Από την έντυπη έκδοση
Του Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
Η Ελλάδα, μαζί με την Κύπρο, είναι η χώρα της γηραιάς ηπείρου που συγκεντρώνει το υψηλότερο ποσοστό αρνητικής γνώμης για την εικόνα της Ε.Ε. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από το τελευταίο ευρωβαρόμετρο της Κομισιόν, με περίοδο αναφοράς την περασμένη άνοιξη.
Μια πρώτη ανάγνωση του ευρήματος παραπέμπει αυτομάτως στις δυσχέρειες της ελληνικής καθημερινότητας, απότοκες της πολυετούς οικονομικής και άρα κοινωνικής κρίσης, οι οποίες εκ των πραγμάτων κλονίζουν την πίστη στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Μια δεύτερη ανάγνωση, λίγο πιο τολμηρή, λειτουργεί αντίστροφα και υπογραμμίζει το διαχρονικά χαμηλό επίπεδο συνειδητής προσήλωσης στο ευρωπαϊκό εγχείρημα ως πιθανό αίτιο της κρίσης που πλήττει σήμερα το ελληνικό σύστημα.
Η ανάλυση αυτή μάλλον ενισχύεται από ένα ακόμη εύρημα της τελευταίας ευρωπαϊκής έρευνας κοινής γνώμης. Οι Έλληνες είναι μεν οι πλέον δυσαρεστημένοι με την ευρωπαϊκή οικογένεια, αλλά συγχρόνως βρίσκονται ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς με τον υψηλότερο ζήλο συμμετοχής στον σκληρό πυρήνα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, το ευρώ.
Το στοιχείο αυτό αποτελεί μάλλον παράδοξο και ευθυγραμμίζεται με τη στάση του ελληνικού πολιτικού συστήματος, το οποίο από τη μια πλευρά λιθοβολεί τον ευρωπαϊκό παράγοντα ως υπαίτιο των δεινών της χώρας και από την άλλη δεν διανοείται να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, γεγονός που προδίδει τη χαμηλή εμπιστοσύνη στις δικές του δυνατότητες.
Η ελληνική κοινωνία, όπως προκύπτει σε μεγάλο βαθμό από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τις επιλογές της, δεν ασκεί κριτική στο πολιτικό σύστημα με σημείο αναφοράς τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, αλλά με βάση διαχρονικές ελληνικές παραδόσεις, που ίσως τελικά υπονομεύουν την ευρωπαϊκή προοπτική και την ευημερία της χώρας.
Η Ε.Ε. είναι ταυτόσημη με την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, αγαθών και υπηρεσιών. Πρόκειται για ένα από τα πιο χειροπιαστά παραδείγματα κατάργησης συνόρων και αναβάθμισης ελευθεριών. Η Ελλάδα συμμετέχει μεν στο ευρώ, αλλά κατέχει την 119η θέση της παγκόσμιας κατάταξης με όρους οικονομικής ελευθερίας. Διεκδικεί τα οφέλη της σύγχρονης οικονομίας, περιφρονώντας τα μέσα επίτευξης του στόχου.
Ασφαλώς, το ταγκό θέλει πάντα δύο. Η Ε.Ε. δεν είναι αλάθητη, πόσο μάλλον να αποτελεί πανάκεια. Συνιστά όμως ένα χρήσιμο εργαλείο, το οποίο η Ελλάδα δείχνει να μην αξιοποιεί στην πραγματικότητα. Θέλει το ευρώ, αλλά δεν θέλει ανοιχτές αγορές. Θέλει ανάπτυξη, αλλά δεν θέλει ιδιωτική πρωτοβουλία. Θέλει χαμηλούς φόρους, αλλά δεν θέλει μικρότερο Δημόσιο. Θέλει ποιότητα, αλλά δεν θέλει αξιοκρατία.
Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει πληθώρα προβλημάτων, τα οποία ωστόσο ουδείς θα λύσει αν τη διαλύσει ή απλώς την εγκαταλείψει. Η Ελλάδα σίγουρα θα πρέπει να αποφασίσει αν θα καταστεί ενεργός παίκτης ή θα παραμείνει θεατής στον εξώστη.
Η πλειοψηφία των Ευρωπαίων (58%) εμφανίζεται αισιόδοξη για το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η πλειονότητα των πολιτών της Ε.Ε. (2/3) δηλώνει ότι ταυτίζεται με την ιδιότητα του Ευρωπαίου πολίτη. Η ελληνική κοινωνία, όμως, εμφανίζεται μπερδεμένη (50-50). Αν δεν είναι κρίση ταυτότητας, τότε είναι ίσως στρουθοκαμηλισμός.
