Από την έντυπη έκδοση
Στην υπαγωγή όλων των χρεών τους στον ν. 3869/2010 «Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και άλλες διατάξεις» (νόμος Κατσέλη) μπορούν να προχωρούν οι οφειλέτες – φυσικά πρόσωπα με στόχο τη συλλογική διευθέτησή τους, υπό την προϋπόθεση πάντα ότι υφίστανται προς ρύθμιση οφειλές προς πιστωτικά ιδρύματα.
Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι υπάρχει δυνατότητα υπαγωγής στη συλλογική διαδικασία διευθέτησης οφειλών του ανωτέρω νόμου, όχι μόνο οφειλών προς ιδιώτες αλλά και οφειλών προς φορείς του δημόσιου τομέα, μεταξύ των οποίων και οφειλών που είναι βεβαιωμένες στη φορολογική διοίκηση, με τις προβλεπόμενες στον νόμο εξαιρέσεις και υπό την προϋπόθεση ότι οι οφειλές προς φορείς του δημόσιου τομέα δεν αποτελούν το σύνολο των χρεών του αιτούντος και υποβάλλονται στη ρύθμιση από κοινού με τις οφειλές του προς ιδιώτες.
Αυτά γνωστοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, αρμοδίως με εγκύκλιο (ΠΟΛ. 1036/2016) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, με την οποία δόθηκαν αναλυτικές οδηγίες για τον χειρισμό των υποθέσεων οφειλετών φυσικών προσώπων που υποβάλλουν ενώπιον του αρμόδιου Ειρηνοδικείου αιτήσεις για συλλογική διευθέτηση των οφειλών τους κατά τις διατάξεις του ν. 3869/2010, όπως ισχύει, στις οποίες περιλαμβάνονται και οφειλές βεβαιωμένες στη Φορολογική Διοίκηση, με σκοπό την ορθή εφαρμογή του νόμου και τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου, ως πιστωτή.
Επισημαίνεται, πάντως, ότι οι νέες τροποποιήσεις που επήλθαν στον ν. 3869/2010 με το άρθρο 14 του ν. 4346/2015 «Συνταξιοδοτικές διατάξεις – Κύρωση του Σχεδίου Σύμβασης Οικονομικής Ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και ρυθμίσεις για την υλοποίηση της Συμφωνίας Χρηματοδότησης», οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία για την εξαίρεση της κύριας κατοικίας του οφειλέτη από τη ρευστοποίηση στο πλαίσιο της εκκαθάρισης (άρθρο 9 ν. 3869/2010), αυτές εφαρμόζονται σε αιτήσεις που κατατίθενται στο Ειρηνοδικείο από την 1η Ιανουαρίου 2016. Επομένως σε υποθέσεις των οποίων οι αιτήσεις κατατέθηκαν έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2015 εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι διατάξεις του ν. 3869/2010, ως είχαν πριν από την τροποποίηση με τον ν. 4346/2015.
Το Δημόσιο υποχρεούται κατόπιν σχετικής αίτησης του οφειλέτη να παραδώσει σ’ αυτόν εντός δέκα εργάσιμων ημερών αναλυτική κατάσταση των βεβαιωμένων οφειλών στη Φορολογική Διοίκηση σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ΚΦΔ) και τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) αναλυόμενες σε κεφάλαιο, προσαυξήσεις και τόκους εκπρόθεσμης καταβολής, αναφέροντας και το επιτόκιο εκπρόθεσμης καταβολής.
Στην εν λόγω κατάσταση οφειλών πρέπει να αναγράφεται το σύνολο των βεβαιωμένων οφειλών, για τις οποίες ευθύνεται ο αιτών, συμπεριλαμβανομένων δηλαδή τόσο των τυχόν εξαιρούμενων από το πεδίο εφαρμογής του νόμου οφειλών όσο και των τυχόν δυνητικά υπαγόμενων οφειλών, π.χ. οφειλών που έχουν ενταχθεί σε ρύθμιση που βρίσκεται σε ισχύ.
Μια από τις ουσιαστικότερες, βέβαια, προϋποθέσεις για την υπαγωγή ενός οφειλέτη στη διαδικασία του ν. 3869/2010 είναι ο αιτών να είναι φυσικό πρόσωπο, χωρίς πτωχευτική ικανότητα, δηλαδή να μην είναι έμπορος και να έχει περιέλθει, χωρίς δόλο, σε μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών του.
Αναφορικά δε με την έννοια της «μόνιμης και γενικής αδυναμίας πληρωμής» διευκρινίζεται ότι η προϋπόθεση αυτή συντρέχει όχι μόνο στις περιπτώσεις που έχει παύσει η εξυπηρέτηση κάθε χρέους από τον οφειλέτη, αλλά και σε περιπτώσεις που ο οφειλέτης εξακολουθεί μεν να εκπληρώνει κάποιες χρηματικές υποχρεώσεις του, προκύπτει όμως αδυναμία πληρωμής για ουσιώδες τμήμα των χρεών του. Επομένως, η εξυπηρέτηση κάποιων οφειλών δεν αρκεί για να άρει τη γενικότητα της «αδυναμίας πληρωμών», ενώ διευκρινίζεται ότι η αδυναμία πληρωμής προϋποθέτει έλλειψη ρευστότητας, όχι απαραίτητα έλλειψη περιουσιακών στοιχείων.
Απαραίτητη, επίσης, προϋπόθεση για την υπαγωγή στον ν. 3869/2010 είναι οι (τυχόν) οφειλές του αιτούντος προς φορείς του δημόσιου τομέα (οφειλές βεβαιωμένες στη Φορολογική Διοίκηση κατά τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, τον ΚΕΔΕ και τον Τελωνειακό Κώδικα, οφειλές προς ΟΤΑ, ασφαλιστικές εισφορές προς Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης) να μην αποτελούν το σύνολο των χρεών του και να υποβάλλονται σε ρύθμιση κατά τις διατάξεις του ν. 3869/2010 από κοινού με τις οφειλές του προς ιδιώτες πιστωτές.
Σε κάθε περίπτωση αναγκαίες προϋποθέσεις για την υπαγωγή του αιτούντος στις προστατευτικές διατάξεις του ν. 3869/2010 είναι η έλλειψη πτωχευτικής ικανότητας, η μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών του, που δεν προκλήθηκε δολίως, και η ύπαρξη οφειλών όχι μόνο προς φορείς του δημόσιου τομέα αλλά και προς ιδιώτες.
Από τα ανωτέρω εξάλλου προκύπτει ότι αποκλείεται η συναίνεση του Δημοσίου σε προδικαστικό συμβιβασμό σε περίπτωση που δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την υπαγωγή του αιτούντος στις διατάξεις του ν. 3869/2010, καθώς και για απαιτήσεις του Δημοσίου που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3869/2010. Οι έννομες συνέπειες που επέρχονται από την ολοκλήρωση κατάθεσης της αίτησης στο Ειρηνοδικείο, είναι κυρίως ότι απαγορεύεται η λήψη καταδιωκτικών μέτρων κατά του οφειλέτη όσον αφορά τις απαιτήσεις των πιστωτών που έχουν περιληφθεί στην αίτηση και η μεταβολή της πραγματικής και νομικής κατάστασης της περιουσίας του αιτούντος. Στην απαγόρευση εμπίπτουν όλα τα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης (κατάσχεση κινητών ή ακινήτων, κατάσχεση απαιτήσεων εις χείρας τρίτου, έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού κ.λπ.).
Επίσης, η Φορολογική Διοίκηση πρέπει να απέχει και από την εγγραφή υποθήκης, παρά το γεγονός ότι δεν πρόκειται για μέτρο αναγκαστικής είσπραξης, καθώς από σημαντικό τμήμα της νομολογίας επί υποθέσεων του ν. 3869/2010 έχει κριθεί ότι στην απαγόρευση εμπίπτει και η εγγραφή προσημειώσεων υποθήκης από ιδιώτες πιστωτές. Η λύση αυτή συνάδει και με την αντίστοιχη απαγόρευση που επιβάλλει ο νόμος στον οφειλέτη, δηλαδή την απαγόρευση μεταβολής της πραγματικής και νομικής κατάστασης της περιουσίας του.
Σε περίπτωση εξάλλου που η Φορολογική Διοίκηση έχει λάβει μέτρα σε βάρος του οφειλέτη κατά το χρονικό διάστημα από την ολοκλήρωση κατάθεσης της αίτησης έως την επίδοση αυτής, δηλαδή κατά το χρονικό διάστημα που δεν είχε λάβει ακόμα γνώση της απαγόρευσης, οφείλει να τα άρει οίκοθεν, καθώς η λήψη αυτών έγινε κατά παράβαση του νόμου. Η απαγόρευση αφορά τη λήψη μέτρων μόνο κατά του οφειλέτη (αιτούντος) και όχι σε βάρος τυχόν άλλων προσώπων που ευθύνονται αλληλεγγύως με αυτόν για τις οφειλές που έχουν περιληφθεί στην αίτησή του.
Δυνατότητα υπαγωγής
Η δυνατότητα υπαγωγής των οφειλών που είναι βεβαιωμένες στη Φορολογική Διοίκηση στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3869/2010 ισχύει για αιτήσεις που υποβάλλονται (κατατίθενται στο Ειρηνοδικείο) από 19 Αυγούστου 2015. Επίσης, παρέχεται από τον νόμο η δυνατότητα και σε οφειλέτες που έχουν ήδη υποβάλει κατά την ανωτέρω ημερομηνία αιτήσεις υπαγωγής στον ν. 3869/2010, εφόσον οι αιτήσεις τους δεν έχουν συζητηθεί ή δεν έχει επέλθει συμβιβασμός, να «επανυποβάλουν αιτήσεις», προκειμένου να υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου Κατσέλη, όπως τροποποιήθηκαν με τον ν. 4336/2015, εντάσσοντας στις αιτήσεις τους και τις οφειλές τους προς φορείς του δημόσιου τομέα, όπως οι βεβαιωμένες στη Φορολογική Διοίκηση οφειλές.
