψηφίων, αναφέρει η συγγραφέας, που εξηγεί ότι ενδέχεται να προκύψουν θέματα υποκειμενικότητας, διαπροσωπικής κριτικής και αμφιλεγόμενης ερμηνείας. Όμως, παρά τα συγκεκριμένα ζητήματα, η μέθοδος της συνέντευξης παραμένει η βασική μορφή επιλογής ενός υποψηφίου. Σύμφωνα με τη μελέτη, γίνεται λεπτομερής έλεγχος των διαδικασιών της συνέντευξης από εξωτερικές πηγές, ώστε να εντοπιστεί τυχόν αναποτελεσματική στελέχωση, κάτι το οποίο ίσως αποτρέψει τους εργοδότες να βασιστούν μόνο στη συγκεκριμένη μέθοδο.
Η διαδικασία της συνέντευξης, όμως, επιτρέπει κάποια γενικότερα συμπεράσματα. Για παράδειγμα, η μελέτη επισημαίνει ότι οι συνεντεύξεις επιτρέπουν τη διαφοροποίηση ανάμεσα στους υποψηφίους, την αξιολόγηση της κοινωνικότητας και της ένταξής τους σε μια ομάδα, ενώ παράλληλα δίνει στους υποψηφίους την ευκαιρία να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους από το να κριθούν μηχανικά. Το σημείο στο οποίο καταλήγει η μελέτη είναι ότι οι συνεντεύξεις παραμένουν υποκειμενικές. Γι’ αυτόν τον λόγο θα πρέπει να εφαρμοστούν περισσότερα ποσοτικά τεστ.
Μέσα από ειδικά τεστ, σχεδιασμένα είτε από την ίδια την εταιρεία είτε από εξωτερικούς συνεργάτες, οι διευθυντές Ανθρώπινου Δυναμικού μπορούν να αξιολογήσουν εκτενέστερα τις γνωστικές ικανότητες και δεξιότητες του υποψηφίου, όπως την επικοινωνία και την αριθμητική και λογική ικανότητα. Με τη συλλογή δεδομένων για διάφορες ικανότητες των υποψηφίων, οι διευθυντές Ανθρώπινου Δυναμικού μπορούν να εντοπίσουν ευκολότερα κατά πόσο τα προσόντα ενός ατόμου συμβαδίζουν με αυτά που απαιτεί η εκάστοτε διαθέσιμη θέση.
Επίσης σύμφωνα με τη Randstad, με τη δημιουργία εικονικών αλλά αληθοφανών σεναρίων, που περιλαμβάνουν τη δημιουργία παρουσιάσεων και την επίλυση προβλημάτων σε ένα εργασιακό περιβάλλον, δίνεται η δυνατότητα στους διευθυντές Ανθρώπινου Δυναμικού να αξιολογήσουν όσο γίνεται καλύτερα την καταλληλότητα των υποψηφίων. Επίσης υπάρχουν πολλά είδη ελέγχου βιογραφικών, που ενδέχεται να είναι είτε αυστηροί είτε πιο ελαστικοί, όπως η συμπλήρωση ενός εκτεταμένου ερωτηματολογίου. Το βασικό σημείο της ανάλυσης όμως παραμένει το ίδιο: να κατανοήσουμε καλύτερα τον ίδιο τον υποψήφιο αλλά και το ιστορικό του.
Η lmw στο 1ο Διεθνές Ψυχαναλυτικό Συμπόσιο
Η Χριστίνα Βαντόλα, managing director της συμβουλευτικής εταιρείας lmw που εξειδικεύεται στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, επισημαίνει ότι η σημασία της ψυχικής υγείας στις επιχειρήσεις είναι ολοένα αυξανόμενη, ως άμεσα συνδεδεμένη με την απόδοση στην εργασία. «Δεδομένης της πρόσφατης δύσκολης οικονομικής κατάστασης της χώρας μας, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις εργαζομένων που δεν είχαν την αυτογνωσία και δεν μπορούσαν να βρουν τα ψυχικά αποθέματα να αντέξουν την πίεση των γεγονότων και αυτό τους οδηγούσε σε ένα φαύλο κύκλο που επηρέαζε ακόμα πιο αρνητικά την ψυχολογική τους κατάσταση», προσθέτει.
Εν όψει δε του 1ου Διεθνούς Ψυχαναλυτικού Συμποσίου «Ο Φρόιντ στην Ακρόπολη», 28-29 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Ακρόπολης, μας ενημερώνει ότι πριν από μισό χρόνο, η εταιρεία Άερτον – ψυχολογικές υπηρεσίες είχε την πρωτοβουλία να σχεδιάσει ένα ψυχαναλυτικό συμπόσιο που θα αναδεικνύει την επίδραση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς στην ψυχαναλυτική σκέψη, παίρνοντας ως αφορμή τη σημαντική επίσκεψη του Φρόιντ στην Ακρόπολη.
Υπενθυμίζεται ότι ο Φρόιντ ήρθε μια και μοναδική φορά στην Ελλάδα, το φθινόπωρο του 1904. Για τον Φρόιντ αυτές οι ώρες στην Ακρόπολη ήταν εξαιρετικά σημαντικές και τις θυμόταν ως τον θάνατό του, επειδή έπαθε κάτι εκεί που ο ίδιος ονόμασε «σύγχυση της μνήμης». Ο ίδιος περιέγραψε εκτενώς το συμβάν σε γράμμα που έστειλε στον φίλο του Romain Rollan, 32 χρόνια μετά, το 1936, όταν κατάφερε να αναλύσει ικανοποιητικά εκείνη την εμπειρία.
Κάπως έτσι «Ο Φρόιντ στην Ακρόπολη» έγινε ο τίτλος του πρώτου Διεθνούς Ψυχαναλυτικού Συμποσίου στην Αθήνα, που τελεί υπό την αιγίδα του δημάρχου Κώστα Μπακογιάννη. Έχοντας συνεργαστεί με την Άερτον σε συμβουλευτικά έργα διοίκησης προσωπικού και αποτύπωσης οργανωτικών δομών για την παρακίνηση και ανάπτυξη των εργαζομένων, στο πλαίσιο πρωτοβουλίας εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, η lmw θέλησε να στηρίξει ενεργά το εγχείρημα του συμποσίου για να αναδείξει τόσο την ελληνική κληρονομία σε διεθνές επίπεδο όσο και την ψυχική υγεία ως ένα ευαίσθητο θέμα που συζητάμε ανοικτά και το οποίο αποτελεί παράγοντα πρώτα της ανθρώπινης και στη συνέχεια της εργασιακής μας υπόστασης.
«Ανεξαρτήτως συγκυριών, η πίστη στον άνθρωπο και στις δυνατότητές του είναι το κλειδί για την ανάπτυξη και την πρόοδο. Με την ίδια λογική, η ψυχαναλυτική σκέψη εστιάζει την προσοχή στην ενίσχυση του ανθρώπου και θα βοηθήσει τόσο τις επιχειρήσεις όσο και την κοινωνία ευρύτερα να εξελιχθούν κάτω από όλες τις συνθήκες. Άλλωστε, με τη δύναμη της ψυχής μπορούμε όλοι να φτάσουμε ακόμη κι ‘’εκεί που δεν μπορούμε’’, ακολουθώντας την προσταγή του Καζαντζάκη, ενός συγγραφέα βαθιά ψυχαναλυτικού» προσθέτει η κ. Βαντόλα.
Ασυνείδητο, εγώ και υπερεγώ
Ο Σίγκμουντ Φρόιντ (Sigmund Freud), πατέρας της ψυχανάλυσης, υποστήριξε ότι ο χαρακτήρας του ανθρώπου και οι δραστηριότητές του καθορίζονται, πρωτίστως, από τρεις παράγοντες ανθρώπινης υπόστασης: το ασυνείδητο, το εγώ και το υπερεγώ.
Το πρωτογενές και βασικό σύστημα της ανθρώπινης προσωπικότητας, κατά τον Freud, είναι το ασυνείδητο, που αφορά κάθε ψυχολογικό παράγοντα που κληρονομείται, συμπεριλαμβανομένων των ενστίκτων. Το ασυνείδητο αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομούνται και τα δύο άλλα στοιχεία της προσωπικότητας και δεν μπορεί να αντέξει πιέσεις μεγαλύτερες από κάποιο επίπεδο.
Έτσι, όταν ένας εργαζόμενος αντιμετωπίζει πιέσεις, ανεξάρτητα αν αυτές οφείλονται σε εσωτερικά ή εξωτερικά αίτια, η αυτόματη αντίδραση του ασυνείδητου είναι η απώθηση αυτών των πιέσεων, η εξισορρόπηση και επαναφορά του ατόμου σε φυσιολογική κατάσταση. Έτσι προέκυψε η θεωρία της ευχαρίστησης – ικανοποίησης, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος επιδιώκει να ζει ευχάριστα αποφεύγοντας τις ψυχολογικά δυσάρεστες καταστάσεις.
