Συγγραφική ομάδα: Βακή Αναστασία, Δαμάσκου Άννα, Δημητριάδης Δημήτρης, Δουνδουλάκη Ελένη, Νικολοπούλου Κατερίνα, Παιονίδης Φιλήμων, Παναγιώτου Γιάννης, Σιώης Αλέξανδρος, Στάιου Ελένη-Ρεβέκκα, Στεφανάκη Ιωάννα
Μέλη της Ομάδας Σκέψης «Πολιτική και Κοινωνία» του Ελληνικού Συλλόγου Αποφοίτων του London School of Economics and Political Science.
Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα, οι πολίτες είδαν:
- τη λαϊκή κυριαρχία, ως προς την άσκηση της νομοθετικής εξουσίας, να περιορίζεται
- την ανεργία να εκτοξεύεται,
- το Α.Ε.Π. να καταρρέει,
- την ανισότητα να διευρύνεται,
- τις κοινωνικές δαπάνες να μειώνονται,
- την κατανάλωση να συρρικνώνεται,
- το πλέον ελπιδοφόρο επιστημονικό δυναμικό να μεταναστεύει (brain-drain),
- τις αυτοκτονίες να καταγράφουν άνοδο.
Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών του Ιανουαρίου 2015 ή και του δημοψηφίσματος του Ιουλίου 2015, όταν οι Έλληνες, με ισχυρή πλειοψηφία, επέλεξαν κόμματα που αφενός υπόσχονταν αναδιαπραγμάτευση των όρων δανεισμού και τερματισμό της λιτότητας και αφετέρου ανέπτυσσαν μια συγκρουσιακή ρητορική προς τους ευρωπαίους και διεθνείς δανειστές. Παράδοξο όμως αποτελεί το ότι, ταυτόχρονα με αυτή την επιλογή, οι Έλληνες διαχρονικά απορρίπτουν την πιθανότητα εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη. Τούτο καταγράφεται σταθερά τόσο στις έρευνες της κοινής γνώμης όσο και στο δημόσιο λόγο, ενώ επιβεβαιώθηκε και στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 όταν, γνωρίζοντας τα σκληρά μέτρα που σίγουρα θα επακολουθούσαν, οι πολίτες επέλεξαν την παραμονή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη.
Η αντίφαση αυτή εύλογα, γεννά τα εξής ερωτήματα:
Οι Έλληνες εναντιώνονταν στους δανειστές τους, επειδή έκριναν τις απαιτήσεις των τελευταίων υπερβολικές και άδικες, αλλά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν μπροστά στον κίνδυνο ενός κατά πολύ χειρότερου Grexit; Μήπως υπάρχουν και βαθύτερα αίτια; Και εφόσον θεωρούν σημαντική και ωφέλιμη την παραμονή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη, έχουν αντιληφθεί το ιστορικό μεταίχμιο στο οποίο βρίσκονται και έχουν λάβει την απόφαση να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις προκειμένου να συνταχθούν με τη Δύση, στο βαθμό που αυτή συμβολίζει ευνομούμενα κράτη με βιώσιμη ανάπτυξη;
Οι παραπάνω ερωτήσεις οδήγησαν στην ενδεικτική εξέταση των πτυχών εκείνων της ιστορίας, της ελληνικής οικονομίας, της γεωπολιτικής θέσης, της δημόσιας διοίκησης, της κοινωνίας των πολιτών, των ΜΜΕ, του εκπαιδευτικού συστήματος και του πολιτισμού οι οποίες υπήρξαν καθοριστικές για την έως τώρα πορεία της χώρας και αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο και στο άμεσο μέλλον. Η εξέταση ανέδειξε χρόνιες παθογένειες οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν και οδήγησε στη διατύπωση προτάσεων, με στόχο την εξομάλυνση της πορείας της χώρας και, εν τέλει, την ευημερία του πληθυσμού της. Αυτές συνοψίζονται στα εξής:
- Περιορισμός του κράτους και μετεξέλιξή του από παρεμβατικό σε ρυθμιστικό παράγοντα της οικονομίας. Παράλληλα, εφαρμογή πολιτικών που θα απελευθερώσουν την οικονομία από χαρακτηριστικά προστατευτισμού και θα την μπολιάσουν με στοιχεία που θα αναπτύσσουν την ιδιωτική πρωτοβουλία και την καινοτομία. Ένας ισχυρός ιδιωτικός τομέας θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας ανακόπτοντας σταδιακά την αύξηση την ανεργίας και του brain-drain.
- Ο Ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας πρέπει να ξεκαθαριστεί απόλυτα, η θέση της Ελλάδας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης να παγιωθεί και αυτό να καταστεί σαφές προς κάθε κατεύθυνση.
- Περιορισμός της γραφειοκρατίας, πάταξη της διαφθοράς και εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης. Σε αυτά τα ζητούμενα η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αποτελεί απάντηση. Οι όποιες αντιστάσεις στην εφαρμογή της μπορούν να καμφθούν με εκπαίδευση των υπαλλήλων, ενημέρωση των πολιτών και με συμμετοχή τους στο σχεδιασμό των ηλεκτρονικών υπηρεσιών.
- Περιορισμός της απόστασης κράτους-πολίτη μέσω της αφύπνισης της Κοινωνίας των Πολιτών. Χρειάζεται μεγαλύτερη πρόσβαση στα δημόσια δεδομένα, περισσότερη συμμετοχή με χρήση υπηρεσιών όπως η ηλεκτρονική διαβούλευση και σωστή ενημέρωση των πολιτών από το κράτος, τους φορείς και τις εξειδικευμένες οργανώσεις που ανήκουν στην ίδια την Κοινωνία των Πολιτών.
- Οργάνωση του τοπίου των ΜΜΕ στα πρότυπα αντίστοιχων του εξωτερικού, με διαφάνεια και πλήρη και αντικειμενική ενημέρωση. Απαραίτητη κρίνεται η εξωστρέφεια δηλαδή η ενίσχυση της πληροφόρησης του ελληνικού κοινού για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα τεκταινόμενα στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο.
- Ο ρόλος της Παιδείας είναι ευρύτερα καταλυτικός. Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να προσφέρει γνώσεις σχετικά με τις πνευματικές και πολιτιστικές συγγένειες της Ελλάδας με τη Δύση. Κυρίως, πρέπει να δώσει έμφαση στην κατανόηση της παγκόσμιας κοινωνίας και των προκλήσεων που αυτή δημιουργεί. Τούτο απαιτεί μια κοσμοπολίτικη αντιμετώπιση, που να συμπεριλάβει την αναγνώριση άλλων πολιτισμών, καθώς και θέματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
- Η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει την εκπαίδευση και ως κινητήρια δύναμη της διεθνούς φήμης της, αν την αναβαθμίσει και αν σε παγκόσμια κλίμακα την εντάξει στις διεθνείς τάσεις διαδραστικών μεθοδολογιών εκπαίδευσης, αναδεικνύοντας τα μοναδικά της χαρακτηριστικά.
- Αξιοποίηση του συμβολικού κεφαλαίου που διαθέτει η χώρα χάρη στον πολιτισμό της, με τη διαμόρφωση και ενεργοποίηση της πολιτιστικής διπλωματίας και μέσω θεσμικών δομών προβολής και προώθησης του ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό. Αυτό θα προσφέρει βελτίωση της τραυματισμένης εικόνας της Ελλάδας στο εξωτερικό και ενίσχυση της εικόνας της Ευρώπης στο εσωτερικό.
Πέραν πάσης αμφιβολίας οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις είναι πολλές και δύσκολες. Το γεγονός ότι οι προτάσεις που διατυπώθηκαν δεν ακούγονται για πρώτη φορά, αλλά αποτελούν αντικείμενο συζήτησης δεκαετιών, ήτοι πολύ πριν την οικονομική κρίση, χωρίς όμως να έχουν εφαρμοστεί, καταδεικνύει πως ο δρόμος για την ευημερία μας ούτε σύντομος ούτε εύκολος είναι.
Ήδη όμως από το 1961, οπότε και υπεγράφη η Συμφωνία Σύνδεσης της Ελλάδας με την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, η χώρα επέλεξε να ενταχθεί στην οικογένεια της Δύσης. Τούτο συνεπάγεται όχι μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις κοινές για όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Μέσα στα χρόνια, η χώρα καρπώθηκε σημαντικά οφέλη από την ένταξη αυτή και συμμορφώθηκε, ως ένα βαθμό, προς τις σχετικές υποχρεώσεις της. Θα ήταν ιστορικό λάθος τώρα, στο όνομα μιας πρόσκαιρης δύσκολης συγκυρίας, η χώρα να εγκαταλείψει την προσπάθεια αναμόρφωσης της κακοδιοίκησης δεκαετιών, η οποία αποτελεί τη βασική αιτία μη ανάκαμψής της. Όλες οι υπόλοιπες χώρες που επλήγησαν από την κρίση έχουν ξανασταθεί στα πόδια τους. Είθε και στα δικά μας!
