Για μια δεκαετία (1868-1877) η Μεγαλόνησος διοικούνταν με βάση τον περιβόητο Οργανικό Νόμο του 1868 και τις διαβόητες τουρκικές παραβιάσεις του. Η οργή φούντωνε ολοένα και περισσότερο. Ιδρύθηκαν τότε στην Κρήτη τρία επαναστατικά κομιτάτα, στο Βάμο, στα Χανιά και στο Ρέθυμνο.
Η συγκυρία το ευνοούσε, καθώς ήταν σε εξέλιξη ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος, στον οποίο η Ρωσία είχε το πάνω χέρι. Η Υψηλή Πύλη ανησυχούσε μεν για τον επαναστατικό αναβρασμό στην Κρήτη, αλλά δεν είχε τη δυνατότητα να στείλει δυνάμεις στο νησί. Προσπάθησε, με προτροπή και της Αγγλίας, να δώσει κάποιες υποσχέσεις για να κατευνάσει τα πνεύματα.
Στα τέλη του 1877 έστειλε έτσι στην Κρήτη τον Κωστή Αδοσίδη Πασά και τον Σελήμ Εφέντη, προκειμένου να παρουσιάσουν νέα προνόμια στον Οργανικό Νόμο του 1868. Οι Κρητικοί απέρριψαν τις προτάσεις τους. Ζητούσαν να κηρυχθεί η Κρήτη αυτόνομη και ο διοικητής της να είναι Χριστιανός και να εκλέγεται με την εγγύηση των Μεγάλων Δυνάμεων.
Το έναυσμα της εξέγερσης
Στις αρχές του 1878 όλα ήταν έτοιμα για τη μεγάλη εξέγερση. Σαν σήμερα, 12 Φεβρουαρίου 1878, δύναμη 2.000 Κρητών επαναστατών επιτίθεται εναντίον του τουρκικού φρουρίου Ιτζεδίν, στα Χανιά. Η επίθεση αυτή σήμανε την αρχή της Επανάστασης, η οποία από τη Δυτική Κρήτη εξαπλώθηκε σε όλο το νησί.
Μετά και την ήττα της Τουρκίας στον πόλεμο με τη Ρωσία, οι Μεγάλες Δυνάμεις, στις 13 Ιουνίου 1878 στο Βερολίνο, υποχρέωσαν το Σουλτάνο να εφαρμόσει τον Οργανικό Νόμο του 1868. Ωστόσο αυτό δεν ικανοποιούσε τους Κρήτες, που συνέχισαν τις εξεγέρσεις. Υπό εντεινόμενη πίεση η Τουρκία δέχθηκε να υπογράψει τον Οκτώβριο του 1878 τη Σύμβαση της Χαλέπας, η οποία καθιέρωνε μεταξύ άλλων Χριστιανό διοικητή και την ίδρυση Κρητικής Χωροφυλακής.
Τι προέβλεπε η Σύμβαση της Χαλέπας
Οι κυριότερες διατάξεις της είναι οι ακόλουθες:
1) Ο Γενικός Διοικητής Κρήτης θα μπορούσε να είναι και Χριστιανός και η θητεία του οριζόταν για πέντε χρόνια με δυνατότητα ανανέωσης.
2) Ο Γενικός Διοικητής θα είχε και ένα σύμβουλό του από το αντίθετο θρήσκευμα
3) Οι Χριστιανοί Πληρεξούσιοι στη Γενική Συνέλευση ορίζονταν σε 49 έναντι 31 Μουσουλμάνων.
4) Ιδρυόταν Κρητική Χωροφυλακή.
5) Αναγνωριζόταν η Ελληνική ως επίσημη γλώσσα των δικαστηρίων και της Γενικής Συνέλευσης. Μόνο τα επίσημα πρακτικά, οι αποφάσεις των δικαστηρίων και η επίσημη αλληλογραφία θα συντάσσονταν και στις δύο γλώσσες.
6) Για να επικρατήσουν ειρηνικές συνθήκες διαβίωσης, δόθηκε γενική αμνηστία.
7) Προβλεπόταν προσωρινή απαλλαγή από ορισμένους φόρους.
8) Επιτρεπόταν η ίδρυση Φιλολογικών Συλλόγων και η έκδοση εφημερίδων.
