Η απομάκρυνση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και η εκκένωση ξένων πολιτών και Αφγανών συμμάχων από την Καμπούλ ολοκληρώθηκε με βάση ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα και υπό τον κίνδυνο τρομοκρατικών επιθέσεων. Από τις 14 Αυγούστου του 2021, περίπου 120.000 άνθρωποι έχουν εκκενωθεί από χώρες σε όλο τον κόσμο.
Χιλιάδες, ωστόσο, παραμένουν.
Η κατάσταση εξακολουθεί να δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις, αναφέρει ανάλυση του World Economic Forum. Οι ξένοι υπήκοοι που επιστρέφουν στις χώρες τους θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το τραύμα που περιβάλλει τις εκκενώσεις. Παράλληλα, όσοι δεν κατάφεραν να βγουν εγκαίρως χρειάζονται εναλλακτικά σχέδια εξόδου και οι Αφγανοί που φιλοξενούνται σε χώρες όπως το Κατάρ θα πρέπει να επανεγκατασταθούν μόνιμα.
Το WEF συνοψίζει τους παράγοντες που χρίζουν προσοχής στην διαχείριησ της κρίσης του Αφγανιστάν:
Ο εσωτερικά εκτοπισμένος πληθυσμός
Εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα νοούνται οι άνθρωποι που είναι εκτοπισμένοι μέσα στη χώρα τους. Υπολογίζεται ότι περίπου 250.000 Αφγανοί εγκατέλειψαν τα σπίτια τους από τις αρχές Μαΐου, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των εκτοπισμένων στη χώρα σε περίπου 3,5 εκατομμύρια – ο τρίτος υψηλότερος παγκοσμίως.
Έτσι η διεθνής κοινότητα θα χρειαστεί να συνεργαστεί με τους Ταλιμπάν για να διαχειριστεί την κρίση των εκτοπισμένων.
Οι εκτοπισμένοι αντιπροσωπεύουν την πιο επείγουσα ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Αφγανιστάν σήμερα και ουσιαστικές λύσεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης θα πρέπει να βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα. Αυτό είναι σημαντικό γιατί μεγάλος αριθμός εκτοπισθέντων μπορεί να υπονομεύσει την ασφάλεια, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.
Οι πρόσφυγες
Σύμφωνα με τις αρχικές υποσχέσεις των Ταλιμπάν ότι θα σεβαστούν τα δικαιώματα των γυναικών και θα επιτρέψουν τον πολιτικό πλουραλισμό και τη διαφωνία, ενδέχεται να μην σημειωθεί μαζική έξοδος Αφγανών προσφύγων.
Αυτό μπορεί επίσης να συμβαίνει επειδή πολλοί Αφγανοί που θα κινδύνευαν να διωχθούν από τους Ταλιμπάν – ειδικά η μειονότητα Χαζάρα – είχαν ήδη φύγει στη δεκαετία του 1990, κατά το προηγούμενο καθεστώς των Ταλιμπάν.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Χαζάρα που βρίσκονται ακόμα στο Αφγανιστάν δεν κινδυνεύουν. Στην πραγματικότητα, η Διεθνής Αμνηστία δημοσίευσε πρόσφατα μια έκθεση που περιγράφει λεπτομερώς τη βάναυση σφαγή των Ταλιμπάν σε άνδρες των Χαζάρα τον Ιούλιο του 2021.
Επίσης, αναφορικά με τους εκτοπισμένους Αφγανούς, οι γείτονες του Αφγανιστάν μπορεί να μην τους επιτρέψουν να μπουν.
Αλλά ταυτόχρονα, πολλά από τα σύνορα του Αφγανιστάν είναι δύσκολο να αστυνομευθούν. Αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατή η μετακίνηση των προσφύγων. Πράγματι, εκατομμύρια από αυτούς που εγκατέλειψαν τους Ταλιμπάν τη δεκαετία του 1990 επέστρεψαν στο Αφγανιστάν κατά τη διάρκεια των ετών που τα αμερικανικά στρατεύματα βρίσκονταν στο έδαφος. Το 2020, περισσότεροι από 800.000 επέστρεψαν μόνο από το Ιράν. Αυτοί οι πληθυσμοί κινδυνεύουν τώρα να εκτοπιστούν ξανά, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες αναφορές για νέες διώξεις, ή και εκτελέσεων, της φυλής Χαζάρα σε περιοχές που ελέγχονται από τους Ταλιμπάν.
Στο μεταξύ, προετοιμάζεται ένα νέο κύμα προσφύγων. Οι ΗΠΑ έχουν διαθέσει 500 εκατομμύρια δολάρια για τις επείγουσες ανάγκες των προσφύγων και σχεδόν 100 χώρες έχουν δεσμευτεί να δεχτούν πρόσφυγες.
Αυτές, αναφέρει το WEF, είναι θετικές εξελίξεις, χωρίς, ωστόσο, να σημαίνει ότι το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα έχει αντιστραφεί. Δίνοντας το παράδειγμα της Τουρκίας, το WEF αναφέρει ότι η χώρα προχωράει στην κατασκευή ενός συνοριακού τείχους με το Ιράν για να κρατήσει τους Αφγανούς μακριά την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλά από τα κράτη μέλη της θέλουν να αποφύγουν την επανάληψη της μεταναστευτικής κρίσης του 2015.
Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι πρέπει να ασκηθεί μεγαλύτερη πολιτική πίεση στους Ταλιμπάν για να επιτρέψουν στους πρόσφυγες να περάσουν τα σύνορα, στις γειτονικές χώρες να τους δεχτούν και σε άλλες χώρες να τους φιλοξενήσουν.
Οι λύσεις στην τρέχουσα κρίση, τονίζεται, πρέπει να έχουν πιο μόνιμο χαρακτήρα προκειμένου να προστατευθούν η αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα των Αφγανών που φεύγουν.
Βιώσιμες λύσεις
Το Ιράν και το Πακιστάν έχουν υιοθετήσει μια σκληρή γραμμή κατά της φιλοξενίας Αφγανών προσφύγων επειδή φιλοξενούν ήδη 3,5 εκατομμύρια και 1,5 εκατομμύρια Αφγανούς αντίστοιχα. Πολλοί από τους πρόσφυγες εγκατέλειψαν χώρα κατά τη σοβιετική εισβολή του 1979 και στη συνέχεια κατά το πρώτο καθεστώς των Ταλιμπάν τη δεκαετία του 1990.
Επειδή οι βιώσιμες λύσεις όπως η ένταξη, η επανεγκατάσταση και ο επαναπατρισμός δεν έχουν αναπτυχθεί αποτελεσματικά, μερικοί από αυτούς φιλοξενούνται ως πρόσφυγες τόσο στο Ιράν όσο και στο Πακιστάν για πάνω από 40 χρόνια. Με την άφιξη νέων προσφύγων, πρέπει να επανεξεταστούν οι προσεγγίσεις στους εκτοπισμένους πληθυσμούς.
Η προτιμώμενη λύση για τους πρόσφυγες είναι ο επαναπατρισμός, αναφέρει το WEF. Πριν από την τρέχουσα κρίση, το Ιράν, το Πακιστάν και η ΕΕ ήθελαν να επαναπατριστούν στο Αφγανιστάν οι Αφγανοί πρόσφυγες. Λαμβάνοντας όμως υπόψη την κατάσταση, είναι πλέον σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι οι Αφγανοί πρόσφυγες δεν θα επιστρέψουν βίαια στη χώρα τους. Η διεθνής κοινότητα πρέπει επίσης να αποδεχτεί ότι ο εθελοντικός επαναπατρισμός είναι απίθανο να συμβεί σε οποιαδήποτε κλίμακα για το άμεσο μέλλον.
Μια εναλλακτική λύση είναι η μόνιμη επανεγκατάσταση των προσφύγων σε πλουσιότερες χώρες. Ο Καναδάς δεσμεύτηκε να μετεγκαταστήσει 20.000 νέους Αφγανούς πρόσφυγες, ενώ η Αυστραλία 3.000. Αλλά αυτό σημαίνει ότι οι Αφγανοί θα πάρουν τη θέση των προσφύγων από άλλες χώρες. Το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδιάζει να επανεγκαταστήσει έως και 20.000 Αφγανούς μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχει ήδη εκκενώσει. Ενώ όλα αυτά είναι αξιέπαινα, οι αριθμοί επανεγκατάστασης είναι πιθανό να παραμείνουν χαμηλοί, τονίζεται.
Μια άλλη λύση είναι η ένταξη, δηλαδή η παροχή της οδού για την ιθαγένεια των προσφύγων. Ιράν και Πακιστάν έχουν αντισταθεί ιστορικά σε αυτήν την επιλογή και είναι πιθανό να συνεχίσουν να το κάνουν. Αλλά θα πρέπει να παροτρυνθούν, τουλάχιστον, να παραχωρήσουν συγκεκριμένα δικαιώματα στους πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην εργασία. Αυτό θα μείωνε τον αντίκτυπο του εκτοπισμού στις κοινότητες και τις κυβερνήσεις υποδοχής.
Αιτούντες ασύλου
Οι Αφγανοί που βρίσκονται στην πιο επισφαλή θέση είναι οι αιτούντες άσυλο που δεν έχουν ακόμη λάβει το καθεστώς του πρόσφυγα, οι απορριφθέντες αιτούντες άσυλο στους οποίους δεν τους χορηγήθηκε το καθεστώς του πρόσφυγα και οι μετανάστες χωρίς χαρτιά που δεν βρίσκονται μόνο στις γειτονικές χώρες, αλλά και στην Τουρκία και την Ευρώπη.
Μόλις τον Αύγουστο του 2021, έξι ευρωπαϊκές χώρες υπέγραψαν μια επιστολή που ενθάρρυνε τους Αφγανούς που έφευγαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, παρά το γεγονός ότι οι Ταλιμπάν κέρδιζαν έδαφος η αφγανική κυβέρνηση έκανε έκκληση να σταματήσουν τις επιστροφές λόγω της αυξανόμενης ανασφάλειας.
Ορισμένες από τις χώρες έχουν υποχωρήσει έκτοτε, αλλά εξακολουθεί να υφίσταται πολιτική πίεση για την επιστροφή των Αφγανών αιτούντων άσυλο στη χώρα τους. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι το Αφγανιστάν είναι μία από τις τρεις πρώτες χώρες προέλευσης των αιτούντων άσυλο στην Ευρώπη.
Η αφγανική διασπορά
Υπάρχουν περίπου 150.000 Αφγανοαμερικανοί, 85.000 Αφγανοί Καναδοί και 50.000 Αφγανοί Αυστραλοί που πρέπει να ασκήσουν πίεση στις κυβερνήσεις τους για να προστατεύσουν τους εκτοπισμένους και τους πρόσφυγες, να σεβαστούν το διεθνές δίκαιο και να ξεκλειδώσουν βιώσιμες λύσεις.
naftemporiki.gr με πληροφορίες από WEF
