Ψηφιακό Οργανόγραμμα του Δημοσίου: Ας το κάνουμε σωστά

Του Διονύση Ρ. Ρηγόπουλου
Μηχανικός – Υπολογιστική μοντελοποίηση
Ph.D. Carnegie Mellon University

Ψηφιακό Οργανόγραμμα του Δημοσίου σημαίνει «πλήρης δομική αποτύπωση όλων των μονάδων και υπαλλήλων, που καθ’ οιονδήποτε τρόπο χρηματοδοτούνται ή μισθοδοτούνται από το Δημόσιο». Πρόκειται για τον λεπτομερή χάρτη με διακριτά σημεία στα οποία μπορεί να συναρτώνται και να οργανώνονται ψηφιακά πάμπολλα δεδομένα, που σήμερα βρίσκονται διάσπαρτα, και ως εκ τούτου πρακτικά απροσπέλαστα. Η εξέλιξη στο χρόνο, η ψηφιακή διαχείριση και ο συνδυασμός αυτών των δεδομένων επιτρέπουν να διαπιστώνονται ελλείψεις και πλεονάσματα, να παρακολουθούνται, να μετρώνται και να αποτιμώνται μεταβολές, να αναδεικνύονται προβλήματα δομών, προσωπικού, εξοπλισμού, απόδοσης και διαδικασιών.

Τεχνικά το θέμα είναι απλό. Θεωρώντας την έλλειψη του ψηφιακού οργανογράμματος τεράστια παράλειψη, που επειγόντως πρέπει και εύκολα μπορεί να αποκατασταθεί, πρότεινα τη δημιουργία του στη διαβούλευση του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης για «Διαφάνεια, Αξιοκρατία και Αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης», σε ένα άρθρο με 9 παραγράφους[1]. Στο υπό διαβούλευση σήμερα νομοσχέδιο για το «Ενιαίο Σύστημα Κινητικότητας», περιλαμβάνεται άρθρο με τίτλο «Ψηφιακό Οργανόγραμμα της Δημόσιας Διοίκησης», όπου υιοθετήθηκαν, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, οι τρεις πρώτες παράγραφοι εκείνης της πρότασης.

Όμως αυτό που ορίζει το νομοσχέδιο ως «Ψηφιακό Οργανόγραμμα» είναι μερικές ελλιπείς στιγμιαίες αποτυπώσεις του Δημοσίου, και όχι η συστηματική καταγραφή όλων των καταστάσεων και μεταβολών του, σε λεπτομερή, αδιάβλητη και κατάλληλη για πλείστες εφαρμογές βάση δεδομένων. Εξυπηρετεί αποκλειστικά την κινητικότητα, όπου οι υπάλληλοι αναζητούν τις κατάλληλες γι’ αυτούς διαθέσιμες θέσεις. Πριν από λίγα χρόνια, που επιβλήθηκε «κινητικότητα» χωρίς να έχουν καταγραφεί και να φαίνονται οι κενές θέσεις του Δημοσίου, δημιουργήθηκαν προβλήματα επειδή αποπέμφθηκαν υπάλληλοι με πολύτιμες γνώσεις και εμπειρία, ενώ διατηρήθηκαν άλλοι με λιγότερες δυνατότητες. Συνεπώς, για την κινητικότητα, το «οργανόγραμμα» του τωρινού νομοσχεδίου είναι πρόοδος. Είναι όμως ανεπαρκές για βασικές διαδικασίες συνολικής οργάνωσης και βελτίωσης του Κράτους, δηλαδή, για το πρωταρχικό μέλημα.

Επιπλέον, όταν ονομάζεται «Ψηφιακό Οργανόγραμμα» ένα υπολογιστικό βοήθημα περιορισμένου σκοπού για την εξεύρεση κενών θέσεων στο Δημόσιο, δημιουργείται εσφαλμένα η εντύπωση ότι το σωστό ψηφιακό οργανόγραμμα είναι υπό κατασκευήν, και, συνεπώς, κάθε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση κινδυνεύει να ανακοπεί.

Το οργανόγραμμα, όπως ορίζεται στο άρθρο 16 του τωρινού νομοσχεδίου, έχει τα εξής προβλήματα:

Πρώτον, δεν είναι πλήρες. «Αποτυπώνεται» μόνον «η διάρθρωση και η στελέχωση όλων των φορέων του Δημοσίου, όπως αυτοί περιγράφονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 3». Οι παράγραφοι 6 και 7 του άρθρου 3 αναφέρουν μερικούς (προνομιούχους;) που μένουν εκτός ψηφιακού οργανογράμματος.

Δεύτερον, δεν ορίζεται ρητά ως ελεύθερα προσβάσιμο στο διαδίκτυο (υπαγόμενο στις αρχές των ανοικτών δεδομένων και στους περιορισμούς από λόγους εθνικής ασφάλειας).

Τρίτον, δεν τηρεί ιστορικό. Όμως, μια μάστιγα του Δημοσίου είναι οι ευνοιοκρατικές επιλογές, τόσο στη διαμόρφωση δομών όσο και στις τοποθετήσεις ατόμων. Μόνον όταν τηρείται ψηφιακά το ιστορικό όλων ανεξαιρέτως των μεταβολών του οργανογράμματος (όπως προέβλεπε η παράγραφος 7 της πρότασής μου) αυτές παραμένουν εμφανείς και γίνεται εφικτό να μελετώνται οποτεδήποτε και τεκμηριωμένα.

Τέταρτον, δεν διασφαλίζει το υποχρεωτικό των καταχωρίσεων. Το «αμελλητί», που διατηρήθηκε στο παρόν νομοσχέδιο, έχει αποδειχθεί ανίσχυρο στην πράξη. Γι’ αυτό, συμπληρωματικά προτεινόταν οι καταχωρίσεις στο οργανόγραμμα να αποδεικνύονται με Κωδικό Διαδικτυακής Ανάρτησης, να αποτελούν προϋπόθεση ισχύος οποιασδήποτε μεταβολής –όπως γίνεται στη «Διαύγεια»– και να προβλέπονται κυρώσεις για καταχώριση αναληθών η παραποιημένων στοιχείων (παράγραφοι 6 και 8).

Τέλος, είναι βασική αρχή αξιοπιστίας ενός συστήματος, κάθε πληροφορία να τηρείται σε ένα σημείο και να μην επαναλαμβάνεται σε ανεξάρτητες καταχωρίσεις, ώστε να μη προκύπτουν ασυμφωνίες κατά τις ενημερώσεις. Γι’ αυτό προτεινόταν, το ψηφιακό οργανόγραμμα να αποτελεί το (μοναδικό) αποθετήριο, από το οποίο θα αντλούνται τα Οργανογράμματα όλων των Φορέων και Υπηρεσιών, που ο ν. 3861/2010 ορίζει να αναρτώνται υποχρεωτικά στους ιστοτόπους τους (παράγραφος 9).

Δύσκολα φαντάζεται κανείς το πλήθος και την ποικιλία των ωφέλιμων αποτελεσμάτων και συνεπειών που θα επιφέρει ένα σωστό Ψηφιακό Οργανόγραμμα για το σύνολο της Δημόσιας Διοίκησης. Το σοβαρό αυτό θέμα είναι στην καρδιά της διοικητικής μεταρρύθμισης και της βελτίωσης του Κράτους μας. Γι’ αυτό, επιβάλλεται να ρυθμίζεται με νόμο, με τη μέγιστη δυνατή λεπτομέρεια και σαφήνεια, και όχι με μελλοντικές υπουργικές αποφάσεις. Πόσω μάλλον που ο ίδιος ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, εκφράζοντας και το κοινό αίσθημα, στηλιτεύει την πολυνομία και την κακονομία ως πληγές του Κράτους Δικαίου.

Υπάρχει χρόνος, μέχρι να πάει το νομοσχέδιο στη Βουλή, το Ψηφιακό Οργανόγραμμα του Δημοσίου να νομοθετηθεί σωστά για το καλό όλων. Υπάρχει και ελπίδα ότι το Υπουργείο θα το πράξει.