Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Η πορεία της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας είναι αυτή που θα καθορίσει εν πολλοίς και την πιστωτική επέκταση, δηλαδή τα δάνεια που θα χορηγήσουν οι τράπεζες την προσεχή διετία.
Ο συγκεκριμένος αγώνας δρόμου είναι εξαιρετικής κρισιμότητας τόσο για τα αποτελέσματα των τραπεζών όσο και για τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Ν», τα διαθέσιμα προς χορηγήσεις κεφάλαια, όπως εκτιμούν οι συστημικές τράπεζες, θα ανέλθουν σε 23 δισ. ευρώ τη διετία 2018-2019. Τις εκτιμήσεις αυτές των τραπεζών συζήτησαν πρόσφατα οι εκπρόσωποι των πιστωτικών ιδρυμάτων και με την κυβέρνηση.
Απορρόφηση από τις επιχειρήσεις
Οι αισιόδοξες φωνές θεωρούν πως τα κεφάλαια αυτά μπορούν να απορροφηθούν από την επιχειρηματική κοινότητα, αφού στην πλειονότητά τους θα αποτελέσουν επιχειρηματικά δάνεια. Συντηρητικότερες φωνές προβλέπουν μια απορρόφηση τη διετία που θα κινείται ελαφρώς κάτω των 20 δισ. ευρώ, εφόσον η ανάπτυξη κινηθεί στο 2,5%. Τα πραγματικά στοιχεία της πιστωτικής επέκτασης δείχνουν μείωση του αρνητικού ρυθμού και φαίνεται να δικαιώνουν την παραπάνω εκτίμηση.
Όπως αναφέρουν τραπεζικοί παράγοντες, τα παραπάνω μεγέθη εφόσον υπάρξει πλήρης απορρόφηση των χορηγήσεων από την αγορά θα οδηγήσουν σε μια θετική πιστωτική επέκταση το 2019, ενώ για το 2018 η πιστωτική επέκταση κάτω απ’ όλες τις παραμέτρους και προβλέψεις θα παραμείνει αρνητική.
Στα μεγέθη αυτά προφανώς συμπεριλαμβάνονται και τα κεφάλαια που αντλούν οι επιχειρήσεις για κεφάλαια κίνησης μέσω των αλληλόχρεων λογαριασμών τους.
Συνάρτηση της μείωσης των «κόκκινων» δανείων
Η σημαντική μείωση των «κόκκινων» δανείων πάντως πρέπει να συνοδευτεί με νέες χορηγήσεις προκειμένου οι τράπεζες να καταφέρουν να παράξουν κέρδη και να μην καταλήξουν σε νέα ανάλωση των ίδιων κεφαλαίων. Έχει φθάσει σε τέτοια ωρίμανση η συγκεκριμένη διαδικασία που για κάθε 1 δισ. NPE το οποίο πωλείται, αναλώνονται περίπου ισόποσα κεφάλαια.
Τα ενσώματα ίδια κεφάλαια των ελληνικών συστημικών τραπεζών κατά τη Moody’s κινούντο στα 2,7 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2018, μέγεθος εξαιρετικά χαμηλό για το τραπεζικό σύστημα της χώρας.
Οι τράπεζες, λοιπόν, πρέπει -όπως και όσο μπορούν- να φουλάρουν τις μηχανές των δανειοδοτήσεων, με την προσήκουσα ωστόσο προσοχή ώστε να μην ξεσηκώσουν ένα νέο «κόκκινο σύννεφο», δηλαδή να μη δημιουργήσουν μια νέα γενιά «κόκκινων» δανείων.
Για το 2018 υπολογίζεται πως θα χορηγηθούν 10 δισ. δάνεια σε επιχειρήσεις και 1 δισ. ευρώ σε ιδιώτες, ενώ για το 2019 μιλούν για 12 δισ. ευρώ, που υπό καλές συνθήκες δεν αποκλείεται να γίνουν και 13 δισ. ευρώ. Εδώ οι ιδιώτες εκτιμάται πως θα καταφέρουν να απορροφήσουν περίπου 1,2 δισ. ευρώ.
Η πιστωτική επέκταση για το 2019 γυρνάει σε θετική σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις, όχι όμως και για τους ιδιώτες παρατηρούν έγκυροι τραπεζικοί παράγοντες.
Εκεί οι τράπεζες στέκονται απέναντι με εξαιρετική φειδώ και χορηγούν κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, με εγγυήσεις. Και ενώ έχει αρχίσει να κινείται η αγορά ακινήτων, οι δανειοδοτήσεις για την αγορά κατοικιών δεν αυξάνονται με ρυθμούς γρήγορους.
Όπως και να ‘χει η πιστωτική επέκταση είναι ο μοναδικός τρόπος που οι τράπεζες έχουν στη διάθεσή τους για να ανατρέψουν τα προβληματικά τους μεγέθη, όπως αυτά χαρακτηρίστηκαν λίγο καιρό πριν μέσα από τις οικονομικές καταστάσεις του α’ εξαμήνου, πυροδοτώντας αρνητικά τις εκτιμήσεις αναλυτών και το χρηματιστήριο.
Η συμφωνία για τα NPEs
Άλλωστε πρόσφατα οι τράπεζες συμφώνησαν για τα μεγέθη των NPEs σε ό,τι αφορά τα έτη μέχρι το 2021. Τα NPEs θα κινηθούν στο τέλος του 2021 σε ποσοστό 17% έως 23% επί του συνολικού δανειοδοτικού χαρτοφυλακίου των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, με εξαιρετικά ήπιες προβλέψεις σε ό,τι αφορά τις χορηγήσεις.
Εφόσον οι τράπεζες κινηθούν επιθετικότερα σε ό,τι αφορά τη χορήγηση δανείων, τα ποσοστά αυτά μπορεί να βελτιωθούν περαιτέρω.
Λεφτά υπάρχουν, έργα δεν υπάρχουν
Όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, η πιστωτική επέκταση μολονότι οι τράπεζες έχουν στη διάθεσή τους κάποια κεφάλαια -και μπορούν να μοχλεύσουν και άλλα με βάση και τα κοινοτικά κονδύλια- θα εξαρτηθεί από το αν θα υπάρξουν τελικώς τα αντίστοιχα έργα που θα μπορέσουν να χρειαστούν χρηματοδότηση. Είναι συχνή η έκφραση των τραπεζιτών: λεφτά υπάρχουν, έργα δεν υπάρχουν…
Σε ό,τι αφορά τους ιδιώτες, εκεί τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα.
Ας σημειωθεί πως η πρόσφατη κρίση έχει φουσκώσει πιστωτικές κάρτες για φόρους και έχουν υπάρξει και κάποια νέα «κόκκινα» δάνεια χωρίς ενέχυρα αλλά με διασφαλίσεις την περιουσία των δανειοληπτών. Το μίγμα που θα διαμορφωθεί στο προσεχές χρονικό διάστημα μεταξύ της μείωσης των «κόκκινων» δανείων και των νέων χορηγήσεων, και των νέων «κόκκινων» δανείων που τυχόν θα δημιουργηθούν, θα δώσει το στίγμα στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί σε κάθε περίπτωση πως 23 δισ. ευρώ χορηγήσεις δεν θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως αποτελεί ένα σημαντικό μέγεθος για τις τράπεζες μέσα στη διετία.
Όπως προκύπτει πάντως από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο αρνητικός ρυθμός της πιστωτικής επέκτασης περιορίζεται τόσο στους ιδιώτες όσο και στις επιχειρήσεις μέσα στο 2018.
Ο δανεισμός τον Σεπτέμβριο
Τον Σεπτέμβριο του 2018 ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης της οικονομίας διαμορφώθηκε σε -1,8% από -2,3% τον προηγούμενο μήνα και η μηνιαία καθαρή ροή ήταν θετική κατά 461 εκατ. ευρώ, έναντι θετικής καθαρής ροής 151 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.
Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε σε -1,3% από -1,5% τον προηγούμενο μήνα. Η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν θετική κατά 541 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 307 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.
Επίσης, η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις τον Σεπτέμβριο του 2018 ήταν θετική κατά 703 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 100 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε -0,4% από -1,1% τον προηγούμενο μήνα. Ειδικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων διαμορφώθηκε σε -0,3% από -0,9% τον προηγούμενο μήνα και η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησής τους ήταν θετική κατά 563 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 122 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.
Η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις ήταν θετική κατά 4 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 23 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησής τους διαμορφώθηκε στο -1,5%, αμετάβλητος σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.
Αύξηση των καταθέσεων
Αύξηση των καταθέσεων παρουσίασε και ο Σεπτέμβριος. Στα 148,4 δισ. ευρώ ανήλθαν οι καταθέσεις τον περασμένο μήνα σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Η αύξηση κατά 442 εκατ. ευρώ οφείλεται στην άνοδο των ποσών που αφορούν τη γενική κυβέρνηση κατά 340 εκατ. ευρώ και τα νοικοκυριά (385 εκατ. ευρώ). Αντίθετα, μείωση 283 εκατ. ευρώ καταγράφουν τα υπόλοιπα των επιχειρήσεων. Αναλυτικά:
Σε ό,τι αφορά τον ιδιωτικό τομέα, αύξηση κατά 102 εκατ. ευρώ παρουσίασαν τον Σεπτέμβριο του 2018 οι καταθέσεις, έναντι αύξησης κατά 1.297 εκατ. ευρώ τον Αύγουστο, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε 7,4% από 7,3% τον προηγούμενο μήνα. Υπενθυμίζεται πως ο Σεπτέμβριος αποτελεί μήνα πληρωμών φόρων και συγκεκριμένα φόρων εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ.
Σε αντίθεση με τον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν κατά 283 εκατ. ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2018 οι συνολικές καταθέσεις των επιχειρήσεων, έναντι αύξησης κατά 533 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε 10,1% από 10,2% τον προηγούμενο μήνα. Ειδικότερα, οι καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 193 εκατ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 462 εκατ. ευρώ τον Αύγουστο, ενώ οι καταθέσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μειώθηκαν κατά 476 εκατ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 71 εκατ. ευρώ τον Αύγουστο.
