Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Σπανίως έδινε συνεντεύξεις σε δημοσιογράφους εντύπων και δεν θυμάμαι να έχει δώσει πάνω από επτά με οκτώ συνεντεύξεις σ’ έναν μόνο δημοσιογράφο εφημερίδας ή περιοδικού. Υπό αυτή την έννοια αισθάνομαι τυχερός που με δύο ακόμα συναδέλφους είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί του δύο φορές όταν ήταν ευρωβουλευτής (1989-1994) και πρόεδρος της πολιτικής ομάδας των Φιλελεύθερων Δημοκρατών – Μεταρρυθμιστών (1989-1991) και μία φορά το 2002 ως προέδρου της επιτροπής για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Ευφυέστατος, ετοιμόλογος, μορφωμένος, απόμακρος, είρων και οραματιστής, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν πίστευε στην ανάγκη της ευρωπαϊκής ενοποίησης και μαζί με τον φίλο του Γερμανό σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο Χέλμουτ Σμιτ ήσαν θερμοί υπέρμαχοι της οικονομικής και νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ).
«Μια ισχυρή οικονομικά και νομισματικά Ευρώπη θα είναι παράγοντας σταθερότητας για το παγκόσμιο σύστημα, το οποίο η αμερικανική νομισματική κυριαρχία το αποσταθεροποιεί. Υπό αυτή την έννοια, η ΟΝΕ είναι ένα θετικό αλλά ατελές βήμα, που πρέπει να ολοκληρωθεί…».
Υπέρμαχος επίσης της ελληνικής ενσωματώσεως στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και μετέπειτα Ένωση, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν έδωσε σκληρή μάχη για να μεταπείσει τον Γερμανό καγκελάριο Χέλμουτ Σμιτ ώστε να αποδεχτεί το ελληνικό αίτημα για ένταξη, το οποίο οι κοινοτικές αρμόδιες υπηρεσίες από στενής τεχνικής και θεσμικής πλευράς είχαν απορρίψει.
Ήταν ανάγκη έτσι ο Γάλλος πρόεδρος να ρίξει τεράστιο προσωπικό βάρος στην υπόθεση της ελληνικής ένταξης, η οποία είχε και αρνητικό πολιτικό κόστος για τον ίδιο. Οι Γάλλοι αγρότες δεν είδαν με καθόλου καλό μάτι την τότε διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Για τον υπόλοιπο κόσμο, όμως, από πολιτικής πλευράς, η ελληνική ένταξη άνοιξε την πόρτα για περισσότερη δημοκρατία στην Ευρώπη, γεγονός που επιβεβαιώθηκε λίγα χρόνια αργότερα με την είσοδο στην τότε ΕΟΚ της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Ας σημειωθεί, όμως, ότι ο αποβιώσας Γάλλος πολιτικός ήταν απόλυτα αντίθετος για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και αυτή του η αντίθεση ήταν προγενέστερη των γνωστών διαπραγματεύσεων της Ένωσης με την Τουρκία. Συγκεκριμένα σε συνομιλίες του με δημοσιογράφους, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, πέρα από το πολιτιστικό χάσμα που έβλεπε να υπάρχει μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας, πίστευε ότι η τουρκική είσοδος στην Ε.Ε. θα δημιουργούσε και σοβαρά θεσμικά προβλήματα. Με αυτά τα τελευταία να προκύπτουν από τις προϋποθέσεις εισόδου της χώρας αυτής στην Ε.Ε.
«Η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.», έλεγε ο Ζισκάρ ντ’ Εστέν, «θα προσκρούσει σε πολύ μεγάλα εμπόδια. Πρώτον, διότι δεν είναι η μόνη μη ευρωπαϊκή χώρα που επιθυμεί να ενταχθεί. Υπάρχουν άλλες πλησιέστερες, η Ρωσία και η Ουκρανία, το Μαρόκο. Επιπλέον, διότι κατά την εκπόνηση του Συντάγματος μία από τις δυσκολίες που συναντήσαμε ήταν ο φόβος των μικρών χωρών μήπως επισκιαστούν από τις μεγάλες. Επομένως, εάν λάβουμε υπόψη τη δημογραφική παράμετρο, εάν η Τουρκία ενταχθεί κάποτε στην Ένωση, με περίπου 90 εκατομμύρια κατοίκους, θα είναι η πληθυσμιακά ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης. Δοθέντος ότι, σύμφωνα με το Σύνταγμα, η συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων εξαρτάται από τον πληθυσμό -διπλή πλειοψηφία- η μεγαλύτερη χώρα του συστήματος, με καταλυτική ισχύ στη λήψη των αποφάσεων, θα είναι μια χώρα εκτός Ευρώπης. Θα υπάρξουν, επομένως, αντιδράσεις. Μας προκαλεί δε κατάπληξη το γεγονός ότι μικρές χώρες, γειτονικές της Γαλλίας και της Γερμανίας, δεν προβληματίζονται στην ιδέα ότι η ισχυρότερη ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο θα είναι κάποτε η τουρκική.
Πέραν όλων αυτών, υπάρχει και κάτι άλλο. Δεν ξέρω, ούτε και κανείς άλλος ξέρει, τι θα σκεφτούν οι ίδιοι οι Τούρκοι, ο λαός, για την ένταξη. Το βιοτικό τους επίπεδο αντιστοιχεί στο 20% του μέσου όρου της διευρυμένης Ευρώπης. Το βιοτικό επίπεδο των χωρών που εντάχθηκαν πρόσφατα αντιστοιχούσε στο 40%. Αυτό σημαίνει ότι η προσαρμογή της Τουρκίας θα προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση. Τέλος, διερωτώμαι, οι υπόλοιποι της Ένωσης θα δεχθούν να επωφεληθεί η Τουρκία από τις “τέσσερις ελευθερίες” -διακίνηση προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων; Καλό, λοιπόν, είναι να αναρωτηθούμε ποια είναι η καλύτερη μορφή σχέσης ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ε.Ε. Ίσως μια (ειδικά προσαρμοσμένη) φόρμουλα, για μια χώρα που βρίσκεται εκτός της Ευρώπης, έχει τον μεγαλύτερο πληθυσμό και οικονομικές επιδόσεις πολύ κατώτερες του μέσου όρου. Όλα πρέπει να εξεταστούν με βάση τη λογική…»
Τέλος, για όλους αυτούς που «οραματίζονται» μετασχηματισμούς και άλλες διαθρωτικές αλλαγές, υπογραμμίζουμε ότι στη Γαλλία του Ζισκάρ ντ’ Εστέν ποτέ δεν έγιναν τόσες και σε βάθος μεταρρυθμίσεις από αυτές που πραγματοποίησε ο αποβιώσας πρόεδρος τηνεπταετία 1974-1981. Ο νόμος που επέτρεπε τις αμβλώσεις, η αναβάθμιση του ρόλου των γυναικών στη δημόσια ζωή, τα τρένα μεγάλης ταχύτητας, η ενίσχυση της τεχνολογικής παιδείας και άλλα ακόμα, ήταν μερικές μεταρρυθμίσεις που τότε έφεραν τη Γαλλία στο κλαμπ των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη.
