Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Η αντίστροφη μέτρηση για την πιο απρόβλεπτη και σκληρή διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με τους εκπροσώπους των πιστωτών, για την καυτή ατζέντα των αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις, άρχισε.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι η διαπραγμάτευση για τις εργασιακές σχέσεις και για την αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου δεν αφορά μόνο τους μισθωτούς στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, αλλά και όσους εργάζονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου στο Δημόσιο, στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και στους ΟΤΑ (ν. 1264/1982, άρθρο 1, παρ. 1).
Σε «σκληρό έδαφος»
Η διαπραγμάτευση είναι απρόβλεπτη, κυρίως επειδή αφορά μία αντιπαράθεση ισχύος μεταξύ κυβέρνησης και πιστωτών, η οποία θα γίνει σχεδόν εφ’ όλης της ύλης μιας καθημαγμένης αγοράς εργασίας, με πολλά και σύνθετα προβλήματα. Ταυτόχρονα αφορά τις αντοχές μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Επίσης, θα είναι σκληρή επειδή δεν βρισκόμαστε στο 2010, όταν τότε «όλα άρχιζαν»! Βρισκόμαστε στο 2016 και έχουμε το πραγματικό αποτέλεσμα της κρίσης. Δηλαδή, έχουμε δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις κλειστές. Μικρές ή μεγάλες. Χιλιάδες άλλες επιχειρήσεις «μετανάστευσαν». Έχουμε μέσα σε 5 χρόνια απώλεια 1 εκατ. θέσεων εργασίας, με αποτέλεσμα ο αριθμός των ανέργων να βρίσκεται στο 1,2 εκατ. άτομα. Περίπου 350.000 οικογένειες στις οποίες δεν εργάζεται κανένα μέλος της, το 21,4% του πληθυσμού να ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας (ΕΛΣΤΑΤ Ιούνιος 2016), ενώ το 35,7% του πληθυσμού να βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Ταυτόχρονα, μόνο 1 στους 10 ανέργους λαμβάνει το επίδομα ανεργίας των 360 ευρώ, ενώ άλλοι 400.000 μισθωτοί μερικής απασχόλησης αμείβονται με καθαρό μισθό που αντιστοιχεί περίπου στο επίδομα ανεργίας, δηλαδή 400,48 ευρώ μικτά, περίπου 360 καθαρά (ΙΚΑ: Ιανουάριος 2016).
Αυτά είναι ορισμένα μόνο από τα βασικά κοινωνικά χαρακτηριστικά των επιπτώσεων της ύφεσης. Στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων, η απορρύθμιση είναι πρωτόγνωρη καθώς υπάρχει εντυπωσιακή ρευστότητα στο ισοζύγιο των ροών απασχόλησης, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον κατώτατο μισθό έχουν αντικατασταθεί με νόμο από τον κρατικό παρεμβατισμό, οι κλαδικές συμβάσεις εργασίας είναι «είδος υπό εξαφάνιση» και η ελαστικοποίηση των συμβάσεων εργασίας συνεχώς διευρύνεται με κυρίαρχο χαρακτηριστικό την «προσωρινότητα» της απασχόλησης. Αθροιστικά για την περίοδο Ιανουάριος – Ιούλιος 2016 οι αναγγελίες προσλήψεων ανήλθαν σε 1.265.383 θέσεις εργασίας και οι απολύσεις – αποχωρήσεις έφτασαν στο 1.011.438 (ΕΡΓΑΝΗ Αυγούστου). Αυτά είναι σε αδρές γραμμές ορισμένα από τα πραγματικά δεδομένα της αγοράς εργασίας. Αυτά προσδιορίζουν το οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα γίνει η διαπραγμάτευση για την ατζέντα των εργασιακών σχέσεων.
Οι 5 βασικοί άξονες
Ομαδικές απολύσεις: Στο θέμα αυτό καθοριστική για την τύχη της διαπραγμάτευσης, με τρόπο αμετάκλητο, θα είναι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την υπόθεση της Lafarge, στην περίπτωση που το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κάνει αποδεκτή την εισήγηση του γενικού του εισαγγελέα, ο οποίος μόλις πριν από δύο μήνες έκρινε ασύμβατη με το ευρωπαϊκό δίκαιο την υποχρέωση της διοικητικής έγκρισης των ομαδικών απολύσεων από το ελληνικό υπουργείο Εργασίας. Δύο από τους κορυφαίους Έλληνες εργατολόγους, οι καθηγητές κ.κ. Γιάννης Κουκιάδης και Άρις Καζάκος, εκτιμούν ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θα πρέπει να ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία. Στο θέμα αυτό ο υπουργός Εργασίας κ. Κατρούγκαλος έχει δηλώσει ότι θα ζητήσει από τους εκπροσώπους των θεσμών την εξαίρεση της συζήτησής του από τις διαπραγματεύσεις μέχρις ότου εκδοθεί η απόφαση του Ευρωδικαστηρίου. Όμως, αυτό είναι ένα θέμα το οποίο πολύ δύσκολα θα δεχτούν οι εκπρόσωποι των θεσμών και κυρίως η εκπρόσωπος του ΔΝΤ.
Κατώτατος μισθός και Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Η κυβέρνηση, αλλά και οι κοινωνικοί εταίροι έχουν συμφωνήσει απερίφραστα με την επαναφορά του θεσμού των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού και ημερομισθίου των ανειδίκευτων εργαζομένων. Αξίζει να επισημάνουμε ότι με βάση την 6η πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου του 2012 (δεύτερο μνημόνιο) ο κατώτατος μισθός προσδιορίζεται από την πολιτεία, ενώ με την ίδια απόφαση είχαν προσδιορισθεί μειώσεις 22% στους κατώτατους μισθούς για εργαζόμενους άνω των 25 ετών και 32% στους εργαζόμενους κάτω των 25 ετών. Στο θέμα αυτό οι εκπρόσωποι των πιστωτών επιμένουν στη σκληρή γραμμή του καθορισμού του κατώτατου μισθού από την κεντρική διοίκηση, όπως προβλέπουν οι ρυθμίσεις του δεύτερου μνημονίου.
Επεκτασιμότητα των κλαδικών συμβάσεων έναντι των επιχειρησιακών και των ομοιοεπαγγελματικών. Η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει ρητά ότι «η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας» ν. 4024/11, άρθρο 37. Συνεπώς, είναι μείζον θέμα για την ελληνική κυβέρνηση η επαναφορά της ισχύος των κλαδικών συμβάσεων εργασίας.
Λειτουργία των συνδικάτων. Ο Ν. 1264/1982 που αφορά τη λειτουργία των συνδικάτων ισχύει εδώ και 34 χρόνια, καθώς παρέμεινε «ανέγγιχτος» από όλες τις επί 3,5 δεκαετίες ελληνικές κυβερνήσεις και από όλες τις προηγούμενες μνημονιακές ρυθμίσεις. Το ζήτημα αυτό είναι από τα πιο ευαίσθητα, αλλά το θέμα του εκσυγχρονισμού του το έχει αφήσει ανοιχτό το υπουργείο Εργασίας, ενώ οι εκπρόσωποι των εργοδοτικών οργανώσεων έχουν ζητήσει την τροποποίησή του. Ο νόμος αυτός πέρα από τις αρχές οργάνωσης – λειτουργίας – διοίκησης των συνδικαλιστικών οργανώσεων, περιέχει ρυθμίσεις που αφορούν α) το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των συνδικαλιστών, β) τις συνδικαλιστικές άδειες, γ ) τους οικονομικούς πόρους και τις εισπράξεις εισφορών των οργανώσεων από τα μέλη τους, δ) τον τρόπο λήψης των αποφάσεων, ε) τις συνδικαλιστικές ελευθερίες και δικαιώματα των εκπροσώπων των εργαζομένων και στ) τους όρους και τις προϋποθέσεις κήρυξης των απεργιών από τις πρωτοβάθμιες (επιχειρησιακές), τις δευτεροβάθμιες (εργατικά κέντρα – ομοσπονδίες) και τις τριτοβάθμιες (ΓΣΕΕ) συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Το δικαίωμα της απεργίας στις δευτεροβάθμιες οργανώσεις. Σύμφωνα με το ν. 1264/82, άρθρο 20, παρ. 1., «η απεργία στις δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις κηρύσσεται με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου, εκτός εάν το καταστατικό ορίζει διαφορετικά». Οι εκπρόσωποι των θεσμών επικεντρώνουν την προσοχή τους και το ενδιαφέρον τους κυρίως στον τρόπο λήψης των απεργιών στις δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις, δηλαδή στις ομοσπονδίες και στα εργατικά κέντρα. Βασική τους επιδίωξη είναι αυτή η διάταξη να καταργηθεί ή να τροποποιηθεί, ώστε να αφαιρεθεί το δικαίωμα από ένα διοικητικό συμβούλιο ομοσπονδίας ή από τη διοίκηση ενός εργατικού κέντρου να λαμβάνουν απόφαση για απεργιακές κινητοποιήσεις. Επίσης, ζητούν η απόφαση για απεργίες να λαμβάνεται από το 51% των ταμειακώς «εντάξει» μελών των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Με κόκκινες γραμμές και επιθετική τακτική
Κόκκινες γραμμές αποτελούν για την κυβέρνηση το lock out και οι ομαδικές απολύσεις στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, τόνισε χθες από τη ΔΕΘ ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος.
O υπουργός δήλωσε αισιόδοξος ότι η διαπραγμάτευση με τους θεσμούς θα έχει επιτυχή κατάληξη, καθώς, όπως είπε, η κυβέρνηση έχει συμμάχους τους κοινωνικούς εταίρους, ενώ θετικό αναμένεται και το πόρισμα της Διεθνούς Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τις εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα, επί του οποίου θα κληθεί να αποφανθεί στη συνέχεια και η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO).
«Είναι η πρώτη φορά στα χρόνια του μνημονίου που κυβέρνηση θα μπει στη διαπραγμάτευση με “επιθετική τακτική”, ζητώντας την αναστροφή των απορρυθμίσεων στα εργασιακά, με την άμεση επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την επιστροφή στο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο», δήλωσε ο κ. Κατρούγκαλος, ο οποίος πάντως είπε ότι αναμένει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με το εάν ο υπουργός Εργασίας πρέπει να έχει δικαιοδοσία παρέμβασης στο ζήτημα των ομαδικών απολύσεων ή όχι.
Η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας υπεραμύνθηκε των εφαρμοζόμενων πολιτικών έναντι αυτών των προηγούμενων κυβερνήσεων, αναφέροντας ότι το 50% των συνταξιούχων λαμβάνει επικουρική σύνταξη και απ’ αυτούς μειώσεις θα δει το 20% και σημαντικές περικοπές μόνο το 5%. Αντίθετα, όπως επισημάνθηκε, η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος θα οδηγούσε σε οριζόντιες περικοπές και τριπλάσιες μειώσεις για τους συνταξιούχους – αντί για 300 εκατ. ευρώ, στα 900 εκατ. ευρώ.
Από την πλευρά του ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Τάσος Πετρόπουλος γνωστοποίησε ότι στις αρχές Οκτωβρίου θα σταλεί σε κάθε συνταξιούχο προσωπικά επιστολή, στην οποία θα εξηγούνται αναλυτικά οι μειώσεις που έγιναν στη σύνταξή του. «Δεν πρόκειται να υπάρξουν νέες μειώσεις παρά μόνο όσες προβλέπονται από τον σχετικό νόμο. Οι μειώσεις που θα γίνουν τον Οκτώβριο δεν είναι νέες μειώσεις, αλλά ένα επόμενο κύμα μειώσεων, καθώς όλα τα Ταμεία δεν προχώρησαν ταυτόχρονα στις περικοπές», διευκρίνισε ο κ. Πετρόπουλος
