Τα παιδιά και οι έφηβοι αποτελούν περισσότερο από ποτέ, τον κύριο στόχο του «μάρκετινγκ», αφού προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται σε αυτούς, κατακλύζουν συνεχώς την αγορά. Τις περισσότερες φορές, τα παιδιά, και κυρίως οι έφηβοι, γίνονται θύματα της διαφήμισης και της «μάρκας», αφού τα καταναλωτικά πρότυπα της εποχής επηρεάζουν και επιβάλλουν με τον τρόπο τους την καταναλωτική συμπεριφορά τους.
Αυτό επεσήμαναν οι κυρίες Ευαγγελία Σιαφαρίκα Υποψήφια Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας Π.Ε. Β΄ Αθήνας, και Αναστασία Στασινοπούλου, Εκπαιδευτικός της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, στην ομιλία τους με θέμα «Το μοντέλο σχεδιασμού παρεμβάσεων ABC στα προγράμματα Αγωγής του Καταναλωτή στα σχολεία» με αφορμή την ημερίδα ενημέρωσης «Το παιδί ως καταναλωτής».
Όπως τόνισαν και οι δύο ομιλήτριες η εμπειρία και οι συζητήσεις με τους εφήβους, ηλικίας 11-18 ετών, που επισκέπτονται τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β΄ (Μ.Ε.Υ) της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, του Νοσοκομείο Παίδων “Π & Α Κυριακού”, βοηθάνε στη διερεύνηση της ταυτότητας των νέων μέσα από τα ενδιαφέροντά τους, τις συνήθειές τους, την καταναλωτική τους συμπεριφορά, αλλά και τα ψυχογραφικά τους χαρακτηριστικά.
Η τμηματοποίησή τους με βάση τα κριτήρια αυτά μπορεί να αποτελέσει, όπως λένε, ένα χρήσιμο εργαλείο στο σχεδιασμό στοχευμένων προγραμμάτων Αγωγής του Καταναλωτή στα σχολεία. Στόχος των προγραμμάτων αυτών είναι να μετατρέψουν τα παιδιά και τους εφήβους από παθητικούς καταναλωτές σε δυναμικούς καταναλωτές και ενεργούς πολίτες, που έχουν συνειδητοποιήσει τις πραγματικές τους ανάγκες, γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, έχουν αναπτύξει τις προσωπικές τους αντιστάσεις και αποφασίζουν στοχεύοντας στην ποιότητα των αγαθών που καταναλώνουν.
Σημαντικό σημείο για την εκπαίδευση των παιδιών ως καταναλωτές είναι και η έννομη προστασία τους, η οποία αποτυπώνεται στις προσπάθειες του ευρωπαίου και εθνικού νομοθέτη για τη σταδιακή διαμόρφωση ενός ισχυρού θεσμικού πλαισίου που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών, όπως τόνισε η κα Βάσια Μπώλου, Βοηθός Συνήγορος της Ανεξάρτητης Αρχής «Ο Συνήγορος του Καταναλωτή» και Διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης.
Σύμφωνα με την κα Μπώλου, οι ταχύτατες τεχνολογικές εξελίξεις και το διαρκώς μεταβαλλόμενο οικονομικό- κοινωνικό περιβάλλον των τελευταίων δεκαετιών δεν θα μπορούσαν ασφαλώς να αφήσουν ανεπηρέαστο τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς, αλλά και τον καθημερινό τρόπο συμπεριφοράς του καταναλωτικού κοινού. Στο πεδίο αυτό, τα παιδιά ως αναπόσπαστο πλέον τμήμα της σύγχρονης καταναλωτικής πραγματικότητας, γίνονται συνεχώς αποδέκτες καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και λήπτες στοχευμένων εμπορικών διαφημίσεων και μηνυμάτων. Υπό το πρίσμα αυτό, είναι μάλλον αυτονόητο ότι τα παιδιά ως καταναλωτές χρήζουν της ίδιας, αν όχι πιο ενισχυμένης προστασίας, σε σχέση με τους ενήλικες καταναλωτές.
Μάλιστα ο Εκπαιδευτικός – Σύμβουλος της Β’ θμιας Εκπαίδευσης, Διδάκτωρ του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και Αντιπρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ, Γιώργος Παυλικάκης έθεσε το θέμα της αγωγής των νέων καταναλωτών μέσω της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης και τον ρόλο των Ενώσεων Καταναλωτών. Ο κύριος Παυλικάκης είπε ότι η Αγωγή του Καταναλωτή (ΑτΚ) στοχεύει κατ’ αρχήν στην αλλαγή της συμπεριφοράς και αποτελεί μια διαδικασία με την οποία μαθαίνουμε πως να αγοράζουμε, να χρησιμοποιούμε και να διαθέτουμε αγαθά και υπηρεσίες, ώστε να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας. Η ΑτΚ είναι κάτι παραπάνω από μία μηχανική μεταφορά γνώσεων. Είναι ένας τρόπος σκέψης και αλληλοσυνδέεται με τη λύση των προβλημάτων. Η ΑτΚ πρέπει να θεωρείται και αμυντική και θετική εκπαίδευση. Η αμυντική άποψη διδάσκει τα παιδιά να αποφεύγουν τις παγίδες, να αναλύουν την συμπεριφορά τους και ενεργούν αποτελεσματικά στις καθημερινές τους συναλλαγές. Η θετική άποψη τους επιτρέπει να βλέπουν τους εαυτούς τους σαν υπεύθυνους πολίτες-καταναλωτές και να αντιλαμβάνονται τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν ή που πρέπει να υπάρχουν στην αγορά. Ο κύριος Παυλικάκης υποστήριξε πως η ΑτΚ πρέπει να αρχίζει όσον το δυνατόν νωρίτερα, κατά την προσχολική ηλικία των 4 ετών ίσως και κύριο μέρος της πρέπει είναι η ανάπτυξη δραστηριοτήτων, ειδικά εκείνων των δραστηριοτήτων στις οποίες τα παιδιά ερευνούν μόνα τους ένα πρόβλημα ή μία κατάσταση και προτείνουν πιθανές λύσεις. Στην τυπική εκπαίδευση υπεισέρχεται ως μέρος άλλων μαθημάτων. Στη μη τυπική εκπαίδευση αναπτύσσεται μέσω προγραμμάτων ενταγμένων στο εκπαιδευτικό σύστημα. Στην άτυπη εκπαίδευση συνεισφέρουν προγράμματα, δραστηριότητες και δράσεις που προσφέρονται από μη κυβερνητικούς οργανισμούς, ενώσεις καταναλωτών κλπ. Διευκρίνισε μάλιστα ότι οι ενώσεις καταναλωτών-και στην Ελλάδα-έχουν αναπτύξει ποικίλες δραστηριότητες και εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με τα δικαιώματα και τη διαμόρφωση της καταναλωτικής συμπεριφοράς των παιδιών.
