Από την έντυπη έκδοση
Στον Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
Την εγκαθίδρυση μηχανισμών υποστήριξης της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, τη δημιουργία αλυσίδας χρηματοδοτικών εργαλείων και την αναζήτηση επιτυχιών που θα επικοινωνήσουν τη δυναμική στην ελληνική σκηνή των startup προκρίνει σε συνέντευξη στη «Ν» ο Chief Scientist του Ισραήλ Αβί Χασόν.
Κατ’ επάγγελμα προαγωγός της Έρευνας & Ανάπτυξης, ο Άβι Χασόν μιλά για τον δεύτερο γύρο της ελληνοϊσραηλινής σύμπραξης υπό την επωνυμία «Ουρανός», εστιάζοντας στα οφέλη για την Ελλάδα και στις ευκαιρίες για το Ισραήλ. Περιγράφει δε πώς ένας από μόνος του καινοτόμος θεσμός εγκαθιδρύθηκε στο Ισραήλ πριν από… 45 χρόνια. Προερχόμενος άλλωστε από τον ιδιωτικό τομέα, χαρακτηρίζει απαραίτητη τη συνεργασία με τον δημόσιο τομέα.
Τι είναι πρακτικά ο Chief Scientist; Ένας θεσμός άγνωστος στην Ελλάδα.
«Πράγματι, όπως και σε πολλές άλλες χώρες. Πρόκειται για την κύρια οντότητα που προωθεί την Έρευνα & Ανάπτυξη στο Ισραήλ. Υπάγεται στο υπουργείο Οικονομίας. Το πρώτο σκέλος λειτουργίας αφορά όλους τους τομείς τεχνολογίας, από τις τηλεπικοινωνίες και τις επιστήμες ζωής έως τα τρόφιμα, τα πλαστικά και την ενέργεια. Επίσης, όλα τα στάδια της καινοτομίας, από την αίτηση σε ένα πανεπιστήμιο έως τη μεγαλύτερη επιχείρηση στην αγορά. Εξαιρείται η βασική έρευνα, που δεν είναι δική μας αρμοδιότητα. Το δεύτερο σκέλος είναι οι πολιτικές και οι μηχανισμοί καινοτομίας, από το οικοσύστημα, τη βιομηχανία και την πανεπιστημιακή κοινότητα έως τα venture capital, τις πολυεθνικές και το φορολογικό περιβάλλον.
Για παράδειγμα, μια έλλειψη υποδομής ή μια ανάγκη για αλλαγή νομοθεσίας. Εντοπίζουμε, σχεδιάζουμε και εκτελούμε. Ο θεσμός εγκαθιδρύθηκε πριν από 45 χρόνια, γεγονός αξιοσημείωτο, καθώς τότε το Ισραήλ ήταν περισσότερο κράτος… πορτοκαλιών παρά κράτος startup. Υπήρξε όμως συνέπεια και συνέχεια. Ανεξαρτήτως κομμάτων και κυβερνήσεων, μέσα σε αυτές τις τέσσερις δεκαετίες όλοι στήριξαν τον θεσμό. Αποστολή μου είναι να μεταφράζω την καινοτομία σε οικονομικό αποτέλεσμα. Αν διαβάσει κανείς το νομικό πλαίσιο που διέπει τον θεσμό, θα δει κυρίως οικονομική γλώσσα. “Δουλειές”. “Εξαγωγές”. Αυτή είναι η γλώσσα μου. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι και εγώ και οι προκάτοχοί μου προήλθαμε από τον ιδιωτικό τομέα».
Τι προβλέπει η συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση και τι είναι το πρόγραμμα «Ουρανός»;
«Συνολικά έχουμε 60 διμερείς αντίστοιχες συμφωνίες. Μία από αυτές είναι με την Ελλάδα. Πρακτικά, κάνουμε δύο πράγματα: “Ταιριάσματα” και χρηματοδότηση. Προσπαθούμε να φέρουμε μαζί τα διμερή οικοσυστήματα. Δημιουργούμε κοινές συνεργασίες ανάμεσα στις ισραηλινές και εν προκειμένω τις ελληνικές επιχειρήσεις, με την ενεργή διμερή συμμετοχή ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων, την οποία καλωσορίζουμε, αλλά θα πρέπει να είναι μπροστά μια επιχείρηση, διότι στο τέλος της ημέρας πρόκειται καθαρά για ένα οικονομικό αποτέλεσμα. Ήδη, υλοποιήσαμε την πρώτη πρόσκληση. Η ανταπόκριση ήταν εξαιρετική. Περισσότερα από 30 projects εγκρίθηκαν και συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Τώρα, προχωράμε στο δεύτερο στάδιο, με το πρόγραμμα “Ουρανός”. Ευρύτερα, επιχειρούμε να υποστηρίξουμε B2B (Business to Business) δραστηριότητες».
Πόσα χρήματα είναι διαθέσιμα για το πρόγραμμα;
«Από την πλευρά μας, μπορώ να σας πω ότι όποιο project είναι καλό θα χρηματοδοτηθεί. Στο σύνολο προσπαθούμε να υπάρχει μια ισορροπία στην οικονομική συμμετοχή ανάμεσα στις δύο πλευρές. Αλλά σε επίπεδο project μπορεί να ξεφεύγουμε από την αναλογία 50-50, αν αυτό χρειάζεται προκειμένου να χρηματοδοτηθεί μια ιδέα που είναι καλή».
Ποιους τομείς αφορούν οι δράσεις;
«Δεν περιορίζονται σε συγκεκριμένα πεδία. Είναι ανοιχτές σε όλους τους τομείς».
Ποια είναι τα βασικά κριτήρια επιλογής των συμμετεχόντων;
«Στο πρώτο στάδιο η κάθε χώρα εγκρίνει ξεχωριστά, με βάση τα δικά της χαρακτηριστικά, ορισμένες προτάσεις. Στο δεύτερο στάδιο υπάρχει μια κοινή διμερής επιτροπή που αποφασίζει από κοινού ποια προγράμματα θα εγκρίνει. Τα κριτήρια που φέρνουμε εμείς στο τραπέζι είναι παράμετροι όπως η καινοτομία τεχνολογίας, η δυναμική της αγοράς, η εμπορική πτυχή, η δύναμη της ομάδας που θα “τρέξει” το project και οι συνέργειες ανάμεσα στα διαφορετικά μέρη».
Συμμετέχουν περισσότερες ελληνικές ή ισραηλινές επιχειρήσεις;
«Είναι πάντοτε ζευγάρια. Αυτή είναι και η ομορφιά του προγράμματος».
Επιδιώκετε ακόμη πιο ενεργή δραστηριοποίηση ή πρόκειται περισσότερο για μια συμβολική παρουσία στην Ελλάδα;
«Επιθυμούμε ακόμη μεγαλύτερη ανάμιξη. Το πρόγραμμα αυτό είναι μόνο ένα μέρος. Στις ευρύτερες προθέσεις μας είναι και τομείς όπως το G2G (Government to Government) και η ανταλλαγή γνώσης. Κύριο ζητούμενο είναι να δημιουργήσουμε αναγνωρισιμότητα και επιτυχίες. Τίποτα δεν μιλά πιο δυνατά από μια επιτυχία. Το καλύτερο μάρκετινγκ είναι το “από στόμα σε στόμα”. Αν οι ισραηλινές επιχειρήσεις μεταδώσουν ότι στην Ελλάδα υπάρχουν ευκαιρίες και καλό ανθρώπινο κεφάλαιο, τότε θα ακολουθήσουν περισσότεροι απ’ ό,τι θα συνέβαινε αν η κυβέρνηση διακήρυττε απλώς ότι εδώ υπάρχει μια στρατηγική σχέση».
Εντοπίζετε αληθινή δυναμική στην ελληνική σκηνή των startups ή επικρατεί τελικά η μεγάλη εικόνα στην ελληνική οικονομία;
«Αυτό που ξέρω είναι ότι στην Ελλάδα έχετε πολύ καλό ανθρώπινο δυναμικό και αυτό είναι βασικό συστατικό. Θα πρέπει σίγουρα να εστιάσετε στη νεότερη γενιά, η οποία μπορεί πιο εύκολα να βγάλει επιχειρηματίες και να δημιουργήσετε υποδομές, μηχανισμούς και τα κατάλληλα περιβάλλοντα».
Η ελληνική κυβέρνηση κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση; Ποια εντύπωση αποκομίσατε;
«Συζήτησα με τον αν. υπουργό Παιδείας Κώστα Φωτάκη. Είναι πολύ σοβαρός. Έχει γνώση και καλή προσέγγιση. Στο τέλος της ημέρας όλα κρίνονται στην πράξη».
Συναντήσατε και εκπροσώπους επιχειρηματικών κεφαλαίων.
«Πράγματι. Είδα αληθινή επιθυμία να μάθουν και να δράσουν».
Έχετε ίσως εντοπίσει κάποιες παρεμβάσεις που θα συνιστούσατε στο ελληνικό σύστημα;
«Αυτό που μπορώ να κάνω είναι να μοιραστώ το δικό μας μοντέλο. Ωστόσο, δεν μπορείς να κάνεις “copy paste”. Η κάθε χώρα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Πολλά παίζουν ρόλο. Το μέγεθος, η κουλτούρα. Οι Έλληνες παίκτες είναι εκείνοι που θα αποφασίσουν τι είναι κατάλληλο για την Ελλάδα».
Καινοτόμος επιχειρηματικότητα σημαίνει και καινοτόμα εργαλεία χρηματοδότησης;
«Οπωσδήποτε. Χρειάζεται να διαμορφώσεις την κατάλληλη αλυσίδα με πολλούς διαφορετικούς τύπους χρηματοδότησης. Επιχορηγήσεις, δάνεια, έκδοση χρέους, φορολογικά οφέλη, κίνητρα. Εμείς δώσαμε επί πολλά χρόνια μεγάλη έμφαση σε αυτόν τον τομέα. Σήμερα, το 85% των venture capital στο Ισραήλ προέρχεται από το εξωτερικό».
Η Ελλάδα ωφελείται από την ισραηλινή παροχή τεχνογνωσίας. Το Ισραήλ ωφελείται από αυτήν την προνομιακή σχέση με την Ελλάδα;
«Οπωσδήποτε, ναι. Εντοπίζουμε αξία στην Ελλάδα. Το αποδεικνύει κάτι πολύ απλό. Έρχονται οι επιχειρήσεις μας».
Έρχονται με δικά τους χρήματα;
«Με λεφτά και των δύο πλευρών. Είναι πάντα ζευγάρια. Μια ισραηλινή εταιρεία και μια ελληνική. Ποτέ δεν δίνουμε το 100% της επιχορήγησης και το μεγαλύτερο ποσοστό για κάθε πλευρά είναι πάντα το 50%. Δεν είναι όμως μόνο τα χρήματα».
Τα χρήματα όμως είναι ένα κίνητρο.
«Είναι όντως ένα κίνητρο. Είναι μείωση ρίσκου. Αλλά οι εταιρείες μας έρχονται στην Ελλάδα και πρέπει να λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι η συνεργασία στο επιχειρείν δεν είναι εύκολη. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει αξία που κινητοποιεί».
Το ισραηλινό οικοσύστημα; Μεγαλώνει ή έχει αγγίξει τα όρια; Υπάρχουν όρια; Ποια είναι η τάση;
«Μεγαλώνει. Αναμφισβήτητα. Πιο σημαντικό όμως είναι ότι ωριμάζει. Δέκα χρόνια πριν δεν υπήρχε στο Ισραήλ μεγάλος αριθμός εγκαθιδρυμένων μεγάλων εταιρειών. Σήμερα δεν υπάρχουν μόνο εταιρείες που πωλούνται σε πολυεθνικές αλλά και εταιρείες που μεγαλώνουν ανεξάρτητες, όπως και εταιρείες που εξαγοράζουν άλλες για να μεγαλώσουν. Υπάρχει πλέον ένα πιο ισορροπημένο χαρτοφυλάκιο. Ωστόσο, δεν επαναπαυόμαστε. Μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες θα επικεντρώσουμε στο πώς μπορούμε να επεκτείνουμε την οικονομική δραστηριότητα και να προχωρήσουμε πέρα από τους “συνήθεις υπόπτους”, όπως είναι οι παραδοσιακές βιομηχανίες των τροφίμων και πλαστικών ή του χάλυβα και της κλωστοϋφαντουργίας. Θα πρέπει να περάσουμε στον τομέα των υπηρεσιών και στον ίδιο τον τομέα της γενικής κυβέρνησης, καθώς και σε άλλες ομάδες του πληθυσμού».
Ήταν ο δημόσιος ή ο ιδιωτικός τομέας που σήκωσε το βάρος στο Ισραήλ;
«Ειλικρινά, ήταν η συνεργασία τους. Είμαι μεν ο Chief Scientist, ωστόσο έχω περάσει όλη μου τη ζωή στον ιδιωτικό τομέα. Ήμουν πελάτης του Chief Scientist. Αν κοιτάξει κανείς σήμερα το μερίδιο των κρατικών επενδύσεων, θα διαπιστώσει ότι είναι το χαμηλότερο στις χώρες του ΟΟΣΑ. Ωστόσο, χωρίς την αρχική επένδυση του κράτους, χωρίς τις πολιτικές και τους μηχανισμούς του, χωρίς το κατάλληλο περιβάλλον δεν θα ήμασταν εδώ που είμαστε σήμερα».
