Του Κώστα Δεληγιάννη
Μία άγνωστη πτυχή στην εξελικτική ιστορία του γένους Homo, από το οποίο προέρχεται και ο σύγχρονος άνθρωπος, ανακάλυψαν Αμερικανοί επιστήμονες στη Νότια Αφρική, σε ένα σπήλαιο 50 χιλιόμετρα μακριά από το Γιοχάνεσμπουργκ. Οι επιστήμονες εντόπισαν εκεί τα οστά ενός νέου μέλους της οικογένειας των Ανθρωπίδων, «συγγενικού» δηλαδή με τον πρόγονο του σύγχρονου ανθρώπου.
Οι ερευνητές ονόμασαν το καινούριο είδος Homo naledi, επειδή η ανακάλυψη έγινε στο σπήλαιο Ανατέλλων Άστρο (Rising Star) και η λέξη «naledi» σημαίνει άστρο στην τοπική διάλεκτο.
«Όπου φώτιζε η λάμπα μου, μπορούσα να διακρίνω θραύσματα οστών να καλύπτουν το έδαφος», δήλωσε η Μαρίνα Έλιοτ, μέλος της ομάδας, στο BBC. «Το θέαμα ήταν απίστευτο».
Συνδυάζοντας τα θραύσματα για να βγάλουν συμπεράσματα για την ανατομία του νέου είδους, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως ο Homo naledi μοιραζόταν κοινά χαρακτηριστικά τόσο με τον άνθρωπο όσο και με τον πίθηκο. Αν και ακόμη δεν έχουν χρονολογήσει τα ευρήματα, όπως δήλωσε στο Associated Press ο Έριν Ντέλσον, ανθρωπολόγος στο Κολέγιο Λίμαν της Νέας Υόρκης, όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι η ηλικία τους είναι περίπου 2 εκατομμύριων ετών.
Επίσης, οι ερευνητές βρήκαν πολλές ομοιότητες με τον Homo erectus, ο Homo habilis και ο Homo rudolfensis. Τα είδη αυτά είναι πρόγονοι των ύστερων ανθρωπιδών, από τους οποίους προέκυψε και ο σημερινός άνθρωπος.
Το αμερικανικό δίκτυο ABC ζήτησε μια ανεξάρτητη εκτίμηση για την επιστημονική αξία των ευρημάτων από τον Ίαν Τάτερσαλ, από το Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης, ο οποίος δεν συμμετείχε στην ανακάλυψη. «Είναι πραγματικά πολύ εντυπωσιακή», σημείωσε ο επιστήμονας.
«Σε αυτό που αναμφίβολα συμβάλλει είναι πως ενισχύει την εικόνα που ήδη έχουμε – δηλαδή ότι η εξέλιξη των ανθρωπίδων πραγματοποιήθηκε μέσα από αλλεπάλληλους “πειραματισμούς” της φύσης».
Κοινή πεποίθηση των ανθρωπολόγων είναι πως η εξελικτική πορεία που οδήγησε από τον πίθηκο στον άνθρωπο δεν ήταν μία ευθεία γραμμή, αλλά ένας δρόμος με πολλα παρακλάδια. «Πιθανότατα έχουμε να κάνουμε με έναν “συγγενή” παρά με έναν απευθείας πρόγονο του ανθρώπου», συμπλήρωσε ο Τάτερσαλ.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο Homo naledi φαίνεται πως είχε μικρό κρανίο, η ανατομία του οποίου δείχνει πως διέθετε επίσης μικρότερο εγκέφαλο από τον Homo Sapiens.
Επιπλέον, τα άνω και τα κάτω άκρα του παραπέμπουν στην ανθρώπινη φυσιολογία. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Τάτερσαλ, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι είχει εξελιγμένες αναρριχητικές ικανότητες, όπως ο πίθηκος.
Οι επιστήμονες περιγράφουν την ανακάλυψή τους σε άρθρο στο τελευταίο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού eLife. Με βάση τον Λι Μπέργκερ, επικεφαλής της ομάδας των συντακτών του άρθρου και καθηγητή στο πανεπιστήμιο Witwatersrand στο Γιοχάνεσμπουργκ, δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο πώς ο Homo nadeli συνδέεται με τον Homo sapiens.
«Θα πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί και να μην προεξοφλούμε πως οποιοδήποτε είδος ανακαλύπτουμε αποτελεί απευθείας πρόγονο του ανθρώπου», ανέφερε χαρακτηριστικά στο BBC. Όπως πρόσθεσε, ο λόγος είναι πως η εξελικτική διαδικασία ήταν πολύ περίπλοκη.
Οι ερευνητές εντόπισαν στο σπήλαιο οστά που ανήκουν σε 15 διαφορετικούς Homo nadeli και υποθέτουν πως μεταφέρθηκαν εκεί αφότου πέθαναν, πιθανότατα στα πλαίσια κάποιας ταφικής τελετουργίας.
