Καθώς το θέμα της κατάθλιψης και των παρεμφερών διαταραχών βρίσκεται έντονα στην επικαιρότητα, τόσο λόγω της αεροπορικής τραγωδίας στις Άλπεις, όσο και λόγω της υπόθεσης του Βαγγέλη Γιακουμάκη, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η ανάπτυξη ενός νέου, peer-to-peer εργαλείου δικτύωσης από ερευνητές του ΜΙΤ και του Northwestern University που επιτρέπει σε άτομα που πάσχουν από άγχος και κατάθλιψη να δημιουργούν κοινότητες online υποστήριξης και να επιδίδονται σε θεραπευτικές τεχνικές.
Σε μελέτη που περιελάμβανε 166 άτομα τα οποία παρουσίαζαν συμπτώματα κατάθλιψης, οι ερευνητές σύγκριναν το εργαλείο τους με μια εδραιωμένη τεχνική, γνωστή ως εκφραστική γραφή. Το νέο εργαλείο παρουσίασε καλύτερα αποτελέσματα, αλλά είχε και μειονεκτήματα σε δύο τομείς: το ένα ήταν η εκπαίδευση των συμμετεχόντων πάνω στη χρήση μιας θεραπευτικής τεχνικής ονόματι «γνωστική επανεκτίμηση» (cognitive reappraisal), και το άλλο η βελτίωση της διάθεσης ατόμων με πιο έντονα συμπτώματα.
«Θέλαμε στ’αλήθεια να δούμε δύο πράγματα» αναφέρει ο Ρομπ Μόρις, ο οποίος ηγήθηκε της εργασίας ως διδακτορικός φοιτητής στο ΜΙΤ (τεχνών και επιστημών ΜΜΕ). Μετά την αποφοίτησή του, άρχισε να δουλεύει πάνω στην εμπορική εκμετάλλευση της τεχνολογίας μέσω μιας εταιρείας στη Νέα Υόρκη στην οποία συμμετείχε ως συνιδρυτής,της Koko. «Θα μπορούσαν οι άνθρωποι να έχουν κλινικά οφέλη; Αυτή είναι η πρώτη υπόθεση. Η δεύτερη είναι εξής: θα το χρησιμοποιούν τακτικά; Έχει γίνει πολύ καλή δουλειά πάνω στη δημιουργία εφαρμογών για web και φορητές συσκευές που παρέχουν ψυχοθεραπεία χωρίς ψυχοθεραπευτή- είναι αυτά τα αυτοκαθοδηγούμενα προγράμματα. Έχουμε σχεδόν μια δεκαετία έρευνας που δείχνει ότι αυτά τα πράγματα μπορούν να οδηγήσουν σε πραγματικά σημαντικές βελτιώσεις. Το πρόβλημα είναι ότι, αμέσως μόλις τα κυκλοφορήσεις, βλέπεις ότι οι άνθρωποι απλά δεν τα χρησιμοποιούν. Εμείς σχεδιάσαμε την πλατφόρμα μας έτσι ώστε να μιμείται κάποια από τα υποδείγματα αλληλεπίδρασης που διακατέχουν πολύ επιτυχημένα κοινωνικά προγράμματα».
Από αυτή την άποψη, τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν ενθαρρυντικά, καθώς ο μέσος χρήστης στο control group χρησιμοποίησε το εργαλείο εκφραστικής γραφής 10 φορές μέσα στις τρεις εβδομάδες της μελέτης, με κάθε συνεδρία να διαρκεί περίπου τρία λεπτά. Ο μέσος χρήστης που χρησιμοποίησε το νέο εργαλείο «λόγκαρε» 21 φορές, με την κάθε συνεδρία να διαρκεί περίπου εννιά λεπτά.
Ο Μόρις, η επιβλέπουσά του, Ρόζαλιντ Πικάρντ, και ο Στίβεν Σούελερ, κλινικός ψυχολόγος στο Northwestern περιγράφουν τη μελέτη σε paper στο Journal of Medical Internet Research. Ο Μόρις αποκαλεί το εργαλείο Panoply (Πανοπλία). O χρήστης κάνει login και καταγράφει τόσο το επίμαχο γεγονός όσο και την αντίδρασή του (το κομμάτι της εκφραστικής γραφής). Ωστόσο, η πραγματική καινοτομία έγκειται στο ότι άλλα μέλη του δικτύου αξιολογούν την αντίδραση και επιδίδονται σε ερμηνείες. Όσο ένας χρήστης εξοικειώνεται με τις τεχνικές γνωστικής επανεκτίμησης, τόσο πλησιάζει περισσότερο στο να περάσει από τιο στάδιο της περιγραφής των δικών του εμπειριών στην ερμηνεία των αντιδράσεων και βιωμάτων άλλων- παρέχοντας τις δικές του εκτιμήσεις.
Όπως επισημαίνει ωστόσο ο Τζέιμς Γκρος, καθηγητής ψυχολογίας του Stanford University, το μεγάλο πλεονέκτημα του εργαλείου, πέρα από τις τεχνικές, είναι ότι «χτυπά» ένα από τα βασικότερα προβλήματα της κατάθλιψης: το ότι αυτοί που πάσχουν τείνουν να απομακρύνονται από τους ανθρώπους του περιγύρου τους. Με το Panoply το άτομο που αντιμετωπίζει το πρόβλημα λαμβάνει τη βοήθεια άλλων, και ως εκ τούτου υποστήριξη που υπό άλλες συνθήκες μπορεί να μην λάμβανε ποτέ.
