Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Ελαφρύ το μυαλό σαν τσόφλι αυγού. Αυθαίρετο, ατάσθαλο, από μια φράση πιάνεται και άλλες μαστορεύει. Μια φράση άτοπη για εκείνους που «δεν είναι καλά στην ψυχή τους» και ο νους σεργιανίζει σε ψυχές, λογοτεχνικές, στέρεες και λογικές.
Σε εκείνο το ωραίο διήγημα «Μια Ψυχή» του Σκιαθίτη, για τη «φυγούσα ψυχή, τρυφερά νοσταλγό», που «αρέσκεται να φοιτά εις τα μέρη, τα οποία έφυγε», ώσπου «η ωραία χρυσόπτερος πεταλούδα δεν εφάνη πλέον· και είχεν αποπτεί εις την αιωνιότητα η μικρά αθώα ψυχή – Ψυχή χωρίς Έρωτα».
Κι ύστερα; Ψυχή με φθορά. «Μες στα παληά τα σώματά των τα φθαρμένα/κάθονται των γερόντων η ψυχές./Τι θλιβερές που είναι η πτωχές/και πώς βαρυούνται την ζωή την άθλια που τραβούνε./Πώς τρέμουν μην την χάσουνε και πώς την αγαπούνε/η σαστισμένες κι αντιφατικές/ ψυχές, που κάθονται -κωμικοτραγικές-/μες στα παληά των τα πετσιά τ’ αφανισμένα. (Η Ψυχές των Γερόντων, Κ.Π. Καβάφης, Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984) Σε ποια ηλικία γερνάς; Μπορεί να γεννηθείς και γέρος. Πότε κακογερνάς; Όταν μικραίνει η ψυχή, όταν στεγνώνει, όταν ακολουθεί το σώμα στην παρακμή του; Όταν δεν χωράς γενικά, από ιδέες μέχρι την ψυχή των πραγμάτων;
«Νεκρές ψυχές». Απόδραση στον Γκόγκολ και τον χαρισματικό απατεώνα του Πάβελ Iβάνοβιτς Tσίτσικοβ, που περνά ζωή χαρισάμενη, αγοράζοντας και πουλώντας αέρα κοπανιστό, τους τίτλους ιδιοκτησίας νεκρών ψυχών, των δουλοπάροικων που είχαν στη δούλεψή τους οι γαιοκτήμονες της ρωσικής επαρχίας. Αυτά τα χαρτιά χωρίς αντίκρισμα, καταθέτει κατόπιν στους τραπεζίτες της πόλης ως εγγύηση για δάνεια. Δάνεια σε ζεστό χρήμα σε μια αλληγορία που είναι κρίμα να μη διαβάζεται απ’ όσους έχουν δημόσιο βήμα.
Ευτραπελία και δράμα. Τι πράγμα τούτες οι ψυχές. Αθώες, σαστισμένες, αντιφατικές, κωμικοτραγικές, νεκρές, καλές, κακές, πονεμένες, δεν είναι πολιτική και σίγουρα δεν είναι διαπραγματευτικό χαρτί.
