Από την έντυπη έκδοση
Από τον «κουμπαρά» του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ), που έχει σήμερα αποθεματικά άνω των 10 δισ. ευρώ, καθώς και από τον Τακτικό Προϋπολογισμό θα χρηματοδοτηθεί το μεταβατικό κόστος που απαιτεί το χτίσιμο του κεφαλαιοποιητικού «κουμπαρά» στην επικουρική ασφάλιση.
Η ριζική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση στον επικουρικό πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος -με βάση το σουηδικό μοντέλο, όπως έχει γράψει η «Ν»- δημιουργεί σταδιακά χρηματοδοτικό κενό στο σύστημα, καθώς μέρος των εισφορών των εργαζομένων θα κατευθύνεται προς τις μελλοντικές συντάξεις τους και όχι προς την κάλυψη των συντάξεων των σημερινών συνταξιούχων. Αυτό είναι άλλωστε και το μεγαλύτερο «αγκάθι» της μεταρρύθμισης, που συνιστά «αιτία πολέμου» για την αντιπολίτευση. Το ΑΚΑΓΕ συστάθηκε το 2008 με βασικό σκοπό τη δημιουργία αποθεματικών στο πλαίσιο της διασφάλισης των συντάξεων των νέων γενεών. Η βασική πηγή εσόδων του είναι η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ).
Σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής Πισσαρίδη, το χρηματοδοτικό κενό από την καθολική μετάβαση σε κεφαλαιοποιητική επικουρική σύνταξη (από την πρώτη ημέρα και για όλους ανεξαιρέτως τους εργαζόμενους), χωρίς μείωση στις παρεχόμενες συντάξεις και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη θετικές επιδράσεις στο ΑΕΠ, υπολογίζεται σε 1,3% του ΑΕΠ του πρώτου χρόνου της εφαρμογής, το οποίο υποχωρεί σε κάτω του 0,3% του ΑΕΠ σε βάθος 40 ετών.
Σύμφωνα με τον αρμόδιο υφυπουργό Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνο Τσακλόγλου, το μεταβατικό κόστος απλώνεται σε βάθος χρόνου 60 ετών και τα πρώτα χρόνια θα είναι σχετικά χαμηλό. Σε κάθε περίπτωση, για την εκτίμηση του κόστους, των οικονομικών ωφελειών και της επίδρασης του νέου συστήματος στα δημόσια οικονομικά και το δημόσιο χρέος, εκπονούνται τρεις επιστημονικές μελέτες που θα κατατεθούν μαζί με το νομοσχέδιο στη Βουλή: μία μακροοικονομική μελέτη, μία αναλογιστική μελέτη και μία μελέτη για τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους.
Σε εφαρμογή το 2022
Η θεμελιώδης μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού αναμένεται να νομοθετηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2021, ενώ θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2022. Στο πλαίσιο του νέου συστήματος θα συσταθεί ένα νέο Δημόσιο Ταμείο, το οποίο θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση των εισφορών των ασφαλισμένων. Όπως διευκρινίζει ο κ. Τσακλόγλου, στο νέο σύστημα Επικουρικής Ασφάλισης θα εντάσσονται υποχρεωτικά:
* Οι νεοεισερχόμενοι μισθωτοί δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που θα εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από την 1η/1/2022 και εφεξής.
* Οι νεοεισερχόμενοι αυτοαπασχολούμενοι που θα μπαίνουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και απασχολούνται σε κλάδους στους οποίους σήμερα είναι υποχρεωτική η επικουρική ασφάλιση (π.χ. μηχανικοί, δικηγόροι).
Σε εθελοντική βάση θα μπορούν να ενταχθούν:
* Όλοι οι σημερινοί εργαζόμενοι (μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι) ηλικίας έως 35 ετών.
* Οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας μετά την 1η/1/2022 χωρίς υποχρεωτικό κλάδο επικουρικής ασφάλισης σήμερα (π.χ. αγρότες, ελεύθεροι επαγγελματίες).
Οι σημερινοί ασφαλισμένοι άνω των 35 ετών δεν θα μπορούν να ενταχθούν ούτε εθελοντικά. Η νέα επικουρική θα μεταβιβάζεται ως σύνταξη χηρείας, ενώ θα εμπεριέχει κάλυψη για τυχόν αναπηρία. Το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα, δηλαδή 6% για τους μισθωτούς (3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη). Οι εισφορές για τους αυτοαπασχολούμενους θα υπολογίζονται βάσει των ασφαλιστικών κατηγοριών που ισχύουν και σήμερα.
«Κλειδί» οι αποδόσεις
Στο νέο σύστημα οι επικουρικές συντάξεις θα καθορίζονται από τις αποδόσεις των επενδύσεων των εισφορών των ασφαλισμένων, οι οποίες -κατά την κυβέρνηση και με βάση τη διεθνή εμπειρία- μακροχρονίως είναι πολύ υψηλότερες από τις αποδόσεις των διανεμητικών συστημάτων. Η κυβέρνηση προσδοκά πως με τους ατομικούς λογαριασμούς και τη δημιουργία κουλτούρας διαφάνειας θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των νέων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ενώ θα εκλείψουν τα κίνητρα για μαύρη – αδήλωτη εργασία.
Επενδύσεις με αυστηρό έλεγχο και εποπτεία
Ατομικός λογαριασμός θα δημιουργηθεί για κάθε νέο ασφαλισμένο, στον οποίο θα καταγράφονται οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί από τον εργοδότη για τον μισθωτό ή από τον ίδιο εφόσον πρόκειται για αυτοαπασχολούμενο, καθώς και οι αποδόσεις των επενδύσεων που αντιστοιχούν στις εισφορές του.
Ανά πάσα στιγμή ο ασφαλισμένος θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες, μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του ή του κινητού του τηλεφώνου, όπως, για παράδειγμα, μπορεί σήμερα να ελέγξει την κίνηση του τραπεζικού του λογαριασμού. Θα μπορεί έτσι να ελέγξει τις αποδόσεις των επενδύσεων που αντιστοιχούν στις εισφορές του. Όταν ο ασφαλισμένος συνταξιοδοτηθεί, θα λαμβάνει επικουρική βασισμένη στο ποσό των εισφορών του και στην απόδοση των επενδύσεών του.
Το νέο Δημόσιο Ταμείο που θα συσταθεί θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση των εισφορών. Οι επενδύσεις θα γίνονται σε αυστηρό πλαίσιο ελέγχου και εποπτείας από εποπτικές αρχές, ενώ θα καθορίζεται ανώτατη έκθεση ανά είδος επένδυσης προκειμένου να υπάρχει διασπορά του ρίσκου της αγοράς. Το Δημόσιο Ταμείο θα μπορεί να συνεργάζεται με διαχειριστές κεφαλαίων. Ασφαλισμένοι και μελλοντικοί συνταξιούχοι θα συμβάλλονται αποκλειστικά με το Δημόσιο Ταμείο, το οποίο θα είναι ο μοναδικός υπεύθυνος απέναντί τους για τη διαχείριση των εισφορών, τις επενδύσεις και την καταβολή των επικουρικών συντάξεων. Το Διοικητικό Συμβούλιο του νέου Ταμείου θα αποτελείται από άτομα υψηλού κύρους με μεγάλη επαγγελματική επάρκεια, εμπειρία και γνώση του αντικειμένου.
Υψηλά ο «πήχης» του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα
Σύμφωνα με τον υφυπουργό Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνο Τσακλόγλου, κυρίαρχη αιτία της μεταρρύθμισης στην επικουρική ασφάλιση είναι η ανάγκη αντιμετώπισης της δημογραφικής γήρανσης, όπως επίσης και το γεγονός πως το υφιστάμενο σύστημα δεν βοηθά στην ανάπτυξη της οικονομίας, ενώ βρίσκεται αντιμέτωπο με την καχυποψία των νεότερων γενεών. «Σήμερα το σύνολο του ασφαλιστικού μας συστήματος είναι εκτεθειμένο στη δημογραφική γήρανση. Με την προσθήκη κεφαλαιοποιητικού πυλώνα αντιμετωπίζεται μέρος του δημογραφικού ρίσκου» αναφέρουν κύκλοι του υπουργείου Εργασίας.
Η Ελλάδα είναι σήμερα η δεύτερη πιο γερασμένη χώρα στην Ε.Ε., μετά την Ιταλία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurostat, μέχρι το 2030 η Ελλάδα θα περάσει στην πρώτη θέση. Σύμφωνα με το κυβερνητικό επιτελείο, αν διατηρηθεί το σημερινό σύστημα συντάξεων αποκλειστικά αναδιανεμητικού χαρακτήρα, θα πρέπει ένας ολοένα και μικρότερος πληθυσμός εργαζομένων να πληρώνει για τις συντάξεις ολοένα και περισσότερων συνταξιούχων.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, η δημιουργία εθνικής αποταμίευσης μέσω ενός νέου συστήματος δημόσιας επικουρικής ασφάλισης, κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα εξασφαλίζει καλύτερα τις μελλοντικές συντάξεις από τις επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης. Με το νέο σύστημα, οι εισφορές των νέων -αντί να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή των συντάξεων των σημερινών συνταξιούχων, όπως συμβαίνει σήμερα- θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται, δημιουργώντας ένα μεγάλο (και διαρκώς ανατροφοδοτούμενο) αποθεματικό κεφάλαιο.
Σύμφωνα με τον κ. Τσακλόγλου, το νέο σύστημα δεν θίγει τις επικουρικές που ήδη καταβάλλονται στους σημερινούς συνταξιούχους, ενώ δεν επιφέρει αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων των σημερινών εργαζομένων που παραμένουν στο ισχύον σύστημα. Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης παραμένει δημόσιο -λέει ο κ. Τσακλόγλου- ως μέρος του λεγόμενου πρώτου πυλώνα ασφάλισης, για τον οποίο το κράτος εγγυάται συνταγματικά και φέρει την πλήρη ευθύνη λειτουργίας του.
Το νέο σύστημα είναι κεφαλαιοποιητικό, καθώς οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης κάθε νέου ασφαλισμένου θα μπαίνουν στον ατομικό του «κουμπαρά» και θα επενδύονται, αντί να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή των σημερινών συντάξεων. Δημιουργείται, δηλαδή, ένα μεγάλο αποθεματικό κεφάλαιο που θα λειτουργήσει -κατά τον κ. Τσακλόγλου- ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας. «Σημαντικό τμήμα των εισφορών των ασφαλισμένων του νέου συστήματος θα επενδύεται στην ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα, υψηλότερη ανάπτυξη, αύξηση της απασχόλησης και βελτίωση της παραγωγικότητας και των μισθών», αναφέρουν κύκλοι του υπουργείου Εργασίας.
