Από την έντυπη έκδοση
Των Ειρήνης Σακελλάρη
και Γιώργου Σακκά
Μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, λειτουργική κερδοφορία και πιστωτική επέκταση αποτελούν τους τρεις βασικούς πυλώνες στους οποίους εστιάζουν τη στρατηγική τους οι συστημικές τράπεζες. Όπως επισημάνθηκε κατά την ενημέρωση των αναλυτών και της επενδυτικής κοινότητας από τις διοικήσεις στα πρόσφατα conference calls που ακολούθησαν τις δημοσιοποιήσεις των οικονομικών μεγεθών του 2018, ειδικά η διαχείριση των NPEs αποτελεί την αιχμή του δόρατος με στόχο τη μείωση αυτών κατά 54 δισ. ευρώ στην τριετία.
Ειδικότερα οι διοικήσεις αναφέρθηκαν στα εξής τρία βασικά σημεία: Πρώτον, στην επιτάχυνση για τη μείωση των NPEs, ζήτημα το οποίο μάλιστα αποτυπώθηκε και στον SSM όπου οι συστημικές τράπεζες έστειλαν τους νέους στόχους τους που προβλέπουν κοντά στα 54,2 δισ. ευρώ στο διάσημα 2019-2021. Δεύτερον, στη βελτίωση των λειτουργικών αποτελεσμάτων και κυρίως την περαιτέρω μείωση του κόστους και, τρίτον, στην περαιτέρω θετικοποίηση της πιστωτικής επέκτασης κυρίως σε ό,τι αφορά τα δάνεια προς επιχειρήσεις.
NPEs
Ο πήχης που έχουν θέσει οι τράπεζες για το θέμα των «κόκκινων» δανείων ξεπερνά κάθε προηγούμενο. Για το 2019 οι τράπεζες προβλέπουν μείωση που ξεπερνά τα 25 δισ. ευρώ, στοιχείο το οποίο μοιραία αναθεωρεί και την τριετία.
Συγκεκριμένα, η Εθνική Τράπεζα έχει θέσει στόχο μείωσης 11,6 δισ. ευρώ των NPEs στην τριετία, με τα 4,5 δισ. ευρώ να αφορούν το 2019.
Μείωση 5,5 δισ. ευρώ στα NPEs προγραμματίζει για φέτος η Alpha Bank. Ο στόχος της τριετίας είναι μείωση κατά 14,3 δισ. ευρώ.
Η Eurobank ανακοίνωσε πολύ επιθετικά σχέδια με μείωση 10,1 δισ. ευρώ φέτος. Συνολικά στην τριετία η τράπεζα μειώνει κατά 13,2 δισ. ευρώ τα NPEs.
Η Πειραιώς προγραμματίζει μείωση 3,5 δισ. ευρώ για φέτος. H συνολική μείωση στην τριετία είναι 15,1 δισ. ευρώ.
Οι επιθετικοί αυτοί στόχοι μένει να υλοποιηθούν μέσω των σχεδίων των τραπεζών και όπως αναφέρουν στη «Ν» έγκυρα τραπεζικά στελέχη οι στόχοι είναι δύσκολοι και πρέπει όλες οι τράπεζες να τα καταφέρουν. Αν μία από τις τέσσερις συστημικές χάσει τους στόχους, είναι πιθανόν να συμπαρασύρει και τις υπόλοιπες, σημειώνουν τα ίδια στελέχη. Γι’ αυτό και οι ξένοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τις ελληνικές τράπεζες σαν έναν κλάδο.
Μείωση κόστους
Η περαιτέρω συρρίκνωση του κόστους αποτελεί άλλο ένα δύσκολο κεφάλαιο για τις ελληνικές τράπεζες. Η δυσκολία έγκειται κυρίως στο γεγονός πως οι επιθετικές κινήσεις για την εξυπηρέτηση αυτού του στόχου έχουν εν πολλοίς λάβει χώρα. Ήδη οι τράπεζες πώλησαν τα περισσότερα ενεργητικά τους στο εξωτερικό, όπως επίσης έχουν πραγματοποιήσει εθελουσίες εξόδους προσωπικού. Άρα βρισκόμαστε ίσως στον πυρήνα του προβλήματος και σε περικοπές δύσκολες, οι οποίες ενδεχομένως να συναντήσουν και αντιδράσεις. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, στην προσπάθεια να συμμαζέψουν τους ισολογισμούς τους, οι τράπεζες οφείλουν να προχωρήσουν με γοργούς ρυθμούς στον περαιτέρω περιορισμό του κόστους.
Θετική πιστωτική επέκταση
Τα πιστωτικά ιδρύματα πλέον φαίνεται να είναι έτοιμα να χορηγήσουν νέα δάνεια και όπως αναφέρεται από τις διοικήσεις ήδη το πράττουν. Η πιστωτική επέκταση σε ό,τι αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια έγινε θετική από τον Δεκέμβριο του 2018 με +0,3%, ενισχύθηκε περαιτέρω τον Ιανουάριο του 2019 (+0,5%), ενώ σε ό,τι αφορά τον Φεβρουάριο σε ετησιοποιημένη βάση ο αυξητικός ρυθμός πιστωτικής επέκτασης για τα επιχειρηματικά δάνεια ήταν 1,5%. Και όλα αυτά συντελούνται έπειτα από 10 χρόνια συνεχούς μείωσης.
Οι ισολογισμοί των τραπεζών, αν και με αδυναμίες και διαφοροποιήσεις, δίνουν κάποια σημαντική ελπίδα για εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, μια εξυγίανση που πρέπει να συντελεστεί μέχρι το τέλος του 2019 πριν αρχίσει ένας έντονος διεθνής ανταγωνισμός -με την κατάργηση των capital controls και την έλευση ηλεκτρονικών τραπεζών- που πιθανόν να πετάξει στο «καναβάτσο» τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα αν αυτά δεν προλάβουν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις.
Οικονομικές καταστάσεις
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και νοικοκυριών, και η επιθετικότερη μείωση των «κόκκινων» δανείων, οι νέες χορηγήσεις και συμπληρωματικά η περαιτέρω αύξηση των καταθέσεων αποτελούν το πλαίσιο δράσεων των τραπεζών για το επόμενο διάστημα. Μάλιστα, αυτό διαφάνηκε και από την πορεία του 2018. Με βάση τη συγκεκριμένη στρατηγική, τα τραπεζικά ιδρύματα φαίνεται να θέτουν σε «δεύτερη ταχύτητα» τις κινήσεις για αύξηση των εσόδων τους από άλλες δραστηριότητες.
Αξιοποιώντας τις θετικές επιδόσεις αλλά και τη βελτίωση του οικονομικού κλίματος που δημιουργεί η έξοδος από το μνημόνιο, οι τράπεζες εμφανίζονται έτοιμες να περάσουν στην επόμενη φάση, η οποία είναι η ουσιαστική χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, που αποτελεί και το κρίσιμο στοίχημα για τη διατήρηση των αναπτυξιακών ρυθμών που καταγράφονται. Μάλιστα, σ’ αυτό συνηγορεί και το γεγονός της επιστροφής καταθέσεων.
Αύξηση καταθέσεων
Ειδικότερα, η αύξηση των καταθέσεων κατά 8,4%, στα 165,6 δισ. ευρώ, η συνέχιση της απομόχλευσης με μείωση δανείων της τάξης του 5,6%, στα 146,3 δισ. ευρώ, καθώς και η σημαντική αποκλιμάκωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά περίπου 15%, στα 78 δισ. ευρώ, αποτελούν ίσως τα σημαντικότερα στοιχεία που προκύπτουν από τη δημοσιοποίηση των οικονομικών μεγεθών των συστημικών τραπεζών για την περσινή χρήση.
Με βάση και τις δηλώσεις των εκπροσώπων των τραπεζών στις οικονομικές εκθέσεις του 2018, διαπιστώνεται πως και πέρυσι οι τράπεζες για μια ακόμη περίοδο προέταξαν αφενός τη μείωση της έκθεσης σε μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, αφετέρου την ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας, ενώ η επίτευξη της καθαρής κερδοφορίας, όπως επισημάναμε, δεν φαίνεται να ήταν βασικό ζητούμενο.
Τα μεγέθη
Με βάση τα συγκεντρωτικά στοιχεία της χρήσης 2018, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες εμφανίζουν χαμηλή κερδοφορία (με βάση τα στοιχεία από συνεχιζόμενες δραστηριότητες μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας), η οποία είναι της τάξης των 245 εκατ. ευρώ. Το αποτέλεσμα είναι μικρότερο και από το ήμισυ των αποτελεσμάτων του 2017 που είχαν διαμορφωθεί στα 559 εκατ. ευρώ.
Η βασική εξήγηση είναι ότι συνολικά κατά τη χρήση 2018 οι τράπεζες παρουσίασαν μείωση στα έσοδα από τόκους κατά 13,7%, στα 5.676 εκατ. ευρώ έναντι 6.578 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο περσινό διάστημα, ενώ σημειώθηκε αύξηση 6% των εσόδων από προμήθειες, στα 1.225 εκατ. ευρώ από 1.155 εκατ. ευρώ το 2017. Συνολικά, τα λειτουργικά έσοδα διαμορφώθηκαν στα 7,52 δισ. ευρώ από 7,91 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 5%.
