Του Μπ. Πανώριου*
Με δήλωσή της την επαύριο της καταστροφικής φωτιάς στην Αττική η Επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής κ. Κορίνα Κρέτσου επισήμανε τον ρόλο που η ΕΕ προτίθεται να αναλάβει για την ανασυγκρότηση των περιοχών που επλήγησαν. Εκτός από έργα συγχρηματοδοτούμενα σε ποσοστό 95% στα πλαίσια της πολιτικής συνοχής, η Επίτροπος έθεσε στη διάθεση των Ελληνικών αρχών ως χρηματοδοτικό μέσο το Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ, που από την ίδρυσή του το 2002, παρέχει συνδρομή σε περιπτώσεις καταστροφών μεγάλης κλίμακας.
Το Ταμείο Αλληλεγγύης συγκροτήθηκε ως ένα διαρκές και ευέλικτο μέσο προκειμένου η ΕΕ να επιδεικνύει αλληλεγγύη, να αποστέλλει πολιτικό μήνυμα και να συνδράμει ουσιαστικά τους πολίτες της ΕΕ που έχουν πληγεί από μείζονες φυσικές καταστροφές που έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Το Ταμείο υποστηρίζει επίσης τις τρίτες χώρες που συμμετέχουν σε διαπραγματεύσεις προσχώρησης στην ΕΕ στα πλαίσια της πρόθεσής της ένωσης να συνδράμει τις χώρες αυτές στην πορεία προς τη σταθερότητα και τη βιώσιμη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη που δεν πρέπει να παρεμποδίζεται από τις επιπτώσεις μείζονων φυσικών καταστροφών.
Το Ταμείο έχει κατ’ επανάληψη παρέμβει στην Ελλάδα, αρχίζοντας με την χορήγηση 9,3 εκατ ευρώ το 2006 για την αντιμετώπιση των ζημιών από πλημμύρες στον Εβρο. Η ενίσχυση που αναλογούσε στις δασικές πυρκαγιές του Αυγούστου του 2007 ήταν 90 εκατ ευρώ, ενώ η πιο πρόσφατη παρέμβαση αφορούσε το σεισμό της Κω οπότε διατέθηκαν 2,5 εκατ ευρώ.
Στόχος και επιλεξιμότητα των παρεμβάσεων του Ταμείου Αλληλεγγύης
Μετά από αίτηση κράτους μέλους ή επιλέξιμης τρίτης χώρας, μπορεί να χορηγηθεί ενίσχυση από το Ταμείο όταν σεμία η περισσότερες περιοχές του αιτούντος κράτους υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στις συνθήκες ζωής, το φυσικό περιβάλλον ή την οικονομία από φυσική καταστροφή μείζονος ή περιφερειακής κλίμακας. Ως μείζων θεωρείται κάθε φυσική καταστροφή που έχει ως αποτέλεσμα άμεση ζημία άνω των 3 δις ευρώ ή που υπερβαίνει το 0,6% του ΑΕΠ.
Το Ταμείο με την εφάπαξ συνδρομή του συμπληρώνει τις δαπάνες των εθνικών αρχών που πραγματοποιούνται για βασικές ενέργειες έκτακτης ανάγκης και ανάκαμψης, όπως:
* αποκατάσταση υποδομών ενέργειας, υδάτων, αποχέτευσης, επικοινωνιών, μεταφορών, υγείας και εκπαίδευσης
* διάσωση και προσωρινή στέγαση
* πρόληψη και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς
* καθαρισμός και αποφυγή των επιπτώσεων από τη διάβρωση του εδάφους
* προετοιμασία των ως άνω ενεργειών, συμπεριλαμβανομένης της τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης
Πρέπει να σημειωθεί ότι το Ταμείο χρηματοδοτεί την αποκατάσταση μόνο των ανασφάλιστων ζημιών και δαπάνες αναγκαίες ώστε οι υποδομές ή εγκαταστάσεις θα επανέλθουν στην πριν την καταστροφή κατάσταση, ενώ κάθε κόστος μετεγκατάστασης ή αναβάθμισής τους πρέπει να χρηματοδοτηθεί από άλλες (εθνικές ή ενωσιακές) πηγές.
Αίτηση για χρηματοδότηση
Εντός δώδεκα εβδομάδων από την επέλευση της ζημιάς, οι υπεύθυνες εθνικές αρχές πρέπει να υποβάλουν αίτηση συνδρομής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συμπεριλαμβάνοντας πληροφορίες σχετικά με τις ζημίες και τις συνέπειές τους, το προϋπολογιζόμενο κόστος των ενεργειών, τις πιθανές συμπληρωματικές πηγές χρηματοδότησης και τον τρόπο εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας για την πρόληψη και διαχείριση φυσικών καταστροφών. Η αίτηση μπορεί να συνοδεύεται από αίτημα για άμεση καταβολή προκαταβολής.
Χρηματοδότηση
Εφόσον η αίτηση εγκριθεί, η οικονομική ενίσχυση καταβάλλεται στο κράτος δικαιούχο αμέσως σε μία μόνο δόση, αφαιρουμένης της τυχόν προκαταβολής. Η περίοδος επιλεξιμότητας των δαπανών αρχίζει από την ημερομηνία της φυσικής καταστροφής, της πρώτης ανάληψης δράσης ή της κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Η επιδότηση του Ταμείου πρέπει να δαπανηθεί εντός δεκαοκτώ μηνών από τη χορήγησή της.
Σε περιπτώσεις μείζονος καταστροφής χρηματοδοτείται το 2,5% του κόστους που βρίσκεται κάτω του ορίου που ορίζει την ζημία ως μείζονα και το 6% των δαπανών που υπερβαίνουν αυτό το όριο. Σε περίπτωση μικρότερων (περιφερειακών) καταστροφών η χρηματοδότηση του Ταμείου ισούται με το 2,5% του συνολικού κόστους των ζημιών.
Η διαχείριση της βοήθειας
Το κράτος δικαιούχος ορίζει τον οργανισμό που αναλαμβάνει την ευθύνη για τη διαχείριση των μέτρων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο, περιλαμβανομένων της θέσης σε λειτουργία συστήματος διαχείρισης και ελέγχου, της εξακρίβωσης της ορθής υλοποίησης, της συλλογής δικαιολογητικών και της πρόληψης και διόρθωσης παρατυπιών.
Εντός εξαμήνου από το τέλος της ετήσιας περιόδου εφαρμογής το κράτος δικαιούχος υποβάλει έκθεση εκτέλεσης της επιδότησης που δικαιολογεί τις δαπάνες που πραγματοποίησε.
*Ο Mπ. Πανώριος είναι Οικονομολόγος MSc
