Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Υπόλοιπον εις νέον στην ανάληψη υποχρεώσεων για τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης φαίνεται πως θα αποτελέσουν όλες οι μεταμνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας που δεν θα έχουν ολοκληρωθεί έως ότου λήξει η ενισχυμένη εποπτεία.
Με άλλα λόγια το Ταμείο Ανάκαμψης θα αποτελέσει ένα είδος υποκατάστατου σε ό,τι αφορά τις προαναφερθείσες υποχρεώσεις.
Ο χρόνος λήξης της ενισχυμένης μεταμνημονιακής εποπτείας έχει προσδιοριστεί για μέσα στο 2022.
Κανείς βεβαίως δεν αποκλείει μια μικρή παράταση ολίγων μηνών αν δεν έχουν εκταμιευθεί πλήρως τα ANFAS, πλην όμως η εκτίμηση είναι πως όλες οι υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί και δεν έχουν εκπληρωθεί από τη χώρα μας θα μεταφερθούν στο «χαρτοφυλάκιο» νέων υποχρεώσεων που αναλαμβάνει η Ελλάδα -μαζί και οι άλλες χώρες της Ε.Ε.- στο πλαίσιο των εγκρίσεων και των εκταμιεύσεων του RRF.
Προς αυτήν την κατεύθυνση άλλωστε προϊδέασε και η επίσημη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ανέφερε:
«Το πρώτο αίτημα πληρωμής της Ελλάδας αφορά 15 ορόσημα που καλύπτουν διάφορες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης, της βιώσιμης κινητικότητας, της διαχείρισης αποβλήτων, της πολιτικής προστασίας, των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, της υγειονομικής περίθαλψης, της φορολογικής διοίκησης, της δικαιοσύνης, της επιχειρηματικής εξωστρέφειας και του συστήματος λογιστικών και λοιπών ελέγχων που συνδέονται με τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Δύο από τα ορόσημα και τους στόχους αφορούν τα πρώτα βήματα της υλοποίησης του δανειακού μέρους του μηχανισμού». Είναι προφανές από τις επικεφαλίδες των οροσήμων πως μέσα εκεί περικλείονται και οι λοιπές υποχρεώσεις, οι οποίες καθυστέρησαν ως προς την υλοποίησή τους είτε λόγω Covid είτε επειδή κάποιοι άλλοι στόχοι προηγήθηκαν στο ενδιάμεσο.
H ενσωμάτωση παλαιών υποχρεώσεων
Άλλωστε οι επικεφαλίδες των υποχρεώσεων, πέραν των βασικών κατευθυντήριων γραμμών -Ψηφιοποίηση και Μετάβαση στην Πράσινη Οικονομία,- έχουν επιλεγεί με βάση τους οικονομικούς και όχι μόνον τομείς των κρατών-μελών που χρειάζονται ενδυνάμωση στη λειτουργία τους.
Παρά το γεγονός πως πλήρεις αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, η προετοιμασία προς την παραπάνω κατεύθυνση αποτελεί πια γεγονός και διεξάγεται με δύο τρόπους:
* Ήδη κάποια υπουργεία στα προγράμματά τους τα οποία έχουν εγκριθεί προς χρηματοδότηση έχουν εντάξει κομμάτια των προαπαιτούμενων της ενισχυμένης εποπτείας.
* Οι επόμενες ελεύσεις των θεσμών, με πρώτη αυτήν της ερχόμενης εβδομάδας, θα ανοίξουν τη σχετική συζήτηση εις τρόπον ώστε να συνενωθούν τα ελλείμματα των μεταρρυθμίσεων με τις αντίστοιχες υποχρεώσεις για τις εκταμιεύσεις των πόρων του RRF. Και αυτό θα συμβεί τόσο σε επίπεδο κυβερνητικό όσο και σε επίπεδο φορέων, όπου οι φορείς συναντώνται με τους θεσμούς (τράπεζες, ενώσεις κ.λπ.).
Και μπορεί σε κάθε περίπτωση τη μνημονιακή βάσανο για τις εκταμιεύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης να περνούν όλες οι χώρες-μέλη, ωστόσο η δική μας χώρα έχει ακόμη κάποιες «ουρές» από το πρόσφατο παρελθόν οι οποίες θα πρέπει να ελεγχθούν και να ενσωματωθούν στις νέες μεταρρυθμίσεις.
Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να σημειωθεί πως αυτή είναι μια πάγια τακτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να επιχειρεί δηλαδή να ευθυγραμμίσει τις οικονομικές και άλλες πολιτικές των χωρών-μελών κάθε φορά που εκταμιεύει κοινοτικά κονδύλια για τις χώρες αυτές.
«Άρωμα» εντοπιότητας στις απαιτήσεις
Το σχέδιο των επενδυτικών πρωτοβουλιών άλλωστε που θα υποστηριχθεί μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης εκτείνεται χρονικά ως το 2026, χρόνος ικανός ώστε οι όποιες εκκρεμότητες από την οικονομική μετάβαση της Ελλάδας στη νέα εποχή να έχουν ολοκληρωθεί.
Όπως άλλωστε έχουν αποδεχθεί πολλές φορές κοινοτικοί αξιωματούχοι, η χώρα μας στον πυλώνα της ψηφιακής μετάβασης έχει κάνει άλματα.
Εξάλλου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάστηκε εντατικά με τα κράτη-μέλη για την προετοιμασία της ανάκαμψής τους και τη διαμόρφωση των σχεδίων ανθεκτικότητας.
Κατά τη διάρκεια εκείνης της φάσης, η Επιτροπή υπέβαλε συστάσεις στα κράτη-μέλη προκειμένου αυτά να αντιμετωπίσουν τα κενά και τα εκκρεμή ζητήματά τους.
Τα κριτήρια αξιολόγησης απηχούν τη φιλοσοφία της Επιτροπής, όπως τα μέτρα να έχουν μόνιμο αντίκτυπο, να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που εντοπίζονται με βάση τις ειδικές καταστάσεις που επικρατούν σε κάθε χώρα, τη δημιουργία ορόσημων που να επιτρέπουν την παρακολούθηση της προόδου, τα σχέδια να παρέχουν έναν επαρκή μηχανισμό ελέγχου και να καθορίζουν την αληθοφάνειά του.
Κρίσιμα ερωτήματα και ο χάρτης μεταρρυθμίσεων
Πάνω στα κρίσιμα ερωτήματα που απαντάει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χτίζεται η νέα αρχιτεκτονική ελέγχου της μετάβασης των ευρωπαϊκών οικονομιών στα νέα δεδομένα, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας. Ακριβώς εκεί βρίσκεται και το κλειδί για τον τρόπο που οι θεσμοί θα κατευθύνουν τις απαιτήσεις και τους πόρους τους όσον αφορά και την ελληνική οικονομία:
– Πώς για παράδειγμα θα συνδεθούν οι εκταμιεύσεις που πραγματοποιούνται από το RRF με την πρόοδο σε ό,τι αφορά την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων;
Οι πληρωμές στο πλαίσιο του RRF θα συνδέονται με την απόδοση. Η Επιτροπή θα εγκρίνει τις εκταμιεύσεις με βάση την ικανοποιητική εκπλήρωση μιας ομάδας ορόσημων και στόχων που αντικατοπτρίζουν την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων και τις επενδύσεις του σχεδίου. Αυτό θα συντελείται δύο φορές τον χρόνο.
– Tι θα συμβεί αν όλα τα ορόσημα και οι στόχοι της δόσης δεν έχουν εκπληρωθεί;
Είναι δυνατή η μερική αποπληρωμή αν σημαντικό κομμάτι αυτών έχει εκπληρωθεί.
– Τι γίνεται σε περίπτωση που κάποιοι στόχοι δεν είναι πλέον επιτεύξιμοι;
Σε περίπτωση που τα ορόσημα και οι στόχοι δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν για αντικειμενικές συνθήκες, το κράτος έχει τη δυνατότητα να υποβάλει ένα τροποποιημένο σχέδιο στην Επιτροπή.
– Πώς προστατεύονται τα οικονομικά συμφέροντα της Ε.Ε.;
Καθιερώνεται διάλογος μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αντικείμενο την πρόοδο των εκταμιεύσεων και την επίτευξη των στόχων.
Τα εθνικά συστήματα ελέγχου των κρατών-μελών θα χρησιμεύσουν ως το πρώτο μέσο για τη διασφάλιση των συμφερόντων της Ε.Ε. Όμως η Επιτροπή αξιολογεί εάν παρέχουν επαρκείς διαβεβαιώσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή θα εφαρμόσει τα δικά της εργαλεία ελέγχου βάσει κινδύνου. Η Επιτροπή μπορεί να διενεργεί επιτόπιους ελέγχους σε οριζόντια προσέγγιση ή με προσέγγιση βάσει κινδύνου, καλύπτοντας όλες τις χώρες.
Ακόμα κι αν τα ορόσημα και οι στόχοι έχουν εκπληρωθεί, όπου η Επιτροπή διαπιστώνει σοβαρές παρατυπίες (συγκεκριμένα, απάτη, σύγκρουση συμφερόντων, διαφθορά), διπλή χρηματοδότηση ή σοβαρή παράβαση υποχρεώσεων από τις συμφωνίες χρηματοδότησης και τα κράτη-μέλη δεν λαμβάνουν έγκαιρα και κατάλληλα μέτρα για τη διόρθωση τέτοιων παρατυπιών και την ανάκτηση των σχετικών κεφαλαίων, η Επιτροπή θα ανακτήσει ανάλογο ποσό ή και στον βαθμό που ισχύει ενδέχεται να ζητήσει πρόωρη αποπληρωμή του συνόλου ή μέρος της στήριξης του δανείου.
