Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Πριν καν ολοκληρωθεί και τυπικά η διαδικασία εξόδου της χώρας από τα μνημόνια, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα κληθεί να ρίξει όλο το βάρος στην κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2019.
Ουσιαστικά, το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να βρει μέσα στις επόμενες εβδομάδες τις πρώτες απαντήσεις στα πολιτικά ερωτήματα που έχουν ανακύψει και τα οποία συνδέονται άμεσα με τις προβλέψεις για την εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών. Το πρώτο ερώτημα αφορά το αν υπάρχουν τα δημοσιονομικά περιθώρια να εφαρμοστεί ένα πρώτο πακέτο φορολογικών ελαφρύνσεων μέσα στο 2019 και το δεύτερο -και πιο φλέγον- αν μπορούν να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να μην προχωρήσει η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις από την 1η/1/2019. Παρά το γεγονός ότι η κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού είναι προγραμματισμένη για την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου, οι ασκήσεις επί χάρτου έχουν ήδη ξεκινήσει καθώς:
1. Ο πρωθυπουργός έχει ζητήσει μέχρι το τέλος Ιουλίου ένα πρώτο σχέδιο για το περιεχόμενο των φορολογικών ελαφρύνσεων που θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν μέσα στο 2019 σε περίπτωση που υπάρξει παραγωγή υπερπλεονάσματος.
2. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξόδου από το μνημόνιο στις 20 Αυγούστου, η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει ένα πρώτο στίγμα της «επόμενης μέρας». Δεδομένου μάλιστα ότι η ολοκλήρωση της 3ης δανειακής σύμβασης συμπίπτει χρονικά και με τις προετοιμασίες για την ομιλία του πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, μέχρι τότε θα πρέπει να έχει δοθεί ένα πρώτο δείγμα προθέσεων σχετικά με το τι προτίθεται να κάνει η κυβέρνηση όσον αφορά το μείζον θέμα της περικοπής των συντάξεων.
3. Στις αρχές του φθινοπώρου και σε κάθε περίπτωση πριν από την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού στη Βουλή, θα γίνει η πρώτη αποστολή των θεσμών στο πλαίσιο της ενισχυμένης μεταπρογραμματικής εποπτείας. Είναι προφανές ότι η συζήτηση θα επικεντρωθεί στον προϋπολογισμό του 2019 αλλά και στο περιεχόμενο των μέτρων και των αντίμετρων που θα ενεργοποιηθούν τελικώς από τις αρχές του νέου έτους.
Υπεραπόδοση στο εύκολο εξάμηνο
Καθοριστική για τον ευρύτερο οικονομικό σχεδιασμό της κυβέρνησης το επόμενο χρονικό διάστημα θα είναι η πορεία εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού. Η υπεραπόδοση που καταγράφηκε στο εξάμηνο, της τάξεως του 1,08 δισ. ευρώ, αφενός προέκυψε κατά το «εύκολο» εξάμηνο της χρονιάς και αφετέρου στηρίχθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στην περικοπή των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Αρχής γενομένης από το τέλος Ιουλίου, θα αρχίσει να αποτυπώνεται η φοροδοτική ικανότητα των φορολογουμένων, καθώς θα αρχίσουν να εκπνέουν οι προθεσμίες των μεγάλων φορολογικών υποχρεώσεων της φετινής χρόνιας, όπως του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων αλλά και του ΕΝΦΙΑ. Υψηλόβαθμο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου εκφράζει την αισιοδοξία ότι ο προϋπολογισμός του 2018 θα κλείσει τελικώς με πρωτογενές πλεόνασμα κοντά στο 4% του ΑΕΠ. Επιβεβαίωση αυτής της πρόβλεψης σημαίνει ότι θα προκύψει δημοσιονομικός χώρος της τάξεως των 900-920 εκατ. ευρώ, ο οποίος θα μπορεί να χρηματοδοτήσει μέσα στη φετινή χρόνια μέτρα κοινωνικού χαρακτήρα με εφάπαξ απόδοση (π.χ. νέα έκτακτη οικονομική ενίσχυση των ευπαθέστερων κοινωνικών ομάδων στα πρότυπα του περσινού κοινωνικού μερίσματος).
Ομιχλώδες το τοπίο
Η υπεραπόδοση κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2018, εκτός από την εξασφάλιση στην κυβέρνηση της δυνατότητας να εξαγγείλει κοινωνικές παροχές, θα επιτρέψει στο οικονομικό επιτελείο να συζητήσει επί καλύτερης βάσης το ενδεχόμενο αλλαγών επί των μέτρων που θα εφαρμοστούν από την 1η/1/2019. Προς το παρόν, το τοπίο όσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα παραμένει ομιχλώδες. Η κυβέρνηση δηλώνει κατηγορηματικά ότι οι δεσμεύσεις θα τηρηθούν, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει αποσαφηνιστεί αν οι δεσμεύσεις εξαντλούνται στην παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ ή αν αφορούν και τις πολιτικές με τις οποίες θα προκύψει το συγκεκριμένο δημοσιονομικό αποτέλεσμα.
Η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς
Η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις από την 1η/1/2019 έχει προϋπολογιστεί να αποφέρει συνολικά περίπου 2,78 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Έτσι, ακόμη και η εξάμηνη αναβολή έχει αυξημένο δημοσιονομικό αντίκτυπο (σ.σ. εκτιμάται ότι θα είναι κάτω από 1,1 δισ. ευρώ, καθώς η μη περικοπή των συντάξεων αυξάνει τα έσοδα από την παρακράτηση φόρου). Ένα από τα σενάρια που θα μπουν στο τραπέζι θα είναι η αναβολή και των μέτρων και των αντίμετρων. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα προχωρήσει από τις αρχές του χρόνου η καταβολή της επιδότησης ενοικίου, η επέκταση του προγράμματος για τα σχολικά γεύματα, η δημιουργία νέων μονάδων προσχολικής εκπαίδευσης, η μείωση της συμμετοχής των ασφαλισμένων στα φάρμακα, η αύξηση της δαπάνης του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων κατά 300 εκατ. ευρώ, αλλά και η ενίσχυση των προγραμμάτων απασχόλησης του ΟΑΕΔ. Το μόνο από τα αντίμετρα που είναι δύσκολο να «παγώσει» έχει να κάνει με τα αυξημένα επιδόματα τέκνων, τα οποία έχουν ήδη ξεκινήσει να καταβάλλονται από την 1η/1/2018. Αρμόδιες κυβερνητικές πηγές υποστηρίζουν ότι οι όποιες αποφάσεις για την πολιτική των μέτρων και των αντίμετρων της επόμενης χρονιάς θα ληφθούν ύστερα από συνεννόηση με τους θεσμούς. Οι μονομερείς ενέργειες για ένα θέμα τόσο σημαντικό όσον αφορά την κατάρτιση του προϋπολογισμού μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα, δεδομένου ότι μετά τις 20 Αυγούστου οι όποιες απότομες αλλαγές στην οικονομική πολιτική είναι πιθανό να αποτυπώνονται σχεδόν αυτόματα στην απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου.
Τα σενάρια ελαφρύνσεων και η κοστολόγησή τους
Όπως προκύπτει από το μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής, για το 2019 προβλέπεται παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος 7,509 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 3,96% του ΑΕΠ. Με δεδομένο ότι ο στόχος έχει οριστεί στο 3,5% του ΑΕΠ ή 6,641 δισ. ευρώ, προκύπτει δημοσιονομική υπεραπόδοση της τάξεως των 868 εκατ. ευρώ. Αυτή η υπεραπόδοση, εφόσον συμφωνηθεί με τους θεσμούς ότι θα υπάρξει, θα είναι και η πηγή χρηματοδότησης των φορολογικών ελαφρύνσεων ύψους περίπου 700 εκατ. ευρώ τις οποίες εξήγγειλε ο Αλέξης Τσίπρας και οι οποίες εμφανίστηκαν και στο μεσοπρόθεσμο.
Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει ήδη επεξεργαστεί σχέδιο για το περιεχόμενο αυτών των ελαφρύνσεων.
Ένα από τα σενάρια προβλέπει να εφαρμοστούν έναν χρόνο νωρίτερα κάποια από τα φορολογικά μέτρα ελάφρυνσης που περιλαμβάνονται στο πακέτο με τα αντίμετρα του 2020. Τα μέτρα αυτά είναι ήδη κοστολογημένα:
1 Οι ελαφρύνσεις στον ΕΝΦΙΑ (έως και 70 ευρώ ανά ιδιοκτήτη) κοστίζουν 209 εκατ.
2 Η αναμόρφωση της κλίμακας της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης κοστίζει 368 εκατ.
3 Η μείωση του βασικού συντελεστή της φορολογικής κλίμακας (από το 22% που είναι σήμερα) μειώνει τα δημόσια έσοδα περίπου κατά 450 εκατ. ευρώ ανά μονάδα.
Δηλαδή, το πιθανό απόθεμα του 2019 φτάνει για να μηδενιστεί η εισφορά αλληλεγγύης για όλους τους έχοντες εισόδημα έως και 30.000 ευρώ, αλλά και για να μειωθεί ο βασικός συντελεστής της φορολογικής κλίμακας από το 22% που είναι σήμερα στο 21%. Το πακέτο του 2020 περιλαμβάνει και τη μείωση του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων από το 29% στο 26%, μέτρο που κοστίζει περίπου μισό δισ. ευρώ. Ωστόσο, εκτιμάται ότι το συγκεκριμένο μέτρο πολύ δύσκολα θα προχωρήσει νωρίτερα, καθώς η κυβέρνηση θέλει να δώσει έμφαση στην ενίσχυση των νοικοκυριών και ειδικά στα μεσαία εισοδήματα.
Ασκήσεις επί χάρτου
- ΕΛΑΦΡΥΝΣΕΙΣ
Ο πρωθυπουργός έχει ζητήσει μέχρι το τέλος Ιουλίου ένα πρώτο σχέδιο για το περιεχόμενο των φορολογικών ελαφρύνσεων που θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν μέσα στο 2019. - Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ
Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξόδου από το μνημόνιο στις 20 Αυγούστου, η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει ένα πρώτο στίγμα της «επόμενης μέρας». - ΕΠΟΠΤΕΙΑ
Στις αρχές του φθινοπώρου και σε κάθε περίπτωση πριν από την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού στη Βουλή, θα γίνει η πρώτη αποστολή των θεσμών στο πλαίσιο της ενισχυμένης μεταπρογραμματικής εποπτείας.
