Την καλύτερη κατανόηση των ατομικών στάσεων στην κατανάλωση συνδράμει το έργο του οικονομικού επιστήμονα Άνγκους Ντίτον, ο οποίος βραβεύθηκε από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών με το βραβείο Νόμπελ Οικονομίας 2015. Το έπαθλο συνοδεύτηκε από το χρηματικό ποσό των 8 εκατ. σουηδικών κορόνων.
Υπό το πρίσμα ότι για να σχεδιάσει κανείς οικονομικές πολιτικές που θα προωθούν την ευημερία και θα περιορίζουν τη φτώχεια, θα πρέπει προηγουμένως να κατανοήσει τις ατομικές καταναλωτικές επιλογές, η επιτροπή του βραβείου αξιολόγησε ότι το έργο του Άνγκους Ντίτον συντελεί περισσότερο από κάθε άλλο προς αυτή την κατεύθυνση.
«Διασυνδέοντας λεπτομερείς ατομικές επιλογές και συγκεντρωτικά αποτελέσματα, η έρευνά του έχει συντελέσει στον μετασχηματισμό των πεδίων των μικροοικονομικών, των μακροοικονομικών και των οικονομικών της ανάπτυξης», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Το έργο για το οποίο βραβεύθηκε ο Ντίτον κινείται γύρω από τρία κεντρικά ερωτήματα.
Πρώτον, πώς οι καταναλωτές διανέμουν τις δαπάνες τους μεταξύ των διαφόρων αγαθών; Η απάντηση στη συγκεκριμένη ερώτηση δεν είναι απαραίτητη απλώς για την εξήγηση και την πρόβλεψη των τρεχουσών καταναλωτικών τάσεων, αλλά είναι επίσης καίρια για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο πολιτικές μεταρρυθμίσεις, όπως παρεμβάσεις στους φόρους κατανάλωσης, επηρεάζουν το επίπεδο ευημερίας διαφόρων ομάδων. Στο αρχικό του έργο, περίπου το 1980, ο Ντίτον ανέπτυξε το Σχεδόν Ιδανικό Σύστημα Ζήτησης, μια ευέλικτη και απλή μέθοδο εκτίμησης της διαδικασίας κατά την οποία η ζήτηση για κάθε αγαθό εξαρτάται από τις τιμές του συνόλου των αγαθών σε συνδυασμό με τα ατομικά εισοδήματα. Η προσέγγιση του Ντίτον και οι μετέπειτα τροποποιήσεις της αποτελούν σήμερα τυποποιημένα εργαλεία, τόσο σε ακαδημαϊκό επίπεδο όσο και σε επίπεδο πρακτικής αξιολόγησης πολιτικών.
Δεύτερον, πόσο κοινωνικό εισόδημα δαπανάται και πόσο αποταμιεύεται; Για να εξηγήσει κανείς τη διάταξη του κεφαλαίου και την έκταση των επιχειρηματικών κύκλων, είναι αναγκαίο να κατανοήσει την αλληλεπίδραση ανάμεσα στο εισόδημα και την κατανάλωση κατά την πάροδο του χρόνου. Σε ορισμένα κείμενα εργασίας, περίπου το 1990, ο Ντίτον κατέδειξε ότι η επικρατούσα θεωρία κατανάλωσης δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει τις πραγματικές σχέσεις με αφετηρία το συνολικό εισόδημα και την κατανάλωση. Αντ’ αυτού, θα έπρεπε κανείς να συνοψίσει πώς τα άτομα προσαρμόζουν την κατανάλωση στο ατομικό τους εισόδημα, το οποίο παρουσιάζει διακυμάνσεις με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι το συνολικό εισόδημα. Η έρευνα αυτή κατέδειξε με σαφήνεια γιατί η ανάλυση των ατομικών δεδομένων αποτελεί «κλειδί» ώστε να ξεδιαλύνει κανείς τα μοτίβα που παρατηρούνται στα συνολικά στοιχεία, μια προσέγγιση η οποία από τότε υιοθετήθηκε ευρέως στα μοντέρνα μακροοικονομικά.
Τρίτον, πώς μετράμε και αναλύουμε καλύτερα την ευημερία και τη φτώχεια; Στην πιο πρόσφατη έρευνά του, ο Ντίτον υπογραμμίζει πώς αξιόπιστοι υπολογισμοί της ατομικής κατανάλωσης σε επίπεδο νοικοκυριού μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάκριση μηχανισμών πίσω από την οικονομική ανάπτυξη. Η έρευνα αποκάλυψε σημαντικές «παγίδες» στη σύγκριση της έκτασης της φτώχειας κατά μήκος του χρόνου και του χώρου. Έχει επίσης αποτελέσει υπόδειγμα για το πώς η έξυπνη χρήση των στοιχείων του νοικοκυριού μπορεί να ρίξει φως σε θέματα όπως οι σχέσεις εισοδήματος και πρόσληψης θερμίδων και ο βαθμός διάκρισης του φύλλου στο εσωτερικό μιας οικογένειας. Η εστίαση του Ντίτον στις έρευνες νοικοκυριών βοήθησε στον μετασχηματισμό των οικονομικών ανάπτυξης από ένα θεωρητικό πεδίο βασισμένο σε συγκεντρωτικά δεδομένα σε ένα εμπειρικό πεδίο βασισμένο σε λεπτομερειακά ατομικά δεδομένα.
Ο Άνγκους Ντίτον είναι πολίτης του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών. Γεννήθηκε το 1945 στο Εδιμβούργο. Το 1974 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Από το 1983 είναι καθηγητής Οικονομικών και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον στις ΗΠΑ.
Newsroom naftemporiki.gr
