Η μεγάλη έρευνα της Metron Analysis που παρουσιάστηκε στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών για τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης θα μπορούσε να είναι και ωδή στα -χαμένα- «καλύτερά μας χρόνια».
Ανεξαρτήτως ηλικιών και γενεών, ο πολιτικός πόλος αναφοράς της πρώτης φάσης της Μεταπολίτευσης είναι το πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ της «Αλλαγής». Το 63% των Ελλήνων λέει πως το ΠΑΣΟΚ είναι το κόμμα που άφησε την πιο έντονη σφραγίδα στη Μεταπολίτευση, μια σειρά από γεγονότα των περιόδων διακυβέρνησης ΠΑΣΟΚ θεωρούνται καταλυτικά σε ό,τι αφορά την επίδρασή τους στην πορεία της χώρας, ενώ ο Ανδρέας Παπανδρέου αναδεικνύεται στην κορυφαία ηγετική προσωπικότητα της Μεταπολίτευσης, καίτοι με βραχεία κεφαλή έναντι του ιστορικού του αντιπάλου Κωνσταντίνου Καραμανλή (64% vs 63%).
Σε αντιδιαστολή με το τότε, το σήμερα δείχνει μουντό και θολό. Το 70% θεωρεί μη δημοκρατικό το πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο διακυβέρνησης, ενώ η Ελλάδα μοιάζει μοιρασμένη σε δύο διαφορετικούς κόσμους: Το 40% δηλώνει πολύ ή αρκετά ικανοποιημένο από τη ζωή στη χώρα, ενώ το 41% είναι λίγο ή καθόλου ικανοποιημένο.
Οι αντιφάσεις και οι συγκρίσεις θα μπορούσαν να είναι και προϊόν νοσταλγίας για τα χρόνια της ευμάρειας. Είναι όμως μάλλον πολλά περισσότερα. Διότι το πιο σημαντικό ίσως στοιχείο που αναδεικνύει η ίδια έρευνα είναι η απώλεια της κοινωνικής κινητικότητας – η απώλεια της ευκαιρίας και της (ρεαλιστικής) υπόσχεσης ότι οι νεότερες γενιές μπορούν να ανέβουν παραπάνω, να ζήσουν καλύτερα από τις προηγούμενες. Αντί αυτής της προσδοκίας, στις ηλικίες 17 έως 27 ετών το 66% λέει πως ζει χειρότερα από τη γενιά των γονιών του.
Το εξήγησε απλά και καθαρά ο Ευάγγελος Βενιζέλος στην παρουσίαση της έρευνας. «Η πεποίθηση», είπε, «ότι είναι δυνατόν κάποιος σε μια γενιά να βελτιώσει θεαματικά την κοινωνική του θέση δεν είναι πλέον αυτονόητη».
Και ο επικεφαλής της Metron Analysos Στράτος Φαναράς εξήγησε, με τη σειρά του, τον βασικό λόγο για τον οποίο η πρώτη περίοδος διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ (1981-1989) έχει αφήσει τόσο ισχυρό πολιτικό αποτύπωμα στην ιστορία της Μεταπολίτευσης: Όπως είπε, ο Ανδρέας Παπανδρέου «είχε εγγράψει στην ατζέντα του το μισό κομμάτι του θεσμικού εκσυγχρονισμού της χώρας και σχεδόν όλο τον κοινωνικό εκσυγχρονισμό της».
