Δρ. Ευαγγελία Κρασαδάκη
Μέλος του Εργαστηρίου ΕΡΓΑΣΥΑ, Πολυτεχνείο Κρήτης
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School
Υπηρετώντας επί χρόνια την εκπαίδευση των Μηχανικών ερχόμαστε πολλές φορές αντιμέτωποι με τις αγωνίες των φοιτητών μας για το μέλλον τους και ιδιαίτερα σήμερα που η πανδημία έχει επηρεάσει σημαντικά την απασχόληση. Τα ίδια ερωτήματα διατυπώνουν συχνά οι φοιτητές και σε επιχειρηματίες ή στελέχη επιχειρήσεων, οι οποίοι μετέχουν σε εκδηλώσεις των Σχολών ή/και του Ιδρύματος. Είναι απόλυτα λογικό κάθε νέος άνθρωπος να αναζητά πληροφόρηση, να διερωτάται, να βλέπει τον εαυτό του με προοπτική στο αύριο, ειδικά σε συνθήκες που προβληματίζουν, όπως είναι η τρέχουσα συγκυρία λόγω πανδημίας όπου η υγειονομική κρίση έχει δημιουργήσει σοβαρές επιπτώσεις στην απασχόληση σε πολλούς τομείς.
Προσωπικές ικανότητες
Με αφορμή μια πρόσφατη εκδήλωση όπου είχε προσκληθεί ιδιοκτήτης μεσαίας εμπορικής επιχείρησης μηχανολογικού εξοπλισμού που δραστηριοποιείται στην Κρήτη, κορυφαία στο είδος της στο Νησί, τα ίδια ερωτήματα επανήλθαν εκ μέρους των συμμετεχόντων φοιτητών, υπό ένα είδος δημόσιας συνέντευξης. Αξίζει να σχολιάσουμε τις απαντήσεις που δόθηκαν εκ μέρους του ιδιοκτήτη. Έννοιες όπως αυτοβελτίωση, αυτοπαρακίνηση και αυτοπραγμάτωση αποτέλεσαν τη βάση του λόγου του, αναδεικνύοντας για μια επιχείρηση που θέτει στόχους και δρα υπό συγκεκριμένους γεωγραφικούς/κοινωνικούς/οικονομικούς περιορισμούς τις ιδιότητες που αναζητά από τα στελέχη που θα την πλαισιώσουν.
Δηλαδή, μια μεσαία εμπορική επιχείρηση, όπως η συγκεκριμένη που προχωρά με όραμα τη συνεχή της βελτίωση και την ολική της απόδοση, αναζητά στελεχιακό δυναμικό με μια συγκεκριμένη βάση γνώσεων μηχανολογικής κατεύθυνσης, όπου η εξειδίκευση μέσω ενός μεταπτυχιακού τίτλου για τις θέσεις εργασίας μηχανικών αποτελεί μια επιπλέον δικλείδα ασφαλείας. Ωστόσο όπως ο ιδιοκτήτης διατύπωσε το δίπλωμα και το μεταπτυχιακό δεν διασφαλίζουν ότι οι υποψήφιοι για εργασία είναι σε θέση να μοιραστούν ένα κοινό όραμα για την προοπτική και τη στρατηγική ανάπτυξη της επιχείρησης, να εργαστούν ως ομάδα και να εφαρμόσουν τις αξίες που διέπουν τη λειτουργία της.
Υπό αυτό το πρίσμα, ο προσκεκλημένος διαθέτοντας ένα επίπεδο αυτοσυνειδητοποίησης και αυτογνωσίας, γνωρίζοντας τις δικές του δυνατότητες, αξίες, προτεραιότητες και τους περιορισμούς/δυνατότητες που προέρχονται από το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης αλλά και τις ευκαιρίες και απειλές του εξωτερικού περιβάλλοντος που δρα, τόνισε ότι αναζητά άτομα που να έχουν «όρεξη», να αγαπούν το επάγγελμά τους και να επιθυμούν να γίνουν καλύτεροι. Δηλαδή, να έχουν «όρεξη» να αναζητούν από κοινού τρόπους και μεθόδους που θα οδηγούν στη μεγιστοποίηση του αποτελέσματος σε τομείς που άπτονται της ικανοποίησης των απλών ή/και εξειδικευμένων αναγκών των πελατών, την παροχή σταθερά ποιοτικών λύσεων στους πελάτες, τη δέσμευση της επιχείρησης στα πρότυπα ποιότητας, κλπ, δηλαδή στην πελατοκεντρική αντίληψη που πρεσβεύει η επιχείρηση.
Ουσιαστικά, στη συνέντευξη αυτή θίχτηκαν από τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης ζητήματα που άπτονται της προσωπικότητας και του εαυτού, υπονοώντας με αυτό τον τρόπο ότι οι ικανότητες και στάσεις των υποψηφίων, οι οποίες δεν διδάσκονται στα πανεπιστημιακά έδρανα είναι αναγκαίες. Η αυτοβελτίωση και η αυτοπαρακίνηση δεν αποτελούν μάθημα καμίας σχολής, ωστόσο οι διαθέτοντες αυτές τις ιδιότητες είναι εκείνοι που επιδιώκουν να μαθαίνουν και διαθέτουν την ικανότητα διαρκούς μάθησης ως μια αναγκαία προϋπόθεση αυτοβελτίωσης, αλλά και εκείνοι που μπορούν να λαμβάνουν πρωτοβουλίες, αποφάσεις, κλπ. και διαθέτουν την εσωτερική «φλόγα», όπως χαρακτηριστικά διατύπωσε ο ιδιοκτήτης, που τους παρακινεί να είναι δραστήριοι, δημιουργικοί, καινοτόμοι, ευφάνταστοι, να δίνουν λύσεις, κ.ά. Στο πλαίσιο αυτό εάν το περιβάλλον εργασίας εμπνέει τον εργαζόμενο τότε του καλύπτει την ανάγκη αυτοπραγμάτωσης, υπό την έννοια ότι βρίσκει νόημα στην εργασία του αποφεύγοντας ένα στείρο διεκπεραιωτικό περιβάλλον με την έννοια ότι λειτουργεί και συμβάλει σε ένα περιβάλλον δημιουργικό για το οποίο καταθέτει την προσωπική του δέσμευση για επιτυχία και διαρκή εξέλιξη.
Οι απόψεις που διατύπωσε ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης στη δημόσια συνέντευξη που τον υπέβαλαν οι φοιτητές, ουσιαστικά επαληθεύουν ευρήματα επιστημονικών ερευνών και εμπειρικών παρατηρήσεων ότι ο σύγχρονος εργασιακός χώρος απαιτεί προσωπικές ικανότητες πέρα από τις αυστηρά τεχνικές ικανότητες και γνώσεις που αποκτούνται μέσω ενός προγράμματος φοίτησης. Συχνά, οι υπεύθυνοι προσλήψεων αναζητούν ένα συνδυασμό γνώσεων και προσωπικών ικανοτήτων. Όπως δηλώνει η Angela Froistad, δ/ντρια του Κέντρου Σταδιοδρομίας του College of Science and Engineering του Πανεπιστημίου της Μινεσότα «Οι τεχνικές γνώσεις και ικανότητες από μόνες τους δεν αρκούν για να διασφαλίσουν μια επιτυχημένη καριέρα μηχανικού, καθώς οι μηχανικοί πρέπει να είναι σε θέση να λειτουργούν ως μέλη μιας ομάδας, να σκέφτονται κριτικά και να έχουν ισχυρή εργασιακή ηθική».
Τεχνικές ικανότητες – η κοινωνική διάσταση
Στην ίδια κατεύθυνση ο οργανισμός ΑΒΕΤ, πιστοποίησης σχολών μηχανικών στις ΗΠΑ και αλλού, αναζητά συγκεκριμένα αποτελέσματα που ενισχύονται από τα μαθήματα των πολυτεχνικών σχολών, υπό την ευρεία έννοια αφενός της επιστημονικής προσέγγισης και αφετέρου της κοινωνικής διάστασης, δηλαδή των γνώσεων/ικανοτήτων αλλά και προσωπικών ιδιοτήτων που αποκτούν/ενισχύουν οι φοιτητές μέσω των μαθημάτων. Ως τέτοια παραδείγματα, αναφέρουμε τις ικανότητες της δια βίου μάθησης, της αποτελεσματικής επικοινωνίας, της εργασίας σε ομάδα, της γνώσης των σύγχρονων ζητημάτων που απασχολούν την ανθρωπότητα, της κατανόησης της επαγγελματικής και ηθικής τους ευθύνης, της ευρύτητας γνώσεων που διασφαλίζει την αντίληψη των επιπτώσεων των τεχνολογικών λύσεων που προτείνουν οι μηχανικοί στο γενικό/κοινωνικό/περιβαλλοντικό/οικονομικό πλαίσιο.
Η τρέχουσα & μελλοντική κοινωνία και οικονομία βασίζεται στην έμπνευση, την καινοτομία, τις λύσεις, το σχεδιασμό, τα προϊόντα, κλπ. Επομένως, οι ικανότητες και γνώσεις των μηχανικών είναι απαραίτητες, είτε εάν μια κοινωνία/οικονομία είναι χρήστης της τεχνολογίας και των προϊόντων της είτε ταυτόχρονα με τη χρήση/λειτουργία τους αναπτύσσει και νέα τεχνολογικά προϊόντα επενδύοντας σοβαρά στην έρευνα και ανάπτυξη. Αλλά και υπό αυτές τις συνθήκες, δηλαδή των χωρών που ηγούνται διεθνώς στην έρευνα και ανάπτυξη (πχ. ΗΠΑ), οι προκλήσεις παραμένουν ενώ προβλήματα που δεν υφίστανται σήμερα, μπορεί να εμφανισθούν στο μέλλον. Επομένως, οι μηχανικοί καλούνται είτε να μάθουν να λειτουργούν τα υφιστάμενα συστήματα με τον αποδοτικότερο τρόπο ή/και να ανακαλύψουν λύσεις σε μελλοντικά προβλήματα άγνωστα στη σημερινή πραγματικότητα βασισμένοι στις γνώσεις και ικανότητές τους.
Ερευνητές και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι διεθνώς οραματίζονται μια πανεπιστημιακή εκπαιδευτική διαδικασία με επίκεντρο τα επιτεύγματα του φοιτητή και θεμελιώνουν θεωρίες και μεθόδους που ενισχύουν τη μάθηση, ενδυναμώνουν την ενασχόληση των σπουδαστών κατά τη διάρκεια φοίτησης, προωθούν τη δημιουργικότητα και καινοτομία, κλπ. Για την ενίσχυση της μάθησης διεθνώς αναλαμβάνονται πολλαπλές δράσεις μεταξύ αυτών η αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών στη βάση ικανοτήτων, η φοιτητοκεντρική μάθηση και διδασκαλία, η ενίσχυση των διδασκόντων για την εφαρμογή συμμετοχικών εκπαιδευτικών δράσεων/διδασκαλιών και επιμορφωτικών αξιολογήσεων των φοιτητών, η απομάκρυνση από την κλασική διάλεξη, η εφαρμογή σειράς δραστηριοτήτων εντός/εκτός της διάλεξης που ενεργοποιούν τους φοιτητές, η υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων και μεθόδων διδασκαλίας (πχ ενεργητική μάθηση, μάθηση βασισμένη στο πρόβλημα), η συμμετοχή των φοιτητών στην έρευνα και καινοτομία, η προσωπική υποστήριξη των φοιτητών μέσω των γραφείων ενίσχυσης της εκπαιδευτικής απόδοσης – σταδιοδρομίας – συμβουλευτικής – ψυχολογικής υποστήριξης, κλπ, τα οποία αποκτούν ένα επιπλέον βάρος στις σχολές μηχανικών.
Συμπερασματικά, επανερχόμενοι στη διατυπωθείσα αγωνία των φοιτητών μας για τη μελλοντική επαγγελματική τους πορεία, παραθέτουμε την οπτική της Sibylla Grady, υπεύθυνης χάραξης πολιτικής του οργανισμού Engineers Australia, η οποία διατυπώνει σε σχέση με τις συνέπειες της πανδημίας του Covid-19 στους μηχανικούς της Αυστραλίας ότι «o δρόμος προς την ανάκαμψη πιθανά να είναι μακρύς και ανώμαλος, αλλά το επάγγελμα είναι ανθεκτικό και οι υπηρεσίες του χρειάζονται τώρα περισσότερο από ποτέ».
