Από την έντυπη έκδοση
Του Xρήστου Κακλαμάνη, δικηγόρος, σύμβουλος του ΔΣΑ
Την εβδομάδα που μας πέρασε ο υπουργός Δικαιοσύνης ανακοίνωσε την «αμετάκλητη» απόφαση της κυβέρνησης για διάσπαση του Πρωτοδικείου Αθηνών με την ίδρυση δύο επιπλέον Πρωτοδικείων στη Δυτική και στην Ανατολική Αττική. Η ανακοίνωση ήλθε απολύτως αιφνιδιαστικά και χωρίς την παραμικρή διαβούλευση, ή έστω ενημέρωση, των εμπλεκόμενων φορέων. Και συναντά ήδη τη σφοδρή αντίθεση των δικηγόρων της Αθήνας, αν κρίνουμε από τις δημόσιες τοποθετήσεις όλων των εκπροσώπων τους, συμπεριλαμβανομένων και των προερχόμενων από τον χώρο του ίδιου του κυβερνώντος κόμματος.
Στην αντίδραση αυτή, μάλιστα, που εκφράστηκε δημοσίως από τον πρόεδρο του ΔΣΑ Δημήτρη Βερβεσό, έκρινε σκόπιμο να απαντήσει με προσωπική επίθεση σε οξύ ύφος ο κ. υπουργός, κατηγορώντας τον ως υπερασπιστή των συμφερόντων των μεγάλων δικηγορικών γραφείων, που υποτίθεται ότι δεν θέλουν την κατάτμηση του Πρωτοδικείου. Το αντίθετο φυσικά ισχύει, καθώς τα μεγάλα γραφεία έχουν την πολυτέλεια να βρίσκονται ταυτόχρονα σε όλα τα δικαστήρια, κάτι που δεν μπορεί να πράξει ο μεμονωμένος δικηγόρος ή το μικρό γραφείο των 2-3 προσώπων, αλλά αυτό μικρή σημασία έχει. Στο κυβερνητικό newspeak σημασία έχει το εκάστοτε αφήγημα και όχι η πραγματικότητα και αυτό το έχουν αντιληφθεί και οι ελεύθεροι επαγγελματίες με τον πρόσφατα νομοθετημένο «εξορθολογισμό» των εισφορών τους. Είναι γνωστό ότι το ενδεχόμενο ίδρυσης νέων Πρωτοδικείων στην Αττική, ιδέα της δεκαετίας του 1980, έχει απορριφθεί επανειλημμένα από τους δικηγόρους της Αθήνας, καθώς τα προβλήματα που θα δημιουργήσει είναι πολύ περισσότερα από εκείνα που θα επιλύσει. Τα πράγματα όμως αυτή τη φορά δείχνουν διαφορετικά: Ο απόλυτος αιφνιδιασμός της ίδιας της «αμετάκλητης» ανακοίνωσης, η απουσία διάθεσης διαλόγου και κυρίως το οξύ ύφος των ανακοινώσεων του υπουργού Δικαιοσύνης δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι βρισκόμαστε μπροστά σε άλλη μια επίδειξη δύναμης απέναντι στους δικηγόρους.
Τι σημαίνει όμως πρακτικά για την κοινωνία η ίδρυση δύο νέων Πρωτοδικείων στην Αττική; Καταρχάς, το μόνο σίγουρο είναι ότι σημαίνει προσλήψεις. Πολυάριθμες προσλήψεις. Για να το πούμε απλά: Το έργο που παράγεται σήμερα από ένα Πρωτοδικείο θα παράγεται στο μέλλον από τρία Πρωτοδικεία και αντίστοιχες τρεις Εισαγγελίες, με αντίστοιχες διοικητικές υπηρεσίες και δομές, ενώ θα ιδρυθεί και Δικαστική Αστυνομία. Θα χρειαστούν εκατοντάδες εργαζόμενοι για να στελεχώσουν τα νέα Πρωτοδικεία και νέες κτηριακές εγκαταστάσεις και υποδομές.
Το εύλογο ερώτημα είναι, λεφτά υπάρχουν; Αν υπάρχουν, και μάλιστα τόσα, γιατί δεν διοχετεύονται επιτέλους στον εκσυγχρονισμό και στη στελέχωση του Πρωτοδικείου Αθηνών, το οποίο έχει τεράστιες ελλείψεις έμψυχου δυναμικού και έχει αφεθεί στη μοίρα του σε τέτοιο βαθμό, ώστε να ζητείται από τον ΔΣΑ να τοποθετεί κλιματιστικά μηχανήματα στις δικαστικές αίθουσες διότι δεν υπάρχουν κονδύλια; Γιατί δεν διοχετεύονται στη συντήρηση του Εφετείου, στις μισές αίθουσες του οποίου δεν λειτουργεί ο κλιματισμός, ενώ οι ανελκυστήρες του βρίσκονται εκτός συντήρησης εδώ και μήνες; Μήπως όμως το τεράστιο κόστος της ίδρυσης νέων Πρωτοδικείων δικαιολογείται από την επιτάχυνση που θα επιφέρει στην απονομή της Δικαιοσύνης;
Η απάντηση είναι ότι ο διορισμός εκατοντάδων νέων δικαστικών λειτουργών και υπαλλήλων προφανώς θα βοηθήσει στη μερική αποσυμφόρηση του Πρωτοδικείου Αθηνών. Το ίδιο όμως αποτέλεσμα θα μπορούσε να επέλθει, με υποπολλαπλάσιο δημοσιονομικό κόστος, αν το υπουργείο διέθετε τους αναγκαίους πόρους για την κάλυψη των οργανικών κενών στο υπάρχον Πρωτοδικείο και για τη βελτίωση και επέκταση των κτηριακών του υποδομών. Άλλωστε, η τάση διεθνώς είναι η συνένωση και συγχώνευση υπηρεσιών, ώστε να δημιουργούνται οικονομίες κλίμακος και να γίνεται πιο αποδοτική διαχείριση πόρων. Μήπως, τελικά, τα νέα Πρωτοδικεία θα μειώσουν την ταλαιπωρία του πολίτη στην πρώην Σχολή Ευελπίδων; Η απάντηση είναι ότι μάλλον θα την πολλαπλασιάσουν. Διότι για κάθε διάδικο που θα εξυπηρετείται κοντά στο σπίτι του, θα υπάρχουν πολύ περισσότεροι, που θα πρέπει να διασχίσουν τη μισή Αττική για να βρεθούν στα δικαστήρια. Παράλληλα, η αντικειμενική αδυναμία του… τριχοτομημένου συνηγόρου να βρεθεί παντού ταυτόχρονα θα οδηγήσει σε περαιτέρω αναβολές, ταλαιπωρία των διαδίκων και αύξηση του κόστους.
Η Δικαιοσύνη δεν χρειάζεται λύσεις βγαλμένες από τις δεκαετίες του ‘70 και του ‘80. Χρειάζεται την καθιέρωση και προώθηση του e-justice με την ηλεκτρονική κατάθεση και διεκπεραίωση των υποθέσεων, η οποία δυστυχώς καρκινοβατεί. Χρειάζεται έναν δικαστικό Καλλικράτη και όχι περαιτέρω κατακερματισμό. Χρειάζεται τη σύσταση εξειδικευμένων καθ’ ύλη και όχι κατά τόπο δικαστηρίων, όπως συμβαίνει διεθνώς, καθώς μέσω της εξειδίκευσης θα βελτιωθεί ο χρόνος και η ποιότητα των αποφάσεων. Χρειάζεται πόρους για τον εκσυγχρονισμό των δομών και την κάλυψη των οργανικών κενών.
Τα παραπάνω αυτονόητα εφαρμόζονται ήδη στις χώρες της Ε.Ε. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, με την εφαρμογή του «paperless justice» προβλέπεται σύντομα να καταργηθεί πλήρως το χαρτί και η φυσική παρουσία για υποβολή του. Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα, παρά τη χρεοκοπία, καταφεύγουμε ακόμα σε δαπανηρές λογικές του απώτερου παρελθόντος.
