Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Το αν ο κ. Κάρλος Γκοσν, όπως τον κατηγορεί η ιαπωνική δικαιοσύνη, είναι φοροφυγάς, καταχραστής, απατεώνας και αδίστακτος κερδοσκόπος, αυτό μέλλει να αποδειχθεί στα ιαπωνικά δικαστήρια, αν ποτέ εκδικαστούν οι υποθέσεις του. Για την ώρα, αυτά που ισχύουν κατά τους Ιάπωνες δικηγόρους του αλλά και τον ίδιο είναι τα ακόλουθα:
1. Συνελήφθη και προφυλακίστηκε έχοντας κριθεί ένοχος άνευ δίκης, γιατί έτσι προβλέπει το γιαπωνέζικο σύστημα δικαιοσύνης. Το τεκμήριο της αθωότητας δεν υπάρχει στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ήλιου.
2. Η προφυλάκιση ή ο κατ’ οίκον περιορισμός μπορούν να κρατήσουν έως και πέντε χρόνια υπό όρους μάλλον προσβλητικούς για στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Στην περίπτωση του Κάρλος Γκοσν, ο υπόδικος πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Nissan δεν μπορούσε να έχει καμιά απολύτως επικοινωνία με τη σύζυγό του, δεν διέθετε κανένα μέσο επικοινωνίας και σε περίπτωση που κατόπιν αιτήσεώς του θα του δινόταν άδεια να συνομιλήσει με τη σύζυγό του, θα έπρεπε να υποβάλλει στον αρμόδιο εισαγγελέα ποια θέματα θα έθιγε στη διάρκεια της συνομιλίας. Ακόμα θα έπρεπε να δώσει και επαρκείς λόγους για τους οποίους έπρεπε να έλθει σε επαφή με τη συμβία του!
3. Κατά τα λοιπά, είναι πλέον ηλίου φαεινότερον ότι στην Ιαπωνία η δικαιοσύνη έχει ενεργό ρόλο και στις οικονομικές λειτουργίες, παίζοντας έμμεσο ρυθμιστικό ρόλο κυρίως σε θέματα εξαγοράς συγχωνεύσεων και συμμετοχών. Είναι κατάδηλο έτσι ότι ο γιαπωνέζικος κρατισμός είναι πανίσχυρος – και ως εκ τούτου επιφυλάσσει εκπλήξεις σε όσους τον αγνοούν.
Είναι επίσης προφανές ότι πίσω από την περίπτωση Κάρλος Γκοσν, η οποία μάλλον θα έχει πλέον μακροχρόνια συνέχεια, Ιάπωνες εθνικιστές στους κόλπους της εταιρείας, προσπάθησαν να ματαιώσουν την περαιτέρω υπαγωγή της Nissan υπό τον έλεγχο της γαλλικής Ρενό, η στάση της οποίας σήμερα απέναντι στον άνθρωπο που την έσωσε από την πτώχευση είναι λίαν επιεικώς απαράδεκτη.
Εντυπωσιακή είναι επίσης και η αδιαφορία με την οποία, σε μεγάλο βαθμό, τα διεθνή μέσα επικοινωνίας αποσιώπησαν το γεγονός ότι η Nissan και η Renault μέσα σε δύο εβδομάδες έχασαν αθροιστικά 10 δισ. ευρώ σε χρηματιστηριακή αξία, που σημαίνει ότι κάποιοι μικρομέτοχοι κυρίως πληρώνουν ακριβά τη νύφη.
Ακόμα χειρότερα, οι δύο εταιρείες χάνουν πλέον έδαφος και στην παγκόσμια αγορά αυτοκινήτων, σε μια ιδιαιτέρως κρίσιμη φάση για το απώτερο μέλλον της τελευταίας.
Πέραν όμως από το όλο πλέγμα σκοπιμοτήτων ή και παραβάσεων του Κάρλος Γκοσν που οδήγησαν στις δικαστικές του περιπέτειες, το ερώτημα που προκύπτει είναι αυτό του πόσο δημοκρατική μπορεί να είναι μια χώρα στην οποία όχι μόνον δεν υπάρχει το «τεκμήριο της αθωότητας», αλλά επιπλέον εφαρμόζεται το τεκμήριο της ομηρίας. Διότι στην ουσία περί αυτού επρόκειτο. Οι Γιαπωνέζοι υπόδικοι είναι όμηροι ενός συστήματος που αυτοθεωρείται αλάνθαστο και άρα η οποιαδήποτε αμφισβήτησή του συνεπάγεται ασήκωτο κόστος για τον ενδιαφερόμενο.
Βέβαια, ο γιαπωνέζικος αντίλογος είναι πως χάρη στο σύστημα αυτό η Ιαπωνία μπόρεσε και καταπολέμησε ριζικά την εγκληματικότητα και ιδιαίτερα τα μαφιόζικα δίκτυα της οργάνωσης Γιακούζα. Σήμερα, λοιπόν, η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου είναι μια από τις πιο ήσυχες στον κόσμο με δείκτες εγκληματικότητας αισθητά χαμηλότερους από τους αντίστοιχους σε άλλες δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες.
Το επιχείρημα αυτό εδράζεται στη λογική ότι μαζί με τα ξερά καίγονται και κάποια χλωρά. Με βάση τη λογική αυτή, η δημοκρατία γίνεται μια σχετική έννοια, την οποία ο καθένας θα μπορεί να ερμηνεύει ερήμην της υπαρξιακής σχέσης του ατόμου με το περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί. Παράλληλα όση εμπιστοσύνη και έχουμε στη δικαστική εξουσία και στο θεσμικό της ρόλο στο δημοκρατικό πολίτευμα, δεν μας είναι εύκολο να δεχτούμε το δικαστικό αλάθητο ως αμετακίνητο κανόνα.
Ακόμα, όσο κι αν ο υπογράφων αναγνωρίζει ότι η διαφθορά αλλοιώνει και εξευτελίζει το δημοκρατικό φρόνημα, δεν πιστεύει ότι ο αντίλογος είναι ένα «κράτος εισαγγελέων» που καταργεί την αξιοπρέπεια. Ακριβώς το αντίθετο θα έπρεπε να ισχύει. Κατά συνέπεια ευλόγως αναρωτιόμαστε τι είδους δημοκρατία είναι η Ιαπωνία;
