Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Την επίτευξη συνολικής συμφωνίας για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης στο Εurogroup της 24ης Μαΐου έθεσαν στόχο χθες, στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης, ενώ σε τρεις φάσεις θα γίνει η διασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, με τους Ευρωπαίους πάντως να αισιοδοξούν για συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα.
Παράλληλα, η κυβέρνηση δεσμεύεται να ολοκληρώσει μέσα στις επόμενες μέρες όλες τις εκκρεμότητες σε σχέση με το πακέτο των μέτρων των 5,4 δισ. ευρώ, ενώ θα νομοθετήσει και τον μηχανισμό για τη λήψη μέτρων κάθε φορά που θα καταγράφεται απόκλιση από τον στόχο για το ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα.
Οι μισθοί και οι συντάξεις δεν θα εξαιρούνται από τα πιθανά μέτρα, ενώ ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος επιμένει ότι δεν πρόκειται να χρειαστούν.
Η χθεσινή συνεδρίαση του Εurogroup μπορεί να μην οδήγησε σε συνολική συμφωνία, ωστόσο έγινε ένα πολύ σημαντικό βήμα για οριστικές αποφάσεις στις 24 Μαΐου, που θα καλύπτουν τόσο την αξιολόγηση όσο και τη βιωσιμότητα του χρέους. Η έκπληξη ήρθε από τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος μιλώντας πριν από τη συνεδρίαση στους δημοσιογράφους προέβλεψε συμφωνία εντός του μήνα.
«Είμαι αισιόδοξος ότι θα φτάσουμε σε συμφωνία μέσα στον Μάιο» δήλωσε, προσθέτοντας ότι «μετά το πακέτο που εγκρίθηκε από τη Βουλή, τώρα θα πρέπει να εστιάσουμε στο θέμα του λεγόμενου εφεδρικού πακέτου και στην εξέταση της βιωσιμότητας του χρέους».
Το κλίμα ήταν πολύ καλό στη χθεσινή συνεδρίαση και σε αυτό συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό η προχθεσινή υπερψήφιση από τη Βουλή του ασφαλιστικού και του φορολογικού.
«Πρόκειται για πραγματικές μεταρρυθμίσεις, που μαζί με τις υπόλοιπες του συνολικού πακέτου θα βοηθήσουν την Ελλάδα να επιστρέψει στην ανάπτυξη» δήλωσε ο επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί.
Όπως ανέφερε αμέσως μετά τη συνεδρίαση ο πρόεδρος του Εurogroup Γερούν Ντέισελμπλουμ, «αρχίζει άμεσα η προετοιμασία για την ολοκλήρωση της συμφωνίας στις 24 Μαΐου».
Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να νομοθετήσει για όλα τα ανοικτά θέματα, όπως τα «κόκκινα» δάνεια, το πακέτο της έμμεσης φορολογίας και το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων.
Το τελευταίο θα πρέπει να εγκρίνει το νέο διοικητικό του συμβούλιο στις 6 Ιουνίου και να αρχίσει να λειτουργεί από τον Σεπτέμβριο.
Το Εurogroup ζήτησε χθες από την Ομάδα Εργασίας, δηλαδή το ΕWG, να ξεκινήσει άμεσα με τη συνδρομή της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) να προετοιμάσει μέχρι τις 24 Μαΐου μια ανάλυση σχετικά με τους τρόπους διασφάλισης του δημόσιου χρέους.
Ο κ. Ντέισελμπλουμ υπογράμμισε ότι αυτό που αποκλείστηκε είναι το ονομαστικό «κούρεμα», από εκεί και πέρα θα εξεταστούν όλες οι άλλες δυνατότητες.
Σύμφωνα με το περίγραμμα που συμφωνήθηκε χθες, η εισήγηση που θα φέρει η Ομάδα Εργασίας, υπό τον Τόμας Βίζερ, θα πρέπει να προβλέπει τη διασφάλιση της βιωσιμότητας σε τρεις περιόδους, με εισηγήσεις για μέτρα σε βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Τα μέτρα βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα θα πρέπει να διασφαλίζουν την εξυπηρέτηση του χρέους για τα ακριβώς επόμενα χρόνια και μεταξύ αυτών θα περιλαμβάνονται και οι επιστροφές των τόκων που εισπράττουν η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες κρατών-μελών από τα κρατικά ομόλογα που έχουν στη διάθεσή τους.
Στα μεσοπρόθεσμα μέτρα θα μπορούσαν να είναι οι μεγαλύτερες περίοδοι χάριτος, ενώ στα μακροπρόθεσμα -που θα εφαρμοστούν μετά τη λήψη του σημερινού προγράμματος- μπορεί να είναι επιμηκύνσεις των περιόδων αποπληρωμής.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής του ΕΜΣ Κλάους Ρέγκλινγκ, υπάρχουν πολλοί τρόποι για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, γιατί το ζητούμενο είναι η Ελλάδα να μπορεί να εξυπηρετεί το χρέος.
Μερικές από τις ιδέες που παρουσίασε χθες ο αξιωματούχος της Ευρωζώνης και ειδικός στα θέματα χρέους είναι:
1) Η πρόβλεψη «παγώματος» των επιτοκίων στα σημερινά επίπεδα,
2) η πρόβλεψη μέτρων που θα αποτρέπουν τις μαζικές αποπληρωμές χρέους μέσω του καθορισμού των περιόδων ωρίμανσης,
3) η δυνατότητα πρόωρης αποπληρωμής των δανείων ώστε να γίνεται εκμετάλλευση των ευνοϊκών περιόδων σε σχέση με τα διεθνή επιτόκια,
4) ευελιξία στην αντιμετώπιση πιθανών διακυμάνσεων του ΑΕΠ και των επιτοκίων.
Ωστόσο υπάρχει και οσμή παράτασης της επιτήρησης, καθώς προβλέπεται «η παροχή κινήτρων για τη διαδικασία προσαρμογής της χώρας, ακόμα και μετά τη λήξη του προγράμματος».
Αυτό που επισήμανε ο κ. Ρέγκλινγκ είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει μεγάλες υποχρεώσεις για τα επόμενα χρόνια.
Αναφορικά με το πακέτο των προληπτικών μέτρων, ο κ. Ντέισελμπλουμ είπε ότι έγινε δεκτή ως βάση η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για την αυτόματη ενεργοποίηση του μηχανισμού λήψης μέτρων, με την προσθήκη ορισμένων στοιχείων από την πλευρά των δανειστών.
Αυτό που επισημάνθηκε είναι ότι σε ετήσια βάση, τον Απρίλιο κάθε έτους και μετά τη δημοσιοποίηση των δημοσιονομικών στοιχείων του προηγούμενου έτους, θα εξετάζεται κατά πόσο τηρείται ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα, που για το 2017 είναι 0,5% του ΑΕΠ, το 2018 στο 1,75% και το 2018 και τα επόμενα χρόνια 3,5% του ΑΕΠ.
Εάν καταγράφεται απόκλιση τότε θα λαμβάνονται άμεσα μέτρα ώστε να καλύπτεται το δημοσιονομικό κενό.
Τα μέτρα θα μπορούν να είναι οποιαδήποτε, ακόμη και μιας χρήσεως, ωστόσο από τον επόμενο προϋπολογισμό η κυβέρνηση θα είναι υποχρεωμένη να τα αντικαταστήσει με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μόνιμης απόδοσης.
Η κυβέρνηση έστειλε έναν κατάλογο όπου εξαιρούνται κάποιοι ευαίσθητοι τομείς, ωστόσο δεν εξαιρούνται μισθοί και συντάξεις. Δεν θα λαμβάνονται υπ’ όψιν αποκλίσεις στους δημοσιονομικούς στόχους που οφείλονται σε αστάθμητους παράγοντες, που ξεφεύγουν από τον έλεγχο μιας κυβέρνησης (φυσικές καταστροφές, γεωπολιτικές εξελίξεις κ.λπ.).
Ερωτηθείς σχετικά ο κ. Τσακαλώτος υποστήριξε ότι άποψη της κυβέρνησης είναι ότι δεν θα χρειαστεί η ενεργοποίηση του μηχανισμού.
Την ίδια άποψη εξέφρασε και ο επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί, θεωρώντας αρκετά για την επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος τα μέτρα του πακέτου των 5,4 δισ. ευρώ.
Εκτιμήσεις για ελάφρυνση αλλά με μεγάλες αποκλίσεις για την πορεία της οικονομίας
Τέσσερα σενάρια εξετάζει η επίσημη ανάλυση βιωσιμότητας (DSA) για το ελληνικό χρέος, που εκπονήθηκε από τους Ευρωπαίους πιστωτές της Ελλάδας και διέρρευσε στην εφημερίδα «WSJ», με το πλέον απαισιόδοξο να δείχνει ότι το χρέος θα φτάσει στο 258,3% του ΑΕΠ έως το 2060 και με το πλέον ευνοϊκό ότι θα υποχωρήσει στο 62,6% του ΑΕΠ.
Oι μεγάλες αποκλίσεις στις προβλέψεις για το χρέος οφείλονται στις διαφορετικές εκτιμήσεις για την ανάπτυξη και το πρωτογενές πλεόνασμα.
Με βάση όλα τα σενάρια, με εξαίρεση το πιο αισιόδοξο, η ανάλυση αποτυπώνει τις σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά την ικανότητα της Ελλάδας να αποπληρώσει το χρέος της, το οποίο διαμορφώθηκε στο 176,9% του ΑΕΠ στο τέλος του προηγούμενου έτους.
Το έγγραφο με την ανάλυση διανεμήθηκε σε αξιωματούχους υπουργείων Οικονομικών της Ευρωζώνης χθες το πρωί και θα αποτελούσε τη βάση για την πρώτη συζήτηση σχετικά με πιθανή ελάφρυνση χρέους μεταξύ των υπουργών Οικονομικών στο χθεσινό Eurogroup.
H έκθεση εξετάζει τέσσερα διαφορετικά σενάρια για την οικονομία και αξιολογεί πώς θα διαμορφωθεί σε κάθε ένα από αυτά ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ έως το 2060.
Με βάση την ανάλυση, ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ μπορεί να κυμανθεί από 62,6% στο πιο ευνοϊκό σενάριο και να αυξηθεί έως το 258,3% του ΑΕΠ στο χειρότερο.
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο το χρέος της Ελλάδας θα κορυφωθεί στο 182,9% του ΑΕΠ το 2019 και θα υποχωρήσει στο 104,9% του ΑΕΠ το 2060.
Ακόμη και μικρές αποκλίσεις από τους στόχους του προγράμματος, όπως στο πρωτογενές πλεόνασμα και στα υψηλότερα επιτόκια, θα μπορούσαν να ωθήσουν σε άνοδο το χρέος. Σε ένα τέτοιο σενάριο το χρέος θα διαμορφωνόταν στο 183,8% του ΑΕΠ έως το 2060.
Η JP Morgan
Δεδομένη θεωρεί η JP Morgan την ελάφρυνση χρέους για την Ελλάδα. Όπως αναφέρει ο οίκος σε έκθεσή του, το βάρος του ελληνικού χρέους είναι διαχειρίσιμο έως το 2023 λόγω του χαμηλού κόστους χρηματοδότησης, αλλά και της περιόδου χάριτος που έχουν δώσει οι δανειστές.
Ο οίκος διαβλέπει δύο τρόπους ελάφρυνσης, δεδομένου ότι δεν επιτρέπεται «κούρεμα» της ονομαστικής αξίας με βάση το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Οι επιλογές που θεωρεί επικρατέστερες είναι η δεκαετής επέκταση των ωριμάνσεων στα δάνεια του EFSF και του ESM, καθώς και μια δεκαετής περίοδος χάριτος για τις πληρωμές τόκων του ESM.
Ο οίκος θεωρεί ότι μια τέτοια ελάφρυνση χρέους θα γίνει αποδεκτή από τους Ευρωπαίους εταίρους και θα αποτελέσει το προϊόν ενός λογικού συμβιβασμού με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).
Επιχειρώντας μια προβολή, ο οίκος υπογραμμίζει ότι είναι αρκετά σαφές πως το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο με βάση τις κλασικές μετρήσεις.
Με βάση το σενάριο χωρίς «κούρεμα» χρέους, κόστος χρηματοδότησης στο 6,25% και πρωτογενές πλεόνασμα που θα διατηρηθεί στο 3,5% του ΑΕΠ, θα χρειαστούν δύο δεκαετίες για να υποχωρήσει το χρέος κάτω από το 100% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, ακόμη και μικροί κλυδωνισμοί επιβαρύνουν τις παραμέτρους, απειλώντας τη συνεχιζόμενη πρόσβαση της Αθήνας στις αγορές.
Σε ένα δεύτερο σενάριο, ένα μόνιμο έλλειμμα σε σχέση με τον στόχο πρωτογενούς πλεονάσματος, της τάξης του 1%, αλλάζει δραματικά τα δεδομένα, ακόμη και εάν υποτεθεί χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης, στο 5,25%.
Εφαρμόζοντας το σενάριο για δεκαετή επέκταση ωριμάνσεων και τη δεκαετή περίοδο χάριτος για τους τόκους του ESM, το ελληνικό χρέος υποχωρεί κάτω από το 100% του ΑΕΠ λίγο πριν από το 2033, ενώ στο δεύτερο σενάριο, της απόκλισης 1% στους στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα, το χρέος δεν υποχωρεί κάτω από το 100% πριν από το 2038.
Aλ. Τσίπρας: Θετικό μήνυμα στις αγορές
Αργά το βράδυ -κι αφού στις Βρυξέλλες είχαν σβήσει τα φώτα στην αίθουσα του Eurogroup- ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, τον οποίον ενημέρωσε για τα αποτελέσματα της συνεδρίασης των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Τσίπρας σημείωσε ότι η αξιολόγηση κλείνει χωρίς πρόσθετα μέτρα, στη βάση των ελληνικών προτάσεων, κι εξέφρασε την ικανοποίησή του, καθώς -όπως εκτίμησε- στη συνεδρίαση αποφασίστηκε ένας οδικός χάρτης για τη μείωση του ελληνικού χρέους.
«Είναι ένα μήνυμα θετικό για τις αγορές, αλλά και για τους Έλληνες πολίτες, οι οποίοι σήκωσαν μεγάλο βάρος και δικαιούνται μια καλή είδηση», σημείωσε ο πρωθυπουργός και συμπλήρωσε πως «ο οδικός χάρτης είναι η αναγκαία ένδειξη αλληλεγγύης προς τον λαό μας που ταλαιπωρήθηκε, ίσως άδικα».
Ο κ. Τσίπρας ευχαρίστησε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τη στήριξή του και την υπεράσπιση των δικαίων της χώρας.
Ο κ. Παυλόπουλος τόνισε πως οι Έλληνες με πολύ μεγάλες θυσίες παραμένουν αταλάντευτοι στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, σημείωσε πως αποτελεί κοινή απόφαση όλων των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων της χώρας, την οποία συμμερίζεται και η μεγάλη πλειοψηφία του λαού, η παραμονή στην Ε.Ε. και υπενθύμισε ότι αυτή η πορεία υπήρξε επιλογή του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Νωρίτερα, ο κ. Τσίπρας είχε επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τους πολιτικούς αρχηγούς, τους οποίους κι ενημέρωσε για τα αποτελέσματα του Eurogroup, τονίζοντας τη διαθεσιμότητά του για μια πιο αναλυτική και διεξοδική ενημέρωση και διάλογο, εάν το επιθυμούν.
