Του Μιχάλη Μάρκου, MBA*
Στην αγορά εργασίας συχνά αναφερόμαστε σε ικανότητες/δεξιότητες που θα πρέπει να έχει κάποιος εργαζόμενος ώστε να θεωρηθεί κατάλληλος για μια πρόσληψη, για μια προαγωγή, για μια εσωτερική μετακίνηση, για μια μεταγραφή, κλπ. Αυτές οι δεξιότητες διακρίνονται σε τυπικά προσόντα που αποκτάμε μέσω της εκπαίδευσης (πτυχία, διπλώματα, αποδεικτικά γνώσης & χρήσης Η/Υ, γλωσσομάθειας, κτλ) και τα οποία αποκαλούνται «hard skills», και σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ή συμπεριφορές, τα λεγόμενα «soft skills». Η ανάπτυξη και η καλλιέργεια των «soft skills» απαιτεί αποφασιστικότητα, επιμονή και θέληση.
Στην εποχή μας είναι υψίστης σημασίας να κατέχει κάποιος αυτές τις δεξιότητες, οι οποίες μπορούν να τον κάνουν να ξεχωρίσει μέσα από ένα πλήθος καλά καταρτισμένων επαγγελματιών, και συνεπώς μπορούν να αποτελέσουν καθοριστικό παράγοντα για την εύρεση ή μη εργασίας.
Πολλές εταιρείες συμβούλων επιχειρήσεων και head hunters έχουν αναδείξει τη σημασία των «soft skills» και πόσο πολύ επηρεάζουν την πρόσληψη και τη μελλοντική σταδιοδρομία ενός υποψηφίου στην αγορά εργασίας. Χαρακτηριστική είναι η φράση πολλών ειδικών την οποία πολύ συχνά ακούμε ή διαβάζουμε και η οποία συνοψίζει τη σημασία των δεξιοτήτων αυτών: «τα “hard skills” μπορούν να σου “φέρουν” τη συνέντευξη, αλλά χρειάζεσαι τα “soft skills” για να πάρεις -και το πιο σημαντικό να διατηρήσεις- τη δουλειά».
Πρόσφατες έρευνες του Stanford Research Institute και του Carnegie Mellon Foundation αναφέρουν ότι το 75% της επιτυχίας των 500 πιο καταξιωμένων CEO (του περιοδικού Fortune 500) είναι αποτέλεσμα των «soft skills» που κατέχουν, ενώ το υπόλοιπο 25% είναι αποτέλεσμα των τεχνικών ικανοτήτων/γνώσεων τους. Παρόμοια αποτελέσματα είχε και μια έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Harvard, σύμφωνα με την οποία το 80% των επιτευγμάτων στην καριέρα κάποιου στελέχους οφείλεται στα «soft skills», ενώ μόλις το 20% καθορίζεται από τα «hard skills».
Ειδικότερα, τα «soft skills» έχουν να κάνουν με δεξιότητες και συμπεριφορές που σχετίζονται με τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τους συναδέλφους μας, με τους προϊσταμένους μας, με τους συνεργάτες μας σε θέματα όπως η επικοινωνία, η ευελιξία, η καινοτομία, η ηγεσία, το πάθος, η πειστικότητα, η εξωστρέφεια, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, το ομαδικό πνεύμα, το επιχειρηματικό πνεύμα, η διαχείριση του χρόνου, ο προσανατολισμός στο τελικό αποτέλεσμα, οι ικανότητες διαχείρισης αλλαγών, ανάληψης ρίσκου, κτλ.
Οι παρακάτω δεξιότητες θεωρούνται ως οι πιο in-demand δεξιότητες που ποθούν οι εργοδότες στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον.
Επικοινωνιακές δεξιότητες
Οι διαπροσωπικές και επικοινωνιακές δεξιότητες περιλαμβάνουν την ικανότητα να ακούμε και να παρατηρούμε προκειμένου να κατανοούμε πραγματικά, να συζητάμε, να μεταφέρουμε αποτελεσματικά τις σκέψεις και τις ιδέες μας προφορικά ή γραπτά, να συσχετίζουμε και να εκφράζουμε ιδέες με ξεκάθαρο και αποτελεσματικό τρόπο, να αξιοποιούμε στρατηγικές και δεξιότητες για να συνεργαστούμε με τους άλλους, να πείσουμε ή να επηρεάσουμε, να ενθαρρύνουμε για συμμετοχή, να διαπραγματευόμαστε, να δίνουμε και να παίρνουμε.
Η επικοινωνία και οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις είναι ζωτικής σημασίας για τις περισσότερες δουλειές, όχι μόνο για λόγους παρακίνησης του προσωπικού, αλλά και για να επιτευχθούν οι επιχειρηματικοί στόχοι ενός οργανισμού. Για να μπορέσει το προσωπικό να κάνει τη δουλειά του σωστά και με ακρίβεια, χρειάζεται να αντιλαμβάνεται σωστά τόσο το δικό του ρόλο, όσο και των άλλων, όπως επίσης και να μπορεί να συνεργάζεται αποτελεσματικά και να λειτουργεί σαν μέλος μιας ομάδας. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο μέσω της καλής επικοινωνίας και των διαπροσωπικών σχέσεων. Είναι αναγκαίο η προφορική και η οπτική επικοινωνία να είναι σε επίπεδα τέτοια που όχι μόνο να βοηθούν στη μεταφορά μηνυμάτων και στη συνεννόηση, αλλά και στη βελτίωση της κατανόησης, της συνεργασίας και κατά συνέπεια στην εξυπηρέτηση.
Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ)
Η συναισθηματική νοημοσύνη μας καθορίζει το πόσο εύκολα μπορούμε να δημιουργήσουμε σχέσεις με άλλους ανθρώπους, να μπούμε στη θέση τους και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πώς αισθάνονται και τελικά προσδιορίζει το πόσο εύκολα κερδίζουμε τη συμπάθεια των άλλων. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι πολύ σημαντική όταν δουλεύουμε σε ομάδες ή έχουμε την ευθύνη μιας ομάδας και η ανάπτυξή της είναι ανεκτίμητη για την καθημερινότητά μας και την εξέλιξή μας στον εργασιακό χώρο. Ένας απλός τρόπος να την αναπτύξετε είναι να προσπαθείτε συνειδητά να «μπείτε στη θέση του άλλου», να νιώσετε τις ανάγκες και τις ανησυχίες του και να δείχνετε κατανόηση.
Εργασία σε ομάδα
Η δεξιότητα εργασίας σε ομάδα σημαίνει να μπορεί κάποιος να λειτουργεί ομαλά και αποτελεσματικά σε συνεργασία με τους συναδέλφους του. Αυτό προϋποθέτει μια σειρά από άλλες δεξιότητες, όπως το να μπορεί να ενθαρρύνει και να εμπνέει τα άλλα μέλη της ομάδας, να συνθέτει, να συμβιβάζει και κάποιες φορές να βάζει στην άκρη το «εγώ» του, να διαθέτει επικοινωνιακές και άλλες διαπροσωπικές δεξιότητες όπως η διαπραγμάτευση, η επιρροή και η κατανόηση.
Η εργασία σε ομάδα αποτελεί προτεραιότητα για τους περισσότερους εργοδότες. Άτομα που μπορούν να ενδυναμώσουν την ομάδα, να συνεισφέρουν με νέες ιδέες, να διαθέτουν αφενός ηγετική ικανότητα και δεξιότητες λήψης αποφάσεων, αφετέρου ικανότητα να ακολουθούν οδηγίες και να παίζουν το ρόλο τους σε μια ομάδα, αξιολογούνται πολύ θετικά. Η ομαδική εργασία και η δυνατότητα να μπορεί να εργάζεται κάποιος σε ένα ομαδικό περιβάλλον, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επίτευξη στόχων και αποτελεσμάτων για όλους τους οργανισμούς ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.
Ευελιξία/προσαρμοστικότητα
Είναι η ικανότητα να προσαρμόζεστε σε αλλαγές και σε νέα δεδομένα, να προσαρμόζετε τα σχέδιά σας και αν χρειαστεί και τους στόχους σας και να αξιοποιείτε τις νέες πληροφορίες και τις καταστάσεις με τρόπο δημιουργικό.
Στη διάρκεια του εργασιακού σας βίου θα χρειαστεί να αλλάξετε εργασία και εργοδότες, αλλά και να αντιμετωπίσετε αλλαγές στο πλαίσιο της εργασίας σας. Η δυνατότητα εύκολης και γρήγορης προσαρμογής είναι ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για σας, καθώς στην αγορά εργασίας εκτιμώνται θετικά οι άνθρωποι που μπορούν να προσαρμόζονται γρήγορα στις αλλαγές και να εκτελούν πολλαπλές εργασίες σε διαφορετικά περιβάλλοντα.
Επίλυση προβλημάτων
Η δεξιότητα της επίλυσης προβλημάτων αφορά στην ικανότητα να αξιολογείτε καταστάσεις, να εντοπίζετε προβλήματα, να εξετάζετε τρόπους επίλυσής τους και να επιλέγετε τον πλέον κατάλληλο. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την αναγνώριση μακροπρόθεσμων συνεπειών, καθώς και τη σύλληψη, εφαρμογή και αξιολόγηση ενός σχεδίου δράσης για την επίλυση του προβλήματος. Επομένως, όταν βρεθείτε αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα, προσπαθήστε να βρείτε τη λύση και πιθανές εναλλακτικές προτάσεις.
Στο εργασιακό περιβάλλον εκτιμώνται ιδιαίτερα άνθρωποι που αναλαμβάνουν προσωπική ευθύνη για να διασφαλίσουν την επίτευξη των στόχων. Άνθρωποι που μπορούν να διαβλέψουν ότι ίσως υπάρχει καλύτερος τρόπος για να γίνει κάτι και είναι έτοιμοι να διερευνήσουν και να εφαρμόσουν αλλαγές. Επίσης δεν πανικοβάλλονται και δεν τα παρατούν όταν κάτι δεν πάει καλά, αλλά προσπαθούν να βρουν τη λύση.
Δημιουργικότητα
Δημιουργικότητα είναι το να μπορούμε να σκεφτούμε πέραν του συνηθισμένου. Για να είναι κάποιος δημιουργικός, θα πρέπει να μπορεί να ανακαλύπτει νέους και καινοτόμους τρόπους σκέψης και τρόπους με τους οποίους γίνονται τα πράγματα.
Οι εργοδότες θέλουν ανθρώπους με φρέσκες ιδέες που θα τους βοηθήσουν να σχεδιάσουν νέα προϊόντα και υπηρεσίες, να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις και τον ανταγωνισμό και να επεκτείνουν τις επιχειρήσεις τους.
Πρωτοβουλία και επιχειρηματικότητα
Το αίσθημα πρωτοβουλίας και η επιχειρηματικότητα αναφέρονται στην ικανότητα ενός ατόμου να μετατρέπει τις ιδέες του σε δράση. Περιλαμβάνει τη δημιουργικότητα, την εφευρετικότητα, την καινοτομία και την ανάληψη ρίσκου, καθώς και την ικανότητα σχεδιασμού και διαχείρισης έργων προκειμένου να επιτυγχάνονται συγκεκριμένοι στόχοι.
Στο χώρο της εργασίας η συγκεκριμένη δεξιότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς συνδέεται με την κατανόηση του πλαισίου της εργασίας, την εκτίμηση των ευκαιριών και των κινδύνων, τη διερεύνηση εναλλακτικών, την αξιοποίηση των προκλήσεων και την καινοτομία. Η συγκεκριμένη δεξιότητα οφείλει να χαρακτηρίζει κυρίως όσους επιλέγουν να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση. Ωστόσο, στη σημερινή αγορά εργασίας είναι σημαντικό να διαθέτει κανείς επιχειρηματικό πνεύμα, είτε θέλει να δημιουργήσει τη δική του επιχείρηση είτε όχι, καθώς το επιχειρηματικό πνεύμα βοηθά τους ανθρώπους να διευρύνουν τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας και προσωπικής τους εξέλιξης και να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις και την αβεβαιότητα στο χώρο της εργασίας με επινοητικότητα, ευελιξία και αποτελεσματικότητα.
Άλλες δεξιότητες
Παράλληλα, εξίσου σημαντικά «soft skills» αποτελούν και ορισμένα άλλα στοιχεία της προσωπικότητας όπως η ευγένεια, η ακεραιότητα, η αισιοδοξία, η αυτοπεποίθηση, η υπευθυνότητα, η ισχυρή εργασιακή ηθική, καθώς επίσης και άλλα προσωπικά γνωρίσματα όπως η αριθμητική & ψηφιακή ικανότητα, η δημιουργικότητα, η λογική και κριτική σκέψη, η αποφασιστικότητα και η ταχύτητα λήψης αποφάσεων.
Πλέον τα στελέχη, για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς εργασίας, θα πρέπει να διαθέτουν συνδυασμό δεξιοτήτων, μιας και δημιουργείται μία νέα τάση για πιο ευέλικτους και δημιουργικούς εργαζόμενους, έτοιμους να προτείνουν νέα πράγματα και να αναλάβουν ρίσκο, να έχουν δημιουργική σκέψη και επιχειρηματικό προσανατολισμό. Εργαζόμενους που εργάζονται για να παράγουν έργο και όχι εργαζόμενους που απλώς δουλεύουν σε μια δουλειά.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι στη σημερινή ανταγωνιστική και απαιτητική αγορά εργασίας τα «soft skills» είναι τα πιο σημαντικά προσόντα που πρέπει ένας εργαζόμενος να κατέχει (και στα οποία οφείλει να επενδύσει). Αυτές οι δεξιότητες είναι εκείνες που θα του δώσουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και την «προστιθέμενη αξία» για να ξεχωρίσει μέσα από τον ανταγωνισμό και θα συμβάλουν στην εργασιακή του επιτυχία.
*Διευθυντικό Στέλεχος-Σύμβουλος Επιχειρήσεων & Καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων/Marketing
