Η περιορισμένη εμπειρία σχετικά με τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της πανδημίας με τον νέο τύπο κορωνοϊού (COVID-19) στους ογκολογικούς ασθενείς δεν μας επιτρέπει ακόμη ισχυρά και στέρεα συμπεράσματα. Ωστόσο, όπως μας εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Ευάγγελος Φιλόπουλος, από τις λίγες δημοσιευμένες μελέτες που έγινα στην Κίνα, διαπιστώθηκε ότι οι ογκολογικοί ασθενείς ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, χωρίς όμως να υπάρχουν ακόμη επαρκή δεδομένα σχετικά με τις μορφές καρκίνου, τις θεραπείες και την φάση της ασθένειας και της ζωής των ασθενών και των επιβιούντων, που κινδυνεύουν περισσότερο, καθώς και με τη συνδεόμενη με τα προαναφερθέντα πρόγνωση μετά από λοίμωξη με το συγκεκριμένο κορωνοϊό.
Συγκεκριμένα, ασθενείς που υπόκεινται σε θεραπεία η οποία μειώνει τις άμυνες του οργανισμού τους (όπως είναι η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία ή μεγάλη χειρουργική επέμβαση) είναι σε δυσχερέστερη θέση να αντιπαλέψουν γενικότερα τις λοιμώξεις.
Ένας καρκίνος του πνεύμονα ή μία προηγηθείσα ακτινοθεραπεία στους πνεύμονες καθιστούν εξ αντικειμένου πιο ευάλωτους αυτούς τους ασθενείς, απ’ ότι π.χ. ένας καλής πρόγνωσης καρκίνος του θυρεοειδούς.
Στην κατηγορία ευπαθών ατόμων στην επίδραση της λοίμωξης κατατάσσονται και οι ασθενείς που αναρρώνουν μετά από μία “κοπιαστική” θεραπεία και δεν έχουν αποκτήσει τις δυνάμεις που είχαν πριν διαγνωστούν με κακοήθη νόσο
Μία χειρουργική επέμβαση με αναμενόμενη ήπια ή ανώδυνη εξέλιξη ( π.χ. καρκίνος μαστού αρχικού σταδίου) μπορεί να περιμένει μερικές εβδομάδες μέχρι να πραγματοποιηθεί. Ένας καρκίνος που προκαλεί οξεία συμπτωματολογία (π.χ. καρκίνος του παχέος εντέρου με αιμορραγία ή απόφραξη του οργάνου) απαιτεί άμεση χειρουργική αντιμετώπιση. Η χορήγηση της ακτινοθεραπείας μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να περιμένει ( π.χ. έως 3 μήνες σε περιπτώσεις καρκίνου του μαστού που αναφέρθηκε ως παράδειγμα). Σε άλλες περιπτώσεις μία τέτοια καθυστέρηση θα ήταν επιβαρυντική για την πορεία της υγείας του ή της ασθενούς (π.χ καρκίνος τραχήλου μήτρας).
Σε κάθε περίπτωση σε ό,τι αφορά το αν πρέπει να γίνει άμεσα θεραπεία ή αν αυτή μπορεί να μετατεθεί για αργότερα ( αφού έχει περάσει η κορύφωση της επιδημίας) την ευθύνη την έχει ο θεράπων ιατρός ή το ογκολογικό συμβούλιο. Απόφαση που μερικές φορές είναι δύσκολη, λόγω της πολυμορφίας του καρκίνου και της ιδιαιτερότητας του κάθε ξεχωριστού ασθενούς ( αλλά και των δυνατοτήτων που υπάρχουν για υποστήριξη και συμμόρφωση προς τις οδηγίες που του παρέχονται).
Αν ασθενείς που βρίσκονται υπό θεραπεία ( ή την έχουν ολοκληρώσει πρόσφατα) εμφανίσουν συμπτώματα, όπως πυρετό, βήχα, δύσπνοια, δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι έχουν προσβληθεί οπωσδήποτε από τον ιό. Μπορεί να είναι αναμενόμενη παρενέργεια της θεραπείας. Αυτοί οι ασθενείς δεν χρειάζεται να πανικοβληθούν, αλλά πρέπει άμεσα να επικοινωνήσουν με τον θεράποντα ιατρό και να συζητήσουν το πρόβλημα τους.
Ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο και υποβλήθηκαν σε θεραπείες πριν από πολύ καιρό και δεν έχουν υποτροπή, πρέπει να συμπεριληφθούν στην ομάδα των ευπαθών ατόμων, ανάλογα, όμως, με το είδος καρκίνου που παρουσίασαν, τις θεραπείες στις οποίες υποβλήθηκαν και τον χρόνο που έχει παρέλθει από την τελευταία χορήγηση θεραπείας. Θεωρείται ότι ο επηρεασμός του οργανισμού από την χημειοθεραπεία μειώνεται σημαντικά μετά από παρέλευση ενός έτους.
Πώς να βοηθήσει το κράτος;
Σύμφωνα με τον κ. Φιλόπουλο, το κράτος πρέπει να επικεντρώσει το ενδιαφέρον και τις δυνάμεις της στην πανδημία, αλλά παράλληλα να εξασφαλίσει την ορθή περίθαλψη των ογκολογικών ασθενών. Στην Ελλάδα κάθε ημέρα έχουμε 190 νέα περιστατικά και 92 θανάτους από καρκίνο (κατά μέσο όρο). Θα ήταν λάθος με αρνητικές επιπτώσεις η υστέρηση στην ορθή, έγκαιρη και αδιατάραχτη αντιμετώπιση αυτών των ασθενών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αν η κατάσταση πάρει διαστάσεις υπερφόρτωσης των υγειονομικών δομών της χώρας από ασθενείς με CONVID-19, αναπόφευκτα θα υπάρξουν πολύ μεγάλες δυσκολίες στη φροντίδα άλλων ασθενών, περιλαμβανομένων των ογκολογικών ασθενών. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να συμμορφωθούν όλοι οι πολίτες με τα μέτρα πρόληψης που έχουν ληφθεί.
Το κράτος πρέπει επίσης να:
- Φροντίσει ώστε το προσωπικό που ασχολείται με τους ογκολογικούς ασθενείς δεν θα χρησιμοποιηθεί και για την αντιμετώπιση των ασθενών με λοίμωξη από τον κορωνοϊό. Είναι σημαντικό το προσωπικό να προφυλαχθεί από τη μόλυνση με τον ιό και επομένως να παραμείνει υγιές
- Μεριμνήσει για ξεχωριστές εισόδους, αίθουσες παραμονής, διαδρόμους και χώρους νοσηλείας για τους ογκολογικούς ασθενείς, μακριά από ασθενείς με λοίμωξη από τον κορωνοϊό
- Διασφαλίσει την επάρκεια στο φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό που χρειάζονται οι καρκινοπαθείς
Τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί ως σήμερα στα ογκολογικά νοσοκομεία, είναι σωστά Πρέπει όμως να βελτιωθούν σ’ ότι αφορά την πλήρη προστασία των εργαζομένων και την κατάσταση στα γενικά νοσοκομεία της περιφέρειας. Ένα πρόσθετο πρόβλημα που θα προκύψει σύντομα είναι η σωματική και ψυχική καταπόνηση του προσωπικού των νοσοκομείων, αφού μεγάλος αριθμός του είναι μεγάλης ηλικίας. Η πολιτική του αργού θανάτου του δημόσιου συστήματος υγείας μέσω της μη ανανέωσης του προσωπικού τα τελευταία δέκα χρόνια, δυστυχώς τώρα μπορεί να πληρωθεί με βαρύ τίμημα για τη δημόσια υγεία και την ασφάλεια των πολιτών.
Αν οι καταστάσεις το επιβάλλουν και υπάρξουν μεγάλες ανάγκες είναι προτιμότερη η πρόσληψη νέου προσωπικού, από άλλες πρόσκαιρες λύσεις, όπως η μετακίνηση στελεχών που υπηρετούν σε ογκολογικά τμήματα ή η πρόσκληση εθελοντών. Οι δημόσιες υπηρεσίες στελεχώνονται από υπαλλήλους και όχι από εθελοντές. Οι τελευταίοι μέσω των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών μπορεί να προσφέρουν επικουρική και μόνο βοήθεια, εφόσον υπάρχει σωστά επεξεργασμένος σχεδιασμός υποδοχής και αξιοποίησης τους.
Οι οικείοι και οι συμπολίτες των ογκολογικών ασθενών μπορούν να βοηθήσουν
Στους οικείους των ασθενών υπό θεραπεία ή όσων έχουν βρίσκονται αυτή την περίοδο σε βεβαρημένη γενική κατάσταση γίνεται έκκληση να τηρούν σχολαστικά τις οδηγίες της Πολιτείας, σ’ ό,τι αφορά τη συμπεριφορά τους προς τους ασθενείς. Στους γνωστούς, γείτονες ή εθελοντές απευθύνεται έκκληση (εφόσον δεν παρουσιάζουν συμπτωματολογία και έχουν τηρήσει τις οδηγίες της πολιτείας για τα μέτρα προφύλαξης) να βοηθήσουν την μετακίνηση των ασθενών από απομακρυσμένες περιοχές προς τα νοσοκομεία που έχουν αναλάβει τη φροντίδα τους. Επίσης, επιτακτική είναι η ανάγκη βοήθειας από την κοινωνία σε ασθενείς ή πρώην ασθενείς που ζουν μόνοι τους, στις δύσκολες συνθήκες του κατ’ οίκον περιορισμού. Καλούνται να συμβάλλουν σ΄ αυτό οι Δήμοι, η Εκκλησία, οι κοινωφελείς οργανώσεις και όλοι οι πολίτες.
Τέλος ας αποφύγουν αυτοβούλως οι πολίτες να προστρέχουν σε νοσοκομεία, ιδίως σ’ αυτά που νοσηλεύουν ογκολογικούς ασθενείς, αν είναι για προληπτικές εξετάσεις ή για συνήθεις στην εποχή ασθένειες ή για ένα καλόηθες εύρημα που παρακολουθείται.
Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία τις επόμενες ημέρες στη νέα ανανεωμένη επίσημη ιστοσελίδα της www.cancerhellas.org ( που πρόωρα, λόγω των συνθηκών, θα αναρτήσει) θα δώσει την ευκαιρία στους ογκολογικούς ασθενείς και τους οικείους τους να υποβάλλουν σχετικά ερωτήματα και απορίες και να λάβουν τις κατάλληλες απαντήσεις από τους ειδικούς επιστήμονες που διαθέτει.
