Δέκα ημέρες έχει μπροστά της η Ευρωπαϊκή Ένωση για να ολοκληρώσει την επεξεργασία των λεπτομερειών μίας συμφωνίας με την Τουρκία για την ανάσχεση των προσφυγικών ροών, εν όψει της νέας Συνόδου Κορυφής της 17ης και 18ης Μαρτίου.
Στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων βρίσκεται πρόταση για την επαναπροώθηση στην Τουρκία όλων των προσφύγων και μεταναστών που διασχίζουν το Αιγαίο, περιλαμβανομένων των Σύρων.
Μετά από την ολοκλήρωση των εργασιών της Συνόδου Κορυφής Ε.Ε.-Τουρκίας, ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου ανέπτυξε στους δημοσιογράφους την “τολμηρή” πρόταση της Άγκυρας προς τους 28, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία θα δέχεται πίσω όλους τους «οικονομικούς μετανάστες», αλλά και τους πρόσφυγες από τη Συρία. Σε αντάλλαγμα, οι Ευρωπαίοι δεσμεύονται να δέχονται μέσω νόμιμων και ασφαλών οδών τον ίδιο αριθμό Σύρων προσφύγων απευθείας από το τουρκικό έδαφος. Σύμφωνα με ευρωπαϊκή πηγή, θεωρητικά, πρόκειται για την κάλυψη των 70.000 θέσεων υποδοχής προσφύγων σε ευρωπαϊκές χώρες, που έχουν προβλεφθεί από τους 28 από το φθινόπωρο του περασμένου έτους.
Στο κοινό ανακοινωθέν της χθεσινής Συνόδου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες «χαιρετίζουν θερμά» αυτές τις προτάσεις και ζητούν από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ να επεξεργασθεί με την Τουρκία τις λεπτομέρειες της συμφωνίας εντός των προσεχών δέκα ημερών.
Σε αντάλλαγμα, οι 28 δεσμεύονται να επιταχύνουν την εφαρμογή της φιλελευθεροποίησης του συστήματος της βίζας για τους Τούρκους πολίτες «το αργότερο μέχρι το τέλος Ιουνίου» και δηλώνουν ότι «προετοιμάζουν το άνοιγμα νέων κεφαλαίων» στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία.
Οι 28 δηλώνουν στο κοινό ανακοινωθέν ότι θα επιδιώξουν την επιτάχυνση της καταβολής της οικονομικής βοήθειας των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Τουρκία για τη διαχείριση του πλήθους των 2,7 εκατομμυρίων προσφύγων που είναι εγκατεστημένοι στο τουρκικό έδαφος και υπόσχονται ότι «θα αποφασίσουν την καταβολή και επιπλέον πόρων» τη στιγμή που η Άγκυρα ζητεί επιπλέον 3 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2018.
Στόχος είναι να σταλεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς όσους σκέφτονται να δοκιμάσουν το ταξίδι προς την Ευρώπη: οι οικονομικοί μετανάστες θα επαναπροωθούνται και οι αιτούντες άσυλο έχουν κάθε συμφέρον να καταθέτουν την αίτησή τους στην Τουρκία για να ελπίζουν σε μία ασφαλή μεταφορά προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Υπάρχουν πολλά σημεία για αποσαφήνιση»
Ωστόσο, όπως παραδέχθηκε διπλωματική πηγή, υπάρχουν πολλά σημεία για αποσαφήνιση», καθώς ορισμένες χώρες εκφράζουν αμφιβολίες σχετικά με το αν τα προτεινόμενα μέτρα είναι νόμιμα (π.χ. η επαναπροώθηση Σύρων προσφύγων) και εφικτά στην υλοποίησή τους.
«Η απόφαση είναι νόμιμη», διαβεβαίωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, αποκλείοντας τον κίνδυνο καταδικαστικών αποφάσεων της ευρωπαϊκής δικαιοσύνης για την επαναπροώθηση αιτούντων άσυλο από τη Συρία σε μία χώρα όπως η Τουρκία.
Η Τουρκία είχε συμφωνήσει στα τέλη του Νοεμβρίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση να εφαρμόσει «σχέδιο δράσης» για να σταματήσει η ροή προσφύγων και μεταναστών προς την Ελλάδα, με την ενίσχυση των μέτρων αντιμετώπισης των δικτύων διακίνησης. Ωστόσο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συνεχίζουν να φθάνουν κάθε εβδομάδα στις ελληνικές ακτές.
Στο περιθώριο των συνομιλιών με την Άγκυρα, ξέσπασε αντιπαράθεση μεταξύ των Ευρωπαίων για το καθεστώς της διαδρομής των Βαλκανίων, που έχουν διασχίσει μέχρι σήμερα περισσότεροι από 850.000 άνθρωποι.
Ενα σχέδιο τελικού ανακοινωθέντος της συνόδου κορυφής ανέφερε ότι «αυτή η διαδρομή είναι πλέον κλειστή», αλλά ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία, διατύπωσαν ισχυρές επιφυλάξεις, εξασφαλίζοντας την εξάλειψη αυτής της παραγράφου.
Το Βερολίνο δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να δημιουργήσει το προηγούμενο επικύρωσης μονομερών αποφάσεων που έχουν λάβει ορισμένες χώρες που βρίσκονται επί της διαδρομής των Βαλκανίων, όπως η Αυστρία, που εισήγαγαν ποσοστώσεις στις αιτήσεις ασύλου και στη διέλευση προσφύγων.
Σε περισσότερο συναινετικά πλαίσια, οι Ευρωπαίοι ηγέτες εξέφρασαν την υποστήριξή τους προς την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ σε διάστημα τριών ετών στις χώρες της πρώτης γραμμής, κυρίως στην Ελλάδα.
Εξέφρασαν επίσης την υποστήριξή τους προς τον στόχο της Επιτροπής για μία εξομάλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας στη ζώνη Σένγκεν «μέχρι το τέλος του έτους», με την κατάργηση των εσωτερικών ελέγχων που έχουν επαναφέρει ορισμένες χώρες.
