Από την έντυπη έκδοση
Της Τέτης Ηγουμενίδη
[email protected]
Η εντατικοποίηση της διαδικασίας διάθεσης στην αγορά ακινήτων συνδεδεμένων με τα «κόκκινα» δάνεια από τις τράπεζες εκτιμάται ότι θα καθορίσει την πορεία του real estate το 2019 σε συνδυασμό με τις πιθανές καθυστερήσεις σε κρίσιμες αποφάσεις της πολιτείας εξαιτίας των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων.
Στελέχη της αγοράς κάνουν λόγο για μια μεταβατική χρονιά, αλλά ταυτόχρονα και για ένα έτος ευκαιριών, κατά το οποίο η κτηματαγορά θα εμφανίσει σημαντική δραστηριότητα με χαρακτηριστικά «μέτρησης» των «παικτών» και ειδικά των θεσμικών επενδυτών, όπως είναι οι ΑΕΕΑΠ (Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας) και τα επενδυτικά κεφάλαια (funds).
Επαγγελματικά ακίνητα
Με ενδιαφέρον αναμένεται, μεταξύ άλλων, το πού θα καταλήξει το «πακέτο» των πέντε ακινήτων που έχουν τεθεί προς πώληση από την Alpha Bank, ενώ εντός του έτους θα εκδοθεί η απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου που πρόκειται να κρίνει την τύχη των ακινήτων της Ektasis, συνολικής αξίας περίπου 130 εκατ. ευρώ. Οι θεσμικοί επενδυτές αναμένουν να διατεθούν στην αγορά αρκετά επαγγελματικά ακίνητα και μένει να φανεί πώς αυτό θα επηρεάσει τις τιμές.
Το ενδιαφέρον, πάντως, των αγοραστών επικεντρώνεται στα υψηλής ποιότητας ακίνητα τα οποία είναι ελάχιστα, ενώ παρατηρείται και η τάση της εξαγοράς γραφειακών χώρων με δυνατότητα ανακαίνισης. Ουσιαστική ανάκαμψη της αγοράς αυτής θα επέλθει με τη βελτίωση συνολικά της οικονομίας που θα επιτρέψει τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων ή επέκταση των υφιστάμενων. Το ίδιο ισχύει και για τα καταστήματα, τη στιγμή που η κατανάλωση δεν αυξάνεται σε ικανοποιητικό επίπεδο. Σε πλεονεκτική θέση βρίσκονται τα καταστήματα που στεγάζονται στα πετυχημένα εμπορικά κέντρα και στις μεγάλες αγορές, όπως η Ερμού και ορισμένες άλλες, ενώ «ζωή» σε αρκετούς δρόμους έχει δώσει η αγορά της εστίασης με τα πολλά μικρά μαγαζιά που έχουν ανοίξει, προφανώς καλύπτοντας σε αρκετές περιπτώσεις την ανάγκη για απασχόληση εργαζομένων που έμειναν χωρίς δουλειά κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Επίσης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η κινητικότητα θα συνεχιστεί για τα ξενοδοχεία. Εξαιτίας της αύξησης του τουρισμού ανακαινίζονται ή κατασκευάζονται εξαρχής αρκετές τουριστικές μονάδες τεσσάρων και πέντε αστέρων, οι οποίες θα λειτουργήσουν υπό τη διεύθυνση διεθνών brands, ενώ την ίδια στιγμή αρκετές μονάδες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στον δανεισμό τους και άρα δεν αποκλείεται να έχουμε αρκετούς πλειστηριασμούς και σε αυτήν την κατηγορία.
Η αγορά κατοικίας
Στην αγορά της κατοικίας, όπως σημειώνει ο Μπάμπης Χαραλαμπόπουλος, τέως πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Εκτιμητικής και επιστημονικός σύμβουλος της Solum Property Solutions, αναμένεται να συνεχιστεί η κινητικότητα στα ακίνητα τουριστικού ή φοιτητικού ενδιαφέροντος, όπου σημειώνονται αυξήσεις τιμών και ενοικίων, ενώ οι μεταβιβάσεις ακινήτων σε περιοχές μικρού ενδιαφέροντος θα παραμείνουν αραιές με στασιμότητα στις τιμές.
Όπως επισημαίνει, «η αβεβαιότητα στην οικονομία, το μεγάλο απόθεμα και τα σενάρια για μαζικό ξεπούλημα κατοικιών που είναι συνδεδεμένα με “κόκκινα” δάνεια δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο. Παραμένει η μείωση των αγοραπωλησιών, ο περιορισμός στη ζήτηση μεγάλων διαμερισμάτων, η στροφή σε μικρά και παλαιότερα ακίνητα. Επίσης συνεχίζεται η στροφή στο ενοίκιο. Από την άλλη πλευρά, παρατηρείται σοβαρή κινητικότητα στα ακίνητα που μπορεί να ενοικιασθούν με βραχυχρόνιες μισθώσεις μέσω των διεθνών πλατφορμών (Airbnb κ.λπ.)».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο τομέας της φορολογίας ακινήτων, επαγγελματιών και επιχειρήσεων σε συνδυασμό με τα οικονομικά των νοικοκυριών (συρρικνωμένα λόγω της ανεργίας, της μερικής απασχόλησης, της άμεσης και της έμμεσης φορολογίας) θα παίξουν σημαντικό ρόλο, ενώ οι πολύπλευρες διαστάσεις του φαινομένου έρχονται να επιβεβαιώσουν την άποψη ότι η αγορά των ακινήτων είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη γενικότερη πορεία της ελληνικής οικονομίας. Πρέπει η χώρα να αναζητήσει τρόπους παραγωγής αγαθών που να εξάγονται και να υποκαθιστούν εισαγωγές. Μόνον έτσι θα αρχίσει να μειώνεται η ανεργία και να παράγεται πλούτος, οπότε θα αρχίσει να ανακάμπτει και το ακίνητο. Στην παρούσα φάση εξακολουθεί η πορεία τιμών των ακινήτων να είναι κατά κανόνα πτωτική, πλην εξαιρέσεων».
Οι χώροι logistics
Αναφορικά με τους χώρους logistics, ο κ. Χαραλαμπόπουλος εκτιμά ότι θα διαγράψουν θετική πορεία, όταν πρόκειται για σύγχρονα και ποιοτικά κτήρια σε κατάλληλες θέσεις που εξυπηρετούνται από υποδομές. Η αύξηση της εμπορικής δραστηριότητας του λιμανιού του Πειραιά και η αντίστοιχη της Θεσσαλονίκης σηματοδοτούν ανάπτυξη των χώρων logistics με σύγχρονα χαρακτηριστικά.
Σταθερά σημάδια βελτίωσης
Σύμφωνα με τη διεύθυνση οικονομικής ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, η αγορά ακινήτων εμφανίζει σταθερά σημάδια βελτίωσης, με τις τιμές των κατοικιών να αυξάνουν κατά 1,3% ετησίως στο 9μηνο και κατά 2,5% ετησίως το γ’ τρίμηνο του 2018 -για τρίτο συνεχές τρίμηνο- και τις τιμές των εμπορικών ακινήτων υψηλής ποιότητας (μέσος όρος καταστημάτων και γραφείων) να αυξάνουν κατά 5,3% ετησίως το πρώτο 6μηνο του 2018 έναντι 1,7% ετησίως το 2017. Η αύξηση της οικιστικής κατασκευαστικής δραστηριότητας κατά 12,3% ετησίως το 9μηνο του 2018 και η ισχυρή αύξηση στην έκδοση νέων οικοδομικών αδειών (κατά 22% ετησίως την ίδια περίοδο, σε επιφάνεια νέων ακινήτων σε τ.μ.) δείχνουν περαιτέρω ενίσχυση της οικιστικής κατασκευαστικής δραστηριότητας το 2019 (22,3% ετησίως σε σταθερές τιμές, η υψηλότερη ετήσια αύξηση από το 1998, ξεκινώντας ωστόσο από πολύ χαμηλή βάση).
