Τα μεγαλόπνοα σχέδια της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «πνίγηκαν» μέσα στην πανδημία. Ως επιτυχία της αποδίδεται η συμφωνία για το Tαμείο Aνάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ένας σύντομος απολογισμός.
Μια κρύα και βροχερή ημέρα αρχές Δεκεμβρίου πριν από ένα χρόνο, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κάθονταν στο κτήριο Berlaymont, στην επίσημη έδρα της και σε κλειστό κύκλο συνεργατών της έβλεπε το πρόγραμμά της. Πρώτα τηλεφωνήματα με τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων των G20, πρώτα επίσημα ταξίδια στη Συνάντηση Κορυφής για τη Κλιματική Αλλαγή στη Μαδρίτη και μετά στην Αντίς Αμπέμπα. Η νέα πρόεδρος της Κομισιόν έκανε μεγάλα σχέδια για το Green Deal και για μια Ευρώπη με γεωπολιτικό εκτόπισμα, όταν πρωτοανέλαβε. Κάπως έτσι ξεκίνησε η θητεία της. Ένα χρόνο μετά, η προστασία του κλίματος συνεχίζει να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της φον ντερ Λάινεν, ακόμη και η φιλοδοξία της για μια Ευρώπη με παγκόσμιο ειδικό βάρος. Μόνο που ο κόσμος άλλαξε. Ο κορωνοϊός χτύπησε πάνω από 12 εκ. Ευρωπαίους κατοίκους, πάνω από 300.000 έχασαν τη ζωή τους.
Vive l´Europe
Η ΕΕ βρίσκεται σε βαθιά κρίση, στην πιο σοβαρή από συστάσεώς της. Και σαν να μην έφτανε αυτό είναι διαιρεμένη σε ζητήματα αρχών κράτους δικαίου με έναν μπλοκαρισμένο προϋπολογισμό. Τι πέτυχε η πρόεδρος της Κομισιόν στον ένα χρόνο που κύλησε; Η 62χρονη έκανε ασκήσεις αισιοδοξίας αυτήν την εβδομάδα μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο. «Εάν μπορέσουμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, τότε πολλά μπορούμε να επιτύχουμε ως Ευρωπαίοι» είπε στην σχεδόν άδεια ολομέλεια λόγω κορωνοϊού. «Εάν διαπραγματευτούμε σκληρά και μετά μείνουμε σταθεροί στις συμβιβαστικές λύσεις, τότε είναι ο καλύτερος δρόμος για να προχωρήσουμε μπροστά, μόνο έτσι θα αφήσουμε πίσω μας την περίοδο του κορωνοϊού». Και μετά ακολούθησε η συνηθισμένη φράση σε τρεις γλώσσες, γερμανικά, γαλλικά και αγγλικά: «Lang lebe Europa, Vive l´Europe, Long live Europe». Πολύγλωσση, με εκλεπτυσμένους τρόπους, συγκεντρωμένη, συχνά με αυστηρό χαμόγελο και κάπου κάπου με μεγάλες χειρονομίες και πάθος, κάπως έτσι εργάζεται η Γερμανίδα πρώην υπουργός Άμυνας στις Βρυξέλλες.
Για όλα αυτά δεν παίρνει κακό βαθμό από εκείνους που στην αρχή την αντιμετώπιζαν με σκεπτικισμό. «Τα έχει καταφέρει καλά» λέει για παράδειγμα η Σκα Κέλερ, επικεφαλής των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όταν η φον ντερ Λάιεν ξεκίνησε αρχές του χρόνου, έπρεπε πρώτα να κλείσει το Brexit. Μετά η πανδημία κάλυψε όλα της τα σχέδια. Ορισμένες κυβερνήσεις στην Ευρώπη έκλεισαν τα σύνορα, πρυτάνευε αμοιβαία δυσπιστία. Αλλά η γιατρός φον ντερ Λάιεν έβαλε κάτω την υγειονομική κρίση, έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά για εβδομάδες, έδινε οδηγίες για τεστ και ιχνηλάτηση των κρουσμάτων. Συχνά όμως τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έπεφταν στο κενό. Με το χρόνο και με μεγάλο κόπο κατάφεραν οι 27 να συντονιστούν καλύτερα. Αλλά το μεγάλο γεγονός ήρθε για την πρόεδρο της Κομισιόν όταν κατέθεσε το σχέδιο ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας ύψους 750 δις ευρώ από την πανδημία
«Σόου τριών εμπίστων της»
Νωρίτερα ο Γάλλος πρόεδρος και η Γερμανίδα καγκελάριος έπεισαν να αναλάβει η ΕΕ κοινό χρέος για να δοθεί υπό μορφή επιχορηγήσεων σε χώρες πληττόμενες οικονομικά από τον κορωνοϊό. Μετά από μια αντιπαραγωγική διαμάχη για τα λεγόμενα κορωνο-ομόλογα ήρθε η επιτυχία. Η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε τελικά το μοντέλο λύσης: την ανάληψη δυσθεώρητου χρέους από τον κοινοτικό προϋπολογισμό για να μοιραστούν στη συνέχεια τα κονδύλια στα κράτη-μέλη. «Το ό,τι στέφθηκε από επιτυχία, είναι τεράστια υπόθεση» λέει ο Γενς Γκάιερ, επικεφαλής των ευρωβουλευτών του SPD. Ειδάλλως ο Γερμανός ευρωβουλευτής δεν είναι πάντα επιεικής απέναντί της και κατακρίνει τον τρόπο που αντιδρά. «Πρώτα βλέπει, τι θέλουν τα κράτη-μέλη και δεν παίρνει δικές της πρωτοβουλίες, κάποια ιδέα για μια νέα αρχή στις διατλαντικές σχέσεις μετά τις αμερικανικές εκλογές. Στο θέμα του κορωνο-ομολόγου ακολούθησε τη Γαλλία και τη Γερμανία» υπογραμμίζει ο Γκάιερ.
Στην Κομισιόν, μια υπηρεσία με 32.000 υπαλλήλους, που προτείνει νόμους και επιβλέπει την τήρηση του κοινοτικού δικαίου, γίνεται λόγος για ένα σόου τεσσάρων ανθρώπων, εμπίστων της φον ντερ Λάιεν: των Μπγερν Ζάιμπερτ, στρατηγικού εγκέφαλου της προέδρου, Γενς Φλόσντορφ, πρώην δημοσιογράφου, επικεφαλής συμβούλου Επικοινωνίας, Στέφανι Ρίσο, νούμερο δύο στο γραφείο της και Γίβκε Πέτκοβα, διευθύντρια συντονισμού και διοίκησης. Κριτική σε βάρος της κάνει και ο χριστιανοδημοκράτης ευρωβουλευτής Ντένις Ράντκε. «Προς τα έξω οι εκπρόσωποί της επικοινωνούν με υπερβολική ευγένεια και συχνά μην λέγοντας τίποτα το ουσιαστικό. Προς τα μέσα φαίνεται να ισχύει το ίδιο. Ακόμη και επίτροποι μου τηλεφωνούν και με ρωτούν, εάν ξέρω να τους πω κάτι».
Μόνιμα μια κρίση
Ο Ράντκε βλέπει την φον ντερ Λάιεν πολύ απομακρυσμένη από συγκεκριμένα θέματα. «Μπορεί κανείς να μιλά για την προσελήνωση, αλλά θα πρέπει καμιά φορά να φροντίζει προβλήματα επί της γης». Η αλήθεια είναι ότι η κατάσταση στην ΕΕ είναι πολύ μπερδεμένη: Το μπλοκάρισμα του προϋπολογισμού από την Ουγγαρία και την Πολωνία, το φινάλε στο Brexit που πλησιάζει, η καταστροφή με τον κορωνοϊό. Ακόμη κι αν όλα αυτά δεν οφείλονται σε δικά της λάθη, η φον ντερ Λάιεν θα συνεχίσει και στο δεύτερο χρόνο της θητείας της να τρέχει και να μην φτάνει. Σε αυτό ο Γενς Γκάιερ της δίνει θάρρος. «Είμαι δέκα χρόνια στις Βρυξέλλες και business as usual δεν έχω ζήσει μέχρι στιγμής».
