Της Ανθής Αγγελοπούλου
Μια πρωτότυπη μέθοδος εξατομικευμένου υπολογισμού της πιθανότητας διάγνωσης του καρκίνου του προστάτη, επινοήθηκε από Έλληνα γιατρό και μελετήθηκε εκτενώς στην Ουρολογική Κλινική του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών. Πρόκειται για μια μαθηματική εξίσωση, η οποία εφαρμόζεται σε ασθενείς με παθολογικές τιμές PSA και δίνει την απάντηση στον προβληματισμό των επιστημόνων ως προς την αναγκαιότητα διενέργειας αρχικής ή επαναληπτικών βιοψιών προστάτη.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο Αμερικανικό Ιατρικό περιοδικό «ClinicalGenitourinaryCancer» και επικεφαλής της ήταν ο Αρχιπλοίαρχος Ιατρός ΠΝ. εα. Χειρουργός Ουρολόγος και Διδάκτωρ Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και πρώην Διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, κ. Ευάγγελος Σπυρόπουλος.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας βελτίωσης της διαγνωστικής ικανότητας της εργαστηριακής δοκιμασίας PSA, ο κ. Σπυρόπουλος και η ομάδα του επιχείρησαν την ανάπτυξη μιας μεθόδου για την εκτίμηση της πιθανότητας ύπαρξης προστατικού καρκίνου σε άνδρες με παθολογικές τιμές PSA, καθώς και τη στάθμιση της «έντασης» των απαιτούμενων προσπαθειών για περαιτέρω διερεύνηση (επαναληπτικές βιοψίες), μετά από μια αρνητική αρχική βιοψία προστάτη.
Για τον σκοπό αυτό, εκπόνησαν αυτήν την προοπτική – μακρόχρονη μελέτη -η οποία ξεκίνησε το 2006 και τελείωσε το 2015- επινοώντας ένα πρωτότυπο στατιστικό μοντέλο προσομοίωσης «μαθηματικών συνθηκών» καρκίνου προστάτη PCP-SMART (Prostate Cancer Predictive – Simulation Modelling, Assessingthe Risk, Technique), το οποίο ήταν δυνατό να προβλέψει το αποτέλεσμα της βιοψίας του προστάτη.
Για τη δημιουργία του προβλεπτικού μοντέλου χρησιμοποίησαν συνδυαστικά, εκτός του ολικού PSA, εύκολα διαθέσιμες στην καθημερινή πράξη κλινικές παραμέτρους με ισχυρή προβλεπτική ικανότητα διάγνωσης καρκίνου του προστάτη όπως, ηλικία, ελεύθερο (free) PSA, κλάσμα PSA, πυκνότητα PSA (PSAD) και υπερηχογραφικά υπολογιζόμενο μέγεθος του προστάτη. Κύριο παράγωγο της πρώτης φάσης επεξεργασίας των παραμέτρων αυτών, αποτέλεσε ο καινοτόμος μαθηματικός δείκτης PCRD (Prostate Cancer Risk Determinator), ο οποίος στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε στη δεύτερη φάση, ως κεντρικός τελεστής στην κατασκευή πρωτότυπης μαθηματικής εξίσωσης (εξίσωση λογιστικής παλινδρόμησης) υπολογισμού της πιθανότητας θετικού αποτελέσματος βιοψίας προστάτη σε εξατομικευμένη βάση ,δηλαδή ατομικά και με ακρίβεια για κάθε ασθενή και όχι κατηγοριοποιώντας σε ομάδα υψηλού ή χαμηλού κινδύνου.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, όλοι οι αναγκαίοι υπολογισμοί δεν απαιτούν πολύπλοκα στατιστικά προγράμματα ή ειδικά και κοστοβόρα λογισμικά, αλλά μπορούν να διενεργηθούν με εφαρμογή των άμεσα και εύκολα διαθέσιμων προγραμμάτων προσωπικών υπολογιστών όπως το MSExcel. Ήδη, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία προβολής της μαθηματικής εξίσωσης ως web application(smartphoneapp).
Μετά από στατιστική ανάλυση των δεδομένων της μελέτης, η οποία έγινε σε 371 ασθενείς, διαπιστώθηκε ότι ο καινοτόμος μαθηματικός δείκτης PCRD προέβλεψε σωστά και με υψηλή διαγνωστική ακρίβεια 90% το αποτέλεσμα βιοψίας προστάτη, σε 9 στους 10 ασθενείς με καρκίνωμα προστάτη και σε 9 στους 10 ασθενείς ελεύθερους νόσου.
Επιπλέον, ο δείκτης PCRD, σε σύγκριση με άλλους γνωστούς, τεκμηριωμένους και ευρέως εφαρμοζόμενους στην κλινική πράξη διαγνωστικούς παράγοντες, παρουσίασε σημαντικά μεγαλύτερη προβλεπτική δύναμη, ενώ η πρωτότυπη μαθηματική εξίσωση λογιστικής παλινδρόμησης που επινόησε η ομάδα του κ. Σπυρόπουλου, με κύριο τελεστή τον δείκτη PCRD, μπορεί σε κάθε ασθενή ξεχωριστά να υπολογίσει με ακρίβεια 91% την πιθανότητα θετικού αποτελέσματος βιοψίας για καρκίνο προστάτη.
Όπως ανέφερε ο κ. Σπυρόπουλος παρουσιάζοντας τη μελέτη του, η μέθοδος που χρησιμοποίησε αυτός και η ομάδα του μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο πρόβλεψης που θα βρει ευρεία εφαρμογή στην καθημερινή ιατρική πρακτική.
Θα δώσει την δυνατότητα στους κλινικούς ιατρούς να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις και να ενημερώνουν κατάλληλα ασθενείς με παθολογικές τιμές PSA που έχουν υψηλό δείκτη υποψίας για καρκίνο, καθώς επίσης να επιλέγουν ορθότερα αυτούς για τους οποίους απαιτείται εντατικό πρωτόκολλο διάγνωσης και παρακολούθησης δηλαδή πολλαπλές βιοψίες προστάτη.
Επιπλέον, θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο εργαλείο και στην ταξινόμηση ασθενών στους οποίους πρόσφατα διαγνώσθηκε καρκίνος προστάτη, διαχωρίζοντας αυτούς στους οποίους απαιτείται άμεση αντιμετώπιση με χειρουργική επέμβαση ή ακτινοβολίες από εκείνους στους οποίους μπορεί να εφαρμοσθεί πρωτόκολλο συντηρητικής παρακολούθησης ή ενεργού επιτήρησης.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι τμήμα της μελέτης αυτής, παρουσιάσθηκε στο Ετήσιο Συνέδριο της Αμερικανικής Ουρολογικής Ένωσης, στην Νέα Ορλεάνη, ενώ έχει επίσης παρουσιασθεί σε διάφορα ιατρικά συνέδρια της ημεδαπής και έχει αποσπάσει δύο τιμητικά βραβεία.
