Του Κώστα Ιωαννίδη
Ως την ώρα που οι ξένοι θεσμικοί θα σχηματίσουν θετικές προσδοκίες για τις τράπεζες, οι ιδιώτες επενδυτές μπορούν να πειραματίζονται «εκπαιδευτικά». Φρόνιμα, χωρίς «υποχρέωση» να επιλέξουν και να δράσουν άμεσα.
Η τελευταία σύνοδος έφθασε. Το ΧΑ βρίσκεται σε κατάσταση bear market με απώλειες από την κορυφή έτους πάνω από -32% ενώ από την αρχή του χρόνου χάνει περίπου -25%. Στον πυρήνα των μετοχών που προκάλεσαν αυτή την εικόνα βρίσκονται οι Τράπεζες αν και στο Δεκέμβρη οι πιέσεις απλώθηκαν στο σύνολο των μετοχών του δείκτη που ενδιαφέρει κύρια τους λιγοστούς ξένους θεσμικούς. Τα διεθνή χρηματιστήρια που φέτος όταν βούλιαζαν επηρέαζαν αμέσως το κλίμα των συναλλαγών στην Αθήνα και όταν αντιδρούσαν ανοδικά η διάθεση για ρίσκο στην Αθήνα ήταν μικρότερη και εμφανιζόταν καθυστερημένα σήμερα θα κινηθούν ανοδικά.
Ήδη αυτό συμβαίνει στις ασιατικές αγορές, αλλά το είδος των εξελίξεων που προκάλεσαν την άνοδο των δεικτών σήμερα είναι ικανό αν δεν υπάρξει αναίρεση να φέρει άνοδο και στα Ευρωπαϊκά ενώ τα futures των δεικτών της Νέας Υόρκης ειδοποιούν για ανοδικό ξεκίνημα. Αναφερόμαστε στην εξήγηση που δίνουν οι ξένοι ρεπόρτερ για την θετική ατμόσφαιρα στην παγκόσμια κεφαλαιαγορά που προέκυψε από εξελίξεις υπέρ της άμβλυνσης των αντιθέσεων στον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ Κίνας. Η άνοδος σήμερα είναι τεχνικά «απαραίτητη».
Η στατιστική προϊστορία πιθανά βοηθά στην κατανόηση του όρου απαραίτητη. Το 2018 ήταν «ζόρικη χρονιά». Καθώς σχηματίστηκε μια εξόχως αρνητική εικόνα για την αγορά και τους δείκτες της, από τα μέσα Μαΐου ως σήμερα. Η επιδείνωση δεν έχει να κάνει με την πρόσφατη φυγή από το ρίσκο παγκόσμια, έχει πυρήνα τις τράπεζες και τα προβλήματά τους. Στις 11/5 ο ΓΔ σταμάτησε στις 822,37 και ο 25άρης στις 2145,11, τότε η απόδοση έτους ήταν +2,49% και +3,02%. Την επόμενη, με ΓΔ στις 782,8 και 25άρη στις 2050,5 η ετήσια επίδοση τους έγινε -2,44% και -1,57% αντίστοιχα. Από τότε η χρονιά διατήρησε και αύξησε τις απώλειες των βασικών δεικτών που εκείνη την περίοδο πέρασαν κάτω από τους ΚΜΟ200 ημερών (απλό και εκθετικό). Σηματοδοτώντας την είσοδο σε πτωτική δυναμική, με χαρακτηριστικά αυτό-τροφοδοσίας, που είχε σαν κατάληξη την εγγραφή πυθμένα για το έτος στις 20 Νοεμβρίου, και ως κατώτερο εμφανίστηκαν οι 592,7 μονάδες με κλείσιμο στις 593,05. Η ετήσια πτώση των δεικτών ήταν στο -25% χονδρικά. Αμέσως μετά, με τη μεσολάβηση 11 συνόδων βρέθηκε για δυο συνεδριάσεις πάνω από τις 660 μονάδες και την Παρασκευή, μετά από 14 συνεδρίες υποχώρησε ως τις 597 για να κλείσει στις 604.
Έχει λοιπόν σχηματιστεί διαγραμματικά προϋπόθεση για εμφάνιση διπλού πυθμένα, αν σήμερα και στις πρώτες συνεδριάσεις του 2019 συνεχιστεί η άνοδος. Διαφορετικά, το 2019 θα είναι η χρονιά που οπωσδήποτε θα σταματήσει μια πτώση διαρκείας, αλλά πρώτα θα δαπανήσουμε χρόνο για την ανεύρεση του πυθμένα της αγοράς. Η τιμή του θα εξαρτηθεί από τις προοπτικές που θα αναφέρουν στις εκθέσεις τους, για την κερδοφορία των τραπεζών, οι μεγάλες επενδυτικές εταιρίες.
Δεν είναι μόνο στην παγκόσμια πολιτική που θα χρειαστεί ξεκαθάρισμα στο ποια τάση θα επικρατήσει και ποια θα είναι τα πλαίσια για την ανάπτυξη της οικονομίας στον πλανήτη. Είναι σημαντικό το να σχηματιστεί σαφές σκηνικό και στη χώρα, που θα έχει στο 2019 εκλογές κάθε τύπου. Πολλά θα εξαρτηθούν από το τι θα φέρουν οι κάλπες για το ευρωκοινοβούλιο, την τοπική αυτοδιοίκηση, τη Βουλή.
Η επίδραση της δυναμικής της περασμένης εβδομάδας
2018: Έτος «δικαίωσης» και «προδοσίας» όλων των τάσεων
Στο ξεκίνημα του 2018 διαπιστώναμε, πως αποδείχθηκε παραπάνω από ανοδικό. Ήταν πανηγυρικό και συντονισμένο σε παγκόσμια κλίμακα. Γιατί τα Trumponomics, όπως ονόμασαν οι λεξιπλάστες την οικονομική πολιτική της διοίκησης Τραμπ, λειτούργησαν και η οικονομία των ΗΠΑ έδειξε πως επιταχύνει καθώς μπαίναμε στο 2018.
Το ξεκίνημα του 2018
Σημειώναμε στο πρώτο σχόλιο της χρονιάς: «Το 2017 είχαμε μια ευπρόσδεκτη έκρηξη ανάπτυξης που προέκυψε με την πιθανότητα μόνο, να αντιστραφούν οι πολιτικές χαλάρωσης και ψηφιακής εκτύπωσης δολαρίων της προηγούμενης διοίκησης. Άρα, οι πολιτικές χαλάρωσης και ψηφιακής εκτύπωσης δολαρίων, είχαν θεωρηθεί, από πολλούς επαγγελματίες της επενδυτικής βιομηχανίας όπως αποδείχθηκε και από επιχειρηματίες, πολύ επιβλαβείς για την ανάπτυξη. Ο Πρόεδρος Τραμπ, έδειξε αμέσως πως δρα γρήγορα, άλλαξε πολλές από τις πολιτικές που επιβράδυναν την οικονομία, με την απελευθέρωση από στενά ρυθμιστικά πλαίσια, την αποδυνάμωση του νόμου Dodd-Frank, την απαλλαγή από την καταστατική δέσμευση του ObamaCare και τη σημαντική μείωση των φόρων για όλους τους Αμερικανούς και τις επιχειρήσεις. Η επιτάχυνση της ανάπτυξης αποτυπώνεται ήδη σε δεκάδες οικονομικούς δείκτες, τόσο μεγάλους όσο και μικρούς. Ο Dow Jones έχει αλυσίδα από νέα ρεκόρ υψηλών και ξεπέρασε την περασμένη βδομάδα τις 25.000 μονάδες για πρώτη φορά. Αλλά αυτό που αντιλαμβάνονται οι αγοραίοι τώρα, είναι πως οι ΗΠΑ αναπτύσσουν πολιτικές ενίσχυσης της ανάπτυξης και η οικονομία αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 3%, για τρίτο τρίμηνο στη σειρά και το 2018. Προσφέροντας μια ευπρόσδεκτη ανακούφιση στους διαχειριστές κεφαλαίων, που είχαν κουραστεί αλλά και τρομάξει από την υποτονική αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,5% την εποχή των QE και των μηδενικών επιτοκίων».
Στο ίδιο σχόλιο παραθέταμε και τις απειλές σε πιθανολογούμενη, τότε, ανοδική συνέχεια των χρηματιστηριακών δεικτών: «Οι αγορές ωστόσο μερικές φορές πέφτουν. Η οικονομία ενίοτε συρρικνώνεται και περνά σε ύφεση και οι άνθρωποι χάνουν αρκετές φορές θέσεις εργασίας. Ένα πολιτικό λάθος στο εσωτερικό μιας πολύ ισχυρής οικονομικά χώρας όπως οι ΗΠΑ, μια πολιτική επί των εξωτερικών που τρομάζει την παγκόσμια επενδυτική κοινότητα, μια υπερβολική αύξηση των επιτοκίων από τη Fed, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πτώση τις ανοδικές αρχικά αγορές και την οικονομία. Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί από μια απρόβλεπτη οικονομική καταστροφή κάπου. Από το Bitcoin και τις, για πολλούς, ευάλωτες ή γοητευτικές ευρωπαϊκές τράπεζες, ως μια πτώχευση κρατικών συνταξιοδοτικών ταμείων».
Η μεταβλητότητα του Dow
Οι επενδυτές με τη φόρα -ανοδικό momentum- από το 2017 και την βιασύνη για προεξόφληση της ενίσχυσης των εταιρικών κερδών, από την δραστική μείωση των φόρων. οδήγησαν τον Dow Jones στις 26.617 μονάδες στις 26 Ιανουαρίου. Ωστόσο η ανησυχία για μια πιθανά υπερβολική αύξηση των επιτοκίων της Fed είχε ήδη φωλιάσει στα μοντέλα των αναλυτών και στα software για την αυτόματη συμμετοχή στις συναλλαγές των μεγάλων χρηματιστηρίων του πλανήτη. Έτσι το Φλεβάρη όταν υπήρξαν ενδείξεις για αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων μέσω των εργατικών αμοιβών, ο δείκτης των εταιριών της βιομηχανίας των ΗΠΑ, πέρασε κάτω από τις 23900 μονάδες. Η αύξηση της νευρικότητας εμφανίστηκε συνεπώς από τα τέλη του πρώτου μήνα. Η ανάκαμψη από τα χαμηλά του Φεβρουαρίου σταμάτησε σχετικά γρήγορα και στο τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου, ο Dow βρέθηκε στις 23.533 μονάδες.
Η υποχώρηση ως εκεί προκλήθηκε από άθροισμα αρνητικών εξελίξεων. Είχαμε το σκάνδαλο της παραβίασης των προσωπικών δεδομένων με το Facebook και την Cambridge Analytica που χτύπησε τις εταιρίες τεχνολογίας. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τράμπ επέβαλε τους δασμούς, που απειλούσε να θέσει εδώ και πολύ καιρό, στην Κίνα η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας απέκτησε έναν νέα ηγεσία και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Αμερικής έδωσε την πρώτη αύξηση των επιτοκίων στην εποχή του Jerome Powell. Ωστόσο είναι σημαντικό πως η πρώτη εμφάνιση του νέου επικεφαλής της Fed σε συνέντευξη τύπου, μετά από απόφαση της FOMC, δεν καθόρισε τάση. Επισκιάστηκε, διότι ο Πρόεδρος Trump πήρε το μεγαλύτερο οικονομικό ρίσκο της προεδρίας του, παραγγέλλοντας τουλάχιστον 50 δισεκατομμύρια δολάρια δασμών στα κινεζικά προϊόντα, αντλώντας άμεσα αντίποινα από το Πεκίνο.
Από τότε στις αγορές εισήχθη ο κίνδυνος από την επίδραση πολιτικών αποφάσεων, που θα επηρεάσουν σημαντικά την παγκόσμια ανάπτυξη. Τα μακροοικονομικά όμως των ΗΠΑ και η διαχείριση του φρονήματος των επενδυτών μέσα από τα tweets των πολιτικά αρμοδίων συντήρησαν μια πλαγιοανοδική πορεία, που η στήλη έχει χαρακτηρίσει ως melt up. Δηλαδή να επιμένουν αγοραστικά οι επενδυτές, γιατί οι τιμές σκαρφαλώνουν και δεν θέλανε να μείνουν έξω από μια αυτοτροφοδοτούμενη άνοδο. Ωστόσο οι μακροοικονομικοί δείκτες στην Ευρώπη άρχισαν να εμφανίζουν το δάγκωμα από την εκκρεμότητα του Brexit και από την ανησυχία των επιχειρήσεων λόγω ανάπτυξης ενός προστατευτισμού, που εκφράζεται με δασμούς και απαγορεύσεις. Παρά ταύτα από τα χαμηλά του Μαρτίου ένα συνεχές melt up οδήγησε τον Dow από τις 23.533 στις 26.828 στις 3 Οκτωβρίου, με μέγιστο βίου εκείνη τη μέρα στις 26.952.
Η φυγή από το ρίσκο
Μετά από την εγκατάσταση της διαμάχης για το εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, πολλά άλλαξαν στη διαμόρφωση του επενδυτικού φρονήματος. Η διαρκής κλιμάκωση της έντασης έφερε την υιοθέτηση του χαρακτηρισμού της κόντρας ΗΠΑ Κίνας από τους αναλυτές και αρθογράφους, ως εμπορικού πολέμου. Ξεκίνησε τότε η εδρέωση της άποψης πως ένας τέτοιος πόλεμος θα προκαλούσε επιβράδυνση στην παγκόσμια ανάπτυξη. Κάθε σήμα από τις μεταβολές των μακροοικονομικών δεδομένων υπέρ της επιβράδυνσης, άρχισε να ανεβάζει την ανησυχία των επενδυτών.
Όταν δε διαπίστωσαν πως η Fed, τρομαγμένη από την αύξηση των δαπανών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και τη μείωση των εσόδων από τις φοροαπαλλαγές, συνέχιζε την πολιτική της νομισματικής σύσφιξης, ανησύχησαν περισσότερο. Γιατί με την επιβράδυνση στην παγκόσμια οικονομία δεδομένη, από την εικόνα της ανάπτυξης στην Κίνα και την Ευρώπη, η επιβράδυνση και στις ΗΠΑ, πιστεύουν, πως δεν θα αργήσει. Άρχισε τότε η παρακολούθηση του spread μεταξύ των αποδόσεων ομολόγων ΗΠΑ μικρής και μακράς διάρκειας, ειδικά μετά την αύξηση των επιτοκίων από τη Fed το Σεπτέμβριο. Η ανοδική δυναμική από τις αρχές Φεβρουαρίου φάνηκε να χάνει την ορμή της από τη σύγχυση σχετικά με τις πολιτικές Trump. Για πολλούς πια φαίνεται ότι την ώρα που ανεβάζει στροφές για να επιταχύνει την οικονομική δραστηριότητα, την ίδια στιγμή αποφασίζει να… την φρενάρει. Μετά από σειρά ταλαντεύσεις από τις αρχές Δεκεμβρίου, οι επενδυτές θεωρώντας βέβαιη μια ακόμα αύξηση των επιτοκίων από τη Fed, αποφασίζουν μια ομαδική φυγή από το ρίσκο που αναπτύχθηκε σε παγκόσμια κλίμακα. Ο Dow από τις 25.822,6 μονάδες στις 3 Δεκεμβρίου, εμφάνισε τη διάθεση για αναζήτηση πυθμένα κάτω από τις 23.533 και στις 24 σταμάτησε στις 21.792, με χαμηλό μέρας τις 21.712,5 μονάδες.
Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων υποχώρησαν από μια σαφή στροφή προς ασφαλή επενδυτικά λιμάνια, με ταυτόχρονη εξασθένιση της ισχύος του δολαρίου. Ο χρυσός ενισχύθηκε και μείωσε σημαντικά τις απώλειές του από την αρχή του 2018. Μπροστά σε αυτό το τσουνάμι των «κόκκινων κυμάτων» που εμφανίστηκαν στις οθόνες των fund managers και των ιδιωτών επενδυτών, ανάχωμα επιχείρησαν να ορθώσουν ο πρόεδρος των ΗΠΑ και τα στελέχη της ομάδας που ηγούνται στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής του. Ήταν επιτυχής η προσπάθεια για τους δείκτες των αγορών στις ΗΠΑ. Αλλά στα υπόλοιπα χρηματιστήρια είχαμε μια εβδομάδα σταθεροποίησης και όχι ανόδου στο φινάλε της χρονιάς. Το 2019 ξεκινά με τα εξής δεδομένα: Α) Τη μη επίλυση των διαφορών για τις εμπορικές συναλλαγές ΗΠΑ Κίνας. Β) Με πιθανό ακόμα και ένα μη συναινετικό διαζύγιο μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ. Γ) Με επιβράδυνση στην ανάπτυξη της Κίνας και της Ευρωζώνης. Δ) Με τερματισμό των QE της ΕΚΤ. Ε) Με ψαλίδισμα των προσδοκιών των μεγάλων εταιριών του πλανήτη αναφορικά με την αύξηση της κερδοφορίας τους. Στ) Με πιθανότητα επέκτασης των μέτρων προστατευτισμού, που θα πλήξουν την παγκόσμια ανάπτυξη και την οικονομία που τα επιβάλει. Για αυτό θα είναι έτος νευρικότητας με απροσδιόριστη κατάληξη.
Η εβδομάδα σε αριθμούς
Στην τελευταία χρηματιστηριακά εβδομάδα του Δεκεμβρίου με μια σύνοδο ως το τέλος του έτους, ο S&P 500 κλείνοντας στις 2485,74 μονάδες, είχε μεταβολή +2,86% ενώ στο 2018 απόκτησε απώλειες -7,03%. Ο Dow, με άνοδο +2,75%, έκλεισε στις 23.062,40 μονάδες, πλέον στο 2018 χάνει -6,70%. Ο S&P400 με κέρδη +2,18% διαμόρφωσε επίδοση φέτος -13,37%, ενώ ο Russell 2000 της μικρής κεφαλαιοποίησης, με μεταβολή +3,55%, εμφάνισε ετήσια απόδοση -12,87%. Ο δε Nasdaq, με εκτίναξη +3,97%, μείωσε τις απώλειες για το 2018 στο -4,62%.
Η σκιά του Brexit παρέμεινε ενώ εξαφανίστηκε η κόντρα Ρώμης Βρυξελλών και λειτούργησαν έτσι ώστε: Ο FTSE100 του Λονδίνου να ενισχυθεί κατά +0,19% στη βδομάδα, με απώλειες -12,41% στο 2018. Ο DAX υποχώρησε -0,70%, με ετήσια επίδοση -18,26%, ο CAC είχε μεταβολή -0,33%, με απόδοση στο 2018 -11,93%. Ο δείκτης IBEX της Ισπανίας έπεσε -0,74% και στο έτος αποδίδει -15,43%. Ο δείκτης FTSE MIB στην Ιταλία με μεταβολή -0,40%, στο 2018 αποδίδει πλέον -16,15%.
Ο Bovespa της Βραζιλίας ανέβηκε +2,56%, με +15,03% επίδοση φέτος, ενώ ο Bolsa του Μεξικού με μεταβολή -0,02%, διαμόρφωσε απώλειες στο 2018 -16,00%. Ο χρυσός ενισχύθηκε +1,93%, στα 1283,40 δολάρια η ουγκιά, με επίδοση το 2018 -1,66%. Με πτώση -0,66%, έκλεισε το πετρέλαιο Crude. Στο 2018 γράφει απώλειες -24,93%.
Ο Nikkei, με εβδομαδιαία μεταβολή -0,75%, στο 2018 εμφάνισε πτώση -12,08%. Ο δείκτης Kospi στη Νότια Κορέα είχε μεταβολή -0,99% και επίδοση για φέτος -17,28%. Ο δείκτης Sensex στην Ινδία κέρδισε +0,94%, στο 2018 αποδίδει +5,93%. Στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ ο Hang Seng υποχώρησε -0,97% και στο 2018 εμφάνισε επίδοση -14,76%. Μεταβολή -0,89% εμφάνισε ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Σαγκάης SSE Comp. Ind., με επίδοση στο έτος -24,59%.
ΧΑ
Το 2018 έτος με σειρά αρνητικών εκπλήξεων
Με οιαδήποτε μεταβολή στις τιμές των μετοχών υψηλής κεφαλαιοποίησης κατά την τελευταία σύνοδο του έτους, δεν πρόκειται να αλλάξει ριζικά η εικόνα της απόδοσής τους σε ετήσια βάση. Φέτος σημαντικά κέρδη έδωσαν μόνο οι ΜΟΗ +10,76% και ΤΕΝΕΡΓ +26,98%. Ενώ μικρές απώλειες εμφανίζει η ΕΕΕ -0,73% και αποτελεί το μόνο από τα 25 blue chip με σοβαρή πιθανότητα να γυρίσει σε μικρά κέρδη στην τελευταία σύνοδο της χρονιάς.
Η εικόνα που παρουσίασε η αγορά φέτος είναι παρόμοια με αυτή του 2015. Τότε ο ΓΔ έχασε -23,58% ενώ φέτος χάνει, ως τις 30/12, -24,74%. Βέβαια το 2017 έδωσε απόδοση +24,92%, μετά από την περιπέτεια πάλι λόγω Τραπεζών το 2016, που άφησε τον ΓΔ ουσιαστικά αμετάβλητο στο έτος και έφερε απώλειες στον 25άρη της τάξης του -5%. Το 2018 οι επιλογές των θεσμικών έφεραν αρχικά μια κορύφωση, με εισαγόμενη νευρικότητα που όρισε ως ανώτερο έτους τις 895,64 μονάδες, ενώ ανώτερο κλείσιμο ήταν οι 879. Αυτά έγιναν ως την πρώτη σύνοδο του Φλεβάρη και είχαν φέρει τη συνολική κεφαλαιοποίηση στα 59 δις ευρώ. Αλλά μετά οι τιμές απόκτησαν καθοδική ορμή με λιγοστά διαλλείματα ανοδικών διαστημάτων που διατηρήθηκε ως την τελευταία βδομάδα του χρόνου με απόδοση που αντιστοιχεί σε bear market και μάλιστα ο ΓΔ έχει απώλειες πάνω από -32% από την κορυφή. Αρκεί να αναφέρουμε πως η κεφαλαιοποίηση στην σύνοδο της Παρασκευής 28/12 περιορίστηκε στα 44,907 δις με κούρεμα από την κορυφή πάνω από 14 δις ευρώ. Αυτό από μόνο του αποτελεί μια έκπληξη για όλους όσοι, στην αρχή του 2018, υπολόγιζαν την πορεία των τιμών, λαμβάνοντας υπόψη πως τον Αύγουστο θα ερχόταν η έξοδος από τα μνημόνια και στις διεθνείς αγορές θα επικρατούσε ενθουσιασμός.
Βέβαια η έξοδος, χωρίς κάποιες ανάλογης βαρύτητας κινήσεις στις εκδόσεις κρατικού χρέους, για τους αγοραίους δεν μπορούσε να αποτελέσει πηγή θετικών προσδοκιών. Αντίθετα, η παραδοχή της μη κατάλληλης προετοιμασίας για δοκιμαστική έξοδο στις αγορές δανεισμού με την μη έκδοση ομολόγων μακράς διαρκείας, λειτούργησε αρνητικά. Παρά την υπαρκτή δικαιολογία της εμφάνισης, από εξωγενείς παράγοντες, ακατάλληλων συνθηκών σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Αλλά και τα χρηματιστήρια γενικά εμφάνισαν άνοδο στα πρώτα τρίμηνα, μέσα από την αύξηση της διάθεσης για ρίσκο που γεννούσαν τα εταιρικά αποτελέσματα. Αυτά, ζαχαρωμένα από την εφάπαξ μείωση των φόρων εμφάνιζαν άλματα ρεκόρ ως προς την μεταβολή τους από τα κέρδη του 2017. Αλλά μετά από την εγκατάσταση της διαμάχης για το εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας όλα άλλαξαν. Αφού υπήρξε μια διαρκής κλιμάκωση της έντασης, ώστε να χαρακτηριστεί πόλεμος από τους αναλυτές. Ξεκίνησε τότε η εγκατάσταση της άποψης πως ένας τέτοιος πόλεμος θα προκαλούσε επιβράδυνση στην παγκόσμια ανάπτυξη. Για αυτό στην διαμορφωμένη καθοδική δυναμική για το ΧΑ η αρνητικότητα από τα διεθνή χρηματιστήρια λειτούργησε, μετά τον φετινό Σεπτέμβριο, σαν επιταχυντής της καθόδου.
Έτσι το ΧΑ το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο είδε τον μέσο όρο του να υποχωρεί -2,73% και -2,94% αντίστοιχα και στο τρίτο να πέφτει -8,70%, ενώ στο τέταρτο εμφανίζει απώλειες -12,7%. Η επιτάχυνση της καθόδου αποτέλεσε ακόμα μια αρνητική έκπληξη, αφού έδειξε πως παρά την εσωτερική διόρθωση, που πιθανά θα αποδίδαμε στην διατήρηση υψηλής απόδοσης στα ελληνικά δεκαετή ομόλογα αναφοράς, η αγορά είναι εξόχως ευάλωτη στο κλίμα που διαμορφώνεται στο διεθνές περιβάλλον. Επίσης μπορεί να συνέβαλλε για τη φυγή από το ρίσκο γενικευμένα τις τελευταίες εβδομάδες και η εμφάνιση χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης, για οικονομία που εξέρχεται από προγράμματα στήριξης που το ύψος της «βοηθείας» αποτέλεσε παγκόσμιο ρεκόρ.
Η περίπτωση της ΦΦΓΚΡΠ ήταν οπωσδήποτε ο ορισμός του «μαύρου κύκνου» για την ελληνική αγορά. Δεν είναι λίγοι οι εγχώριοι αναλυτές που αποδίδουν την κατηφόρα της αγοράς επί μήνες, μετά την αμφισβήτηση της προοπτικής του ομίλου, από την Quintessential Capital Management (QCM) στις αρχές Μαΐου. Η αρνητική δημοσιότητα για μια εισηγμένη έφερε αντίστοιχη δημοσιότητα για την αγορά συνολικά, υποστήριξαν και σύμφωνα με αυτούς, ένα μεγάλο μέρος των απωλειών του τρίτου τρίμηνου αξίζει να αποδοθεί σε αυτή την αρνητική έκπληξη. Η τελευταία, και χρονικά έκπληξη για φέτος, είναι η αναζήτηση πυθμένα βίου από τον τραπεζικό δείκτη. Όλοι έχουν ξεχάσει πως αυτός, τον Αύγουστο του 2015 μετά την επιβολή των capital control όταν άνοιξε η αγορά, ήταν στις 13.175 μονάδες, με ελάχιστο μήνα στις 3.196. Αλλά τον Ιανουάριο του 2016 είχε προσγειωθεί στις 835,4 μονάδες, που είναι πολύ πιο κοντά στο τελευταίο του κλείσιμο στις 416,2. Τον Φεβρουάριο του 2016 έγραψε ελάχιστο όλων των εποχών στις 358,6 μονάδες και από εκεί, χτύπησε το Μάη της ίδια χρονιάς, ανώτερο τριετίας στις 1239,8 μονάδες. Φέτος εμφάνισε μέγιστο στις 1042,3 μονάδες τον Απρίλιο, που ανέβηκε κατά 31,35% και στους οκτώ μήνες που ακολούθησαν μόνο ο Ιούνιος ήταν ανοδικός κατά +2,73% και με διψήφια πτώση Αύγουστο -14,4%, Σεπτέμβριο -20,98%, Νοέμβριο -13,92% και Δεκέμβριο -11,15%.
Δεν είναι συνεπώς έκπληξη ότι με ετήσιες απώλειες υπολογίσιμα μεγαλύτερες των βασικών δεικτών συναντάμε τις ΠΕΙΡ -73,62%, ΕΤΕ -67,18%, ΣΑΡ -44,51%, ΑΛΦΑ -41,97%, ΕΥΡΩΒ -40,00%, ΔΕΗ -34,67%, ΕΧΑΕ -31,27%. Ακολουθούν ΦΡΛΚ με ετήσια πτώση -27,95% και ΟΠΑΠ -26,95%.
Τεχνική ανάλυση – παράγωγα
Οι όγκοι ειδοποιούν ότι οι traders πήγαν διακοπές
Η τέταρτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου, με τρεις αργίες στην αρχή, έφερε στο ΧΑ μικρή, σχετικά με τις προηγούμενες, πτώση. Ο 25άρης συνέχισε την προσέγγιση στα χαμηλά του τρέχοντος έτους. Είχαμε όμως βύθιση -86,4% των όγκων στα ΣΜΕ του FTSE25. Η δε μείωση των ανοικτών θέσεων κατά -3,22%, σχετίζεται με την αβεβαιότητα για την τάση. Ο 25άρης κατέληξε στις 1588,44 μονάδες, με εβδομαδιαία μεταβολή -0,47%.
Οι όγκοι στα ΣΜΕ του δείκτη, ανήλθαν σε 2.027 συμβόλαια, καταλήγοντας με 4.715 ανοικτές θέσεις. Ο μέσος όγκος της σειράς Ιανουαρίου διαμορφώθηκε στα 898 ΣΜΕ τη μέρα. Για τη σειρά Φεβρουαρίου διαμορφώθηκε στα 116 συμβόλαια. Οι ανοικτές θέσεις της κυρίαρχης σειράς (Ιανουαρίου) κατέληξαν σε 4601 από 4711 και της επόμενης (λήξης Φεβρουαρίου) σε 114 από 161 ΣΜΕ. Η τιμή κλεισίματος του ΣΜΕ Ιανουαρίου ορίστηκε στις 15836,00 με προήγηση του 25άρη 5,50 μονάδων.
Με οιαδήποτε μεταβολή στις τιμές των μετοχών υψηλής κεφαλαιοποίησης κατά την τελευταία σύνοδο του έτους, δεν πρόκειται να αλλάξει ριζικά η εικόνα της απόδοσής τους σε ετήσια βάση. Φέτος σημαντικά κέρδη έδωσαν μόνο οι ΜΟΗ +10,76% και ΤΕΝΕΡΓ +26,98%. Ενώ μικρές απώλειες εμφανίζει η ΕΕΕ -0,73% και αποτελεί το μόνο από τα 25 blue chip με σοβαρή πιθανότητα να γυρίσει σε μικρά κέρδη στην τελευταία σύνοδο της χρονιάς.
Σχόλια εγχώριων αναλυτών
Ο Κώστας Φέγγος της Versal ΑΕΠΕΥ
Απέχουμε ώρες από το οριστικό κλείσιμο του 2018 και οι τιμές των περισσοτέρων επενδύσεων δεν είναι ικανοποιητικές. Οι περισσότεροι διεθνείς δείκτες κινούνται κοντά στα χαμηλά έτους, δίνοντας μια πικρή γεύση στους Επενδυτές που τους εμπιστεύτηκαν.
Συγκεκριμένα, στην Αμερική ο DOW πέφτει από την αρχή του έτους περίπου 6,50%, ο NASDAQ περίπου 5% και ο S&P 500 περίπου 7%. Αν δούμε την πτώση από τα υψηλά που πραγματοποίησαν οι συγκεκριμένοι δείκτες, κατά τη διάρκεια της χρονιάς, τα πράγματα είναι χειρότερα. Τα Αμερικάνικα Χρηματιστήρια, κατέγραψαν μια λαμπρή πορεία το 2018 και παρουσίασαν την κακή τους πλευρά στο τέλος του έτους. Μέχρι στιγμής φαίνεται να ενεργοποιούνται νέοι αγοραστές και η κατάσταση να εξομαλύνεται. Χρειάζεται όμως προσοχή.
Στην Ευρώπη τώρα τα πράγματα εξελίσσονται χειρότερα. Εδώ τα ιστορικά υψηλά βρίσκονται στις περισσότερες περιπτώσεις στο έτος 2017, ενώ η πορεία του 2018 δεν ήταν ιδιαίτερα καλή. Τα κλεισίματα δε, προσεγγίζουν τα χαμηλά του έτους.
Συγκεκριμένα, ο CAC στο Παρίσι πέφτει περίπου 12%, ο Αγγλικός FTSE100 περίπου 14%, ο Γερμανικός DAX πέφτει περίπου 18%, ενώ ο Ιταλικός FTSE MIB πέφτει 17%. Σε σύγκριση με τα υψηλά του έτους, Ο DAX και ο Ιταλικός δείκτης δίνουν πτώσεις μεγαλύτερες του 20%, ενώ οι υπόλοιποι φαίνονται καλύτεροι.
Στην Ιαπωνία ο NIKKEI πέφτει περίπου 12,5%, ενώ και άλλες επενδύσεις δεν φαίνεται να πηγαίνουν πολύ καλά.
Το Bitcoin πέφτει ένα θεαματικό 72% και το Πετρέλαιο 20%. Ο Χρυσός από την άλλη ακολουθεί ανοδική πορεία, αν και από την αρχή του έτους έχει πέσει 2%. Η πρόταση κάποιων οικονομολόγων για επενδύσεις το 2019, έχει φτάσει να είναι η διατήρηση μετρητών, γεγονός που συμβολίζει την απόλυτη αβεβαιότητα.
Πρωταθλητής στην πτώση το Ελληνικό Χρηματιστήριο με πτώση της τάξεως του 25% από την αρχή του έτους και 32% από τα υψηλά του. Τα χρόνια 1991, 2002, 2008, 2010, 2011 και 2014, ήταν χρονιές που το Ελληνικό Χρηματιστήριο έκλεισε κοντά στα χαμηλά έτους, όπως θα συμβεί και το 2018. Αν δούμε τι συνέβη τις χρονιές που ακολούθησαν τις παραπάνω κακές χρονιές, μπορούμε να βγάλουμε κάποια ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Κατ’ αρχάς, οι πρώτες σαράντα μέρες της επόμενης χρονιάς (το πρώτο δίμηνο), πάντα έδωσαν χαμηλότερες τιμές. Δηλαδή, αν το φαινόμενο επαναληφθεί, η πτώση δεν έχει τελειώσει. Συνήθως το νέο χαμηλό δεν απέχει πάνω από 10% από το κλείσιμο του έτους, αλλά το 2009 είχε φθάσει και το 15% (αναφερόμαστε σε χαμηλό των χαμηλών).
Δεύτερον η χρονιά που ακολουθεί τις παραπάνω κακές χρονιές, είναι συνήθως καλή χρονιά και προσφέρει αποδόσεις. Εξαίρεση αποτελεί το 2015 που ακολούθησε το 2014, αλλά τότε οι συνθήκες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σαν ιδιαίτερες. Επίσης το 2011 ήταν κακή χρονιά και ακολούθησε το κακό 2010. Όμως μέσα στο 2011 οι τιμές ανέβηκαν σημαντικά (και μετά έπεσαν) και έδωσαν την ευκαιρία στους Επενδυτές να ρευστοποιήσουν.
Γενικά, με βάση την προηγούμενη εμπειρία, το 2019 θα μπορούσε να είναι καλή χρονιά για το Ελληνικό Χρηματιστήριο, αλλά η πτώση δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη και οι Επενδυτές πρέπει να παραμείνουν επιφυλακτικοί.
Σήμερα
Οι ασιατικές μετοχές προχώρησαν ψηλότερα τη Δευτέρα, καθώς οι υπαινιγμοί για την πρόοδο που σημείωσαν οι εμπορικές συνομιλίες ΗΠΑ Κίνας έδωσαν μια σπάνια αίσθηση αισιοδοξίας στο τέλος μιας σκληρής χρονιάς σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ωστόσο, στοιχεία ερευνών από την Κίνα για μακροοικονομικά μεγέθη αποδείχτηκαν αναπόφευκτα αναμεμειγμένα με τη βιομηχανική δραστηριότητα σε υποχώρηση για πρώτη φορά σε διάστημα δύο ετών, ενώ βελτιώθηκε ο τομέας των υπηρεσιών.
Το φρόνημα των επενδυτών υψώθηκε όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τράμπ, δήλωσε ότι είχε “πολύ καλή τηλεφωνική επικοινωνία” με τον πρόεδρο της Κίνας Xi Jinping το Σάββατο για να συζητήσει το εμπόριο και ισχυρίστηκε ότι “σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος”.
Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ήταν πιο επιφυλακτικά, λέγοντας ότι ο Xi ελπίζει ότι οι διαπραγματευτικές ομάδες θα μπορούσαν να συναντηθούν στο μέσον των απαιτήσεων κάθε πλευράς και να καταλήξουν σε μια συμφωνία που θα ήταν αμοιβαία επωφελής.
Ο ευρύτερος δείκτης μετοχών Asia-Pacific εκτός της Ιαπωνίας της MSCI πρόσθεσε +0,2%, αλλά ήταν ακόμα κάτω 16% για το έτος. Τα futures E-Mini για τοn S & P 500 ήταν sto +0,68%.
Ο Nikkei . της Ιαπωνίας που έκλεισε για διακοπές έκλεισε το έτος με απώλειες 12%.
Σε ολόκληρη την περιοχή, ο χειρότερος δείκτης του έτους ήταν ο δείκτης κινεζικών blue chips CSI300 ο οποίος έχασε το ένα τέταρτο της αξίας του. Η μόνη σημαντική αγορά με ετήσια άνοδο ήταν η Ινδία. Η ιστορία ήταν σχεδόν η ίδια ανά τον κόσμο, με τη συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων χρηματιστηριακών δεικτών στο κόκκινο.
Ο S & P 500 έχει πέσει σχεδόν 10% το Δεκέμβριο, τον χειρότερο μήνα από τον Φεβρουάριο του 2009. Ενώ έχασε το 15% για το τρίμηνο και 7% για το έτος.
