Από την έντυπη έκδοση
Της Δανάης Αλεξάκη
[email protected]
Ο τζίρος της «γειτονιάς» παραμένει το «επόμενο στοίχημα» για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ, οι οποίες διεκδικούν ακόμα μεγαλύτερη διείσδυση στα νοικοκυριά και εξαπλώνουν το πεδίο των δραστηριοτήτων τους σε κατηγορίες που παραδοσιακά καλύπτονται από τα εξειδικευμένα μη οργανωμένα σημεία. Η συνθήκη που διαμορφώνεται δημιουργεί περαιτέρω πίεση στα μικρά σημεία λιανικής που προσπαθούν να κρατήσουν αναχώματα, ποντάροντας κυρίως στις προσωπικές σχέσεις που αναπτύσσουν με τους καταναλωτές, αλλά και στην αυξανόμενη τάση των τουριστικών δραστηριοτήτων Airbnb που φέρεται να εσωκλείει και μια διάθεση των επισκεπτών να επιλέγουν για τις αγορές τους μικρά σημεία με «τοπικό» άρωμα έναντι των μεγάλων αλυσίδων.
«Στην εγχώρια αγορά εξακολουθεί να υπάρχει η νοοτροπία που θέλει τον καταναλωτή να επιλέγει να κάνει τα ψώνια του και δη τα είδη παντοπωλείου από τα καταστήματα της γειτονιάς. Επίσης ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των μικρών σημείων πώλησης στις γειτονιές αφορά στην εγγύτητα. Η έλλειψη χρόνου οδηγεί πολλές φορές στην επιλογή των καταναλωτών να στραφούν στο κατάστημα στη γειτονιά αντί να πάνε με το αυτοκίνητο σε ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ που βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση» αναφέρουν μιλώντας στη «Ν» αναλυτές της αγοράς. Όλα τα παραπάνω έχουν ήδη μπει στο στόχαστρο των αλυσίδων, οι οποίες τα τελευταία χρόνια όχι μόνο αναπτύσσουν στοχευμένα τα μικρού τύπου καταστήματα μέσω και του μοντέλου franchise, αλλά ταυτόχρονα στρέφουν τη στρατηγική επέκτασής τους σε κατηγορίες όπως το bake off, τα έτοιμα γεύματα, τα βιολογικά, τα νωπά οπωροκηπευτικά, τα ιχθυηρά κ.ά.
Το αποτέλεσμα μέχρι στιγμής φαίνεται να «δικαιώνει» τη στρατηγική των αλυσίδων, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) το 2018 τα σουπερμάρκετ αντιπροσωπεύσαν το 57% των συνολικών αγορών σε είδη παντοπωλείου και κατ’ επέκταση το 43% αφορά πωλήσεις εκτός των αλυσίδων. Στην Ευρώπη το επίπεδο του μεριδίου αγοράς των αλυσίδων σουπερ μάρκετ κυμαίνεται στο 70%-80% της συνολικής αγοράς. Συνεπώς για τα εγχώρια σούπερ μάρκετ υπάρχει ακόμα μεγάλο πεδίο που μπορεί να καλυφθεί. Ταυτόχρονα, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές του Ινστιτούτου, «τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι η τάση και για τα εγχώρια σούπερ μάρκετ είναι να κινούνται προς την προσέγγιση των ευρωπαϊκών μέσων όρων».
Η δαπάνη
Σε ό,τι αφορά το ύψος της μηνιαίας δαπάνης ανά νοικοκυριό σε είδη παντοπωλείου, διαμορφώθηκε το 2018 στα 366,67 ευρώ αυξημένη κατά 0,86%, ενώ η συνολική δαπάνη σε είδη παντοπωλείου στη χώρα έμεινε σχεδόν αμετάβλητη με ελάχιστη μεταβολή κατά 0,10% στα 17,81 δισ. ευρώ λόγω της μείωσης που παρουσίασε ο αριθμός των νοικοκυριών. Ωστόσο, ένα σημαντικό σημείο για την καλύτερη αποτύπωση της εικόνας έγκειται στις σημαντικές διαφοροποιήσεις στη δαπάνη που καταγράφονται ανά κατηγορία προϊόντος και γεωγραφική περιοχή σε είδη παντοπωλείου την τελευταία διετία. Ειδικότερα, το 2018 καταγράφεται μείωση στη δαπάνη σε έλαια και λίπη (-0,87%), σε οινοπνευματώδη ποτά (-1,08%) και σε γαλακτοκομικά και αυγά (-1,68%). Οι υπόλοιπες γενικές κατηγορίες παρουσίασαν αύξηση με μεγαλύτερη αυτή στα φρούτα (+5,21%), στα είδη ατομικού ευπρεπισμού (+2,50%) και στα μη οινοπνευματώδη ποτά (+2,43%). Οι μεταβολές αυτές έχουν πολύ μικρή επίδραση από τις αλλαγές στις τιμές, καθώς ο δείκτης τιμών καταναλωτή της ΕΛΣΤΑΤ για τα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά παρουσιάζει ελάχιστη αύξηση το 2018 κατά 0,40%, ενώ και οι επιμέρους δείκτες έχουν μικρότερες μεταβολές. Π.χ. ο αντίστοιχος δείκτης τιμών για τα φρούτα παρουσιάζει αύξηση κατά 1,64%, αν και οι αγορές φρούτων αυξήθηκαν κατά 5,21%. Σε αυτό το πλαίσιο το ΙΕΛΚΑ αναφέρει ότι «οι διαφοροποιήσεις μπορούν επομένως να αποδοθούν σε εναλλακτικές επιλογές των καταναλωτών, σε επιλογή διαφορετικού μίγματος προϊόντων, ακόμα και σε διαφοροποίηση στις διατροφικές συνήθειες».
Ανά περιφέρεια
Η Αττική εξακολουθεί να είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη δαπάνη, 7,78 δισ. ευρώ, ποσοστό 43,66% επί του συνόλου. Ακολουθούν η Κεντρική Μακεδονία με 2,77 δισ. και ποσοστό 15,56%, και η Θεσσαλία με 1,02 δισ. και ποσοστό 5,73%. Τη μικρότερη δαπάνη, παρά τη σημαντική αύξηση, έχει η περιφέρεια Βορείου Αιγαίου με 243,56 εκατ. και ποσοστό 1,37%.
Εξέλιξη μεριδίων της αγοράς
Το 2010 το ποσοστό που προσέγγιζαν οι αλυσίδες διαμορφωνόταν στο 48%-49%, συνεπώς σε διάστημα σχεδόν δεκαετίας και δη σε περίοδο ύφεσης, τα σούπερ μάρκετ κατέγραψαν σημαντική διείσδυση.
Ειδικά για την περσινή χρονιά, όπου άρχισε να αποτυπώνεται μια τάση βελτίωσης στην καταναλωτική δαπάνη στα είδη διατροφής και στις κατηγορίες των ταχυκίνητων κωδικών, η αύξηση του τζίρου στα σούπερ μάρκετ κινήθηκε σε υψηλότερο ρυθμό έναντι των λοιπών σημείων με είδη παντοπωλείου. Τα σούπερ μάρκετ παρουσίασαν αύξηση 3,55% στα έσοδά τους σε σχέση με το 2017, ενώ τα υπόλοιπα καταστήματα τροφίμων-ποτών-καπνού κατέγραψαν την ίδια περίοδο μείωση κατά 2,19%.
Παράλληλα, εκτός από κυνήγι τζίρου της τάξεως των 3-4 δισ., από τα εξειδικευμένα μη οργανωμένα μικρά σημεία πώλησης τροφίμων (κρεοπωλεία, οπωροπωλεία, ιχθυοπωλεία, αρτοποιεία κ.λπ.) οι αλυσίδες διεκδικούν μερίδιο και από την πίτα του οργανωμένου χονδρεμπορίου, ενώ τα σούπερ μάρκετ εντοπίζουν σημαντικό πεδίο και στην κατηγορία του οικιακού εξοπλισμού.
