Παρακολούθησα με μεγάλο ενδιαφέρον το 4ο Οικονομικό Συνέδριο της Ναυτεμπορικής. Ενα εξαιρετικό φόρουμ ανταλλαγής απόψεων για το μέλλον της χώρας μας, σε μια ιστορική καμπή.
Η Ελλάδα βγήκε από μια δεκαετία κρίσεων,οικονομικών, κοινωνικών, ηθικών που δοκίμασαν τις αντοχές της.
Παρά την σχετική σταθερότητα, η χώρα μας εξακολουθεί να βαδίζει σε ένα έδαφος εύθραυστο, με δημογραφική συρρίκνωση, ενεργειακή εξάρτηση, κλιματική πίεση, κοινωνικές ανισότητες, φυγή νέων ανθρώπων και παραγωγική υστέρηση, αλλά και με θεσμική αστάθεια, αδύναμη παιδεία, εξάρτηση από τον τουρισμό, αποδυνάμωση της βιοποικιλίας και έλλειψη ενός μακροπρόθεσμου, συλλογικού οράματος για το μέλλον.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το ζητούμενο δεν είναι απλώς να αυξηθούν οι δείκτες ή να προσελκύσουμε επενδύσεις. Είναι να ανακαλύψουμε ξανά το νόημα της ανάπτυξης. Γιατί ανάπτυξη χωρίς αξίες, χωρίς συνοχή, χωρίς σκοπό, δεν είναι πρόοδος,είναι απλώς μια αριθμητική αυταπάτη.
Υπαρξιακή πρόταση
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο κοινωνικό και οικονομικό συμβόλαιο για το κοινό καλό. Ενα νέο όραμα όχι μια τεχνοκρατική εξίσωση, αλλά μια υπαρξιακή πρόταση. Ένα όραμα που να απευθύνεται σε Έλληνες που σέβονται το περιβάλλον, την κοινωνία και τον πολιτισμό, σε πολίτες που κατανοούν ότι η
οικονομία είναι προέκταση του ήθους και της παιδείας μας.
Αυτό το όραμα μπορεί να στηριχθεί σε τρεις πυλώνες: Αυτάρκεια, Ανταγωνιστικότητα, Πολιτισμός.
Α. Η αυτάρκεια δεν είναι απομόνωση,είναι αυτογνωσία. Είναι η ικανότητα ενός λαού να παράγει ό,τι χρειάζεται για να ζήσει με αξιοπρέπεια και να προσφέρει με γενναιοδωρία.
Η Ελλάδα υπήρξε πάντοτε αυτάρκης όταν στηριζόταν στη γη, στη θάλασσα, στη σοφία των ανθρώπων της. Σήμερα, σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης που μεταμορφώνεται σε νέα μορφή εξάρτησης, η αυτάρκεια είναι πολιτική πράξη ελευθερίας.
Αυτάρκεια σημαίνει,ενεργειακή αυτονομία μέσα από καθαρή ενέργεια,επισιτιστική ασφάλεια βασισμένη στη βιολογική, αναγεννητική γεωργία,ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών,παιδεία που παράγει γνώση, όχι αντιγραφές.
Ο χαρακτήρας και το πεπρωμένο
Ο Ηράκλειτος έλεγε πως «ο χαρακτήρας του ανθρώπου είναι το πεπρωμένο του». Το ίδιο ισχύει και για τα έθνη. Η Ελλάδα δεν μπορεί να έχει πεπρωμένο εξάρτησης γιατί η ταυτότητά της είναι η αυτονομία μέσα στην αλληλεγγύη, όχι η μίμηση μέσα στην υποτέλεια.
Β. Η λέξη «ανταγωνιστικότητα» έχει φθαρεί από τη μονοδιάστατη χρήση της. Δεν είναι η φθηνότερη εργασία ούτε η πιο χαμηλή φορολογία που κάνουν μια οικονομία ισχυρή.Είναι η ποιότητα, η καινοτομία και η ηθική της δημιουργίας.
Η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να ανταγωνιστεί με όρους κόστους αλλά πρέπει να ξεχωρίσει με όρους νοήματος.
Να δημιουργεί προϊόντα και υπηρεσίες που να εμπεριέχουν την ψυχή της,τη μεσογειακή σοφία, τη βιοποικιλότητα, το φως, την ανθρώπινη κλίμακα.
Ανταγωνιστικότητα σημαίνει,
ενίσχυση της καινοτομίας που βασίζεται στην επιστήμη και στην παράδοση,σύνδεση της αγροδιατροφής με τη μακροζωία και την υγεία,τουρισμός που δεν καταναλώνει τόπο αλλά τον αναδεικνύει,τεχνολογία που υπηρετεί τον άνθρωπο και τη φύση
Η πραγματική ανταγωνιστικότητα είναι η συνύπαρξη της γνώσης με τη συνείδηση, η μετάβαση από το βραχυπρόθεσμο στο διαχρονικο
Το DNA της ψυχής μας
Γ. Ο πολιτισμός είναι το μεγάλο κεφάλαιο της Ελλάδας, το DNA της ιστορίας και της ψυχής της.
Δεν είναι απλώς μνημεία ή τουριστικά προϊόντα είναι τρόπος σκέψης, τρόπος ύπαρξης, τρόπος εργασίας.
Ο πολιτισμός μάς διδάσκει ότι το μέτρο, η αρετή, η συμμετρία και η φρόνηση είναι οι πραγματικοί πυλώνες ευημερίας. Μια οικονομία που χάνει το μέτρο της, χάνει την ψυχή της.
Η Ελλάδα μπορεί να οικοδομήσει μια νέα μορφή πολιτιστικής οικονομίας, όπου η τέχνη, η παιδεία, η επιστήμη, η φιλοσοφία και η καινοτομία συναντώνται δημιουργικά.
Γιατί το βιογραφικό της Ελλάδας είναι ο πολιτισμός της και κάθε οικονομικό σχέδιο που αγνοεί αυτό το βιογραφικό είναι καταδικασμένο να μείνει χωρίς ψυχή. Και εδώ αναδύεται ο αληθινός της σκοπός: το κοινό καλό και η συμφιλίωση με τον εαυτό μας.
Γιατί μόνο όταν ο άνθρωπος συμφιλιωθεί με τον εαυτό του, μπορεί να δημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης και να συμμετάσχει σε μια κοινωνία που λειτουργεί για όλους.
Η οικονομία, στην ουσία της, είναι κοινή πράξη. Όπως δίδαξε ο Αριστοτέλης, ο άνθρωπος είναι «ζῷον πολιτικόν» δεν ζει μόνο για τον εαυτό του, αλλά ως μέλος μιας κοινότητας.
Το νέο ελληνικό όραμα
Το νέο ελληνικό όραμα πρέπει να έχει κεντρικό σκοπό το κοινό καλό. Όχι απλώς την ευημερία των δεικτών, αλλά τη δικαιοσύνη, την αξιοπρέπεια, τη συλλογική ευτυχία.
Για να το πετύχουμε, πρέπει να διαβάζουμε τα πράγματα με το νόημά τους, όχι μόνο με την εμπειρία μας. Η εμπειρία συχνά κουβαλά φόβο και προκατάληψη ενώ το νόημα μάς απελευθερώνει.
Η ελευθερία δεν είναι μόνο πολιτικό δικαίωμα είναι μετάβαση από το σκοτάδι στο φως, από την άγνοια στην επίγνωση, από τον φόβο στη δημιουργία.
Η Ελλάδα του μέλλοντος δεν πρέπει να επιδιώκει να «ανταγωνιστεί» απλώς. Πρέπει να προτείνει έναν νέο τρόπο ζωής.
Να δείξει ότι είναι δυνατόν μια χώρα να συνδυάζει οικονομική πρόοδο με οικολογική ευαισθησία, κοινωνική συνοχή με ατομική ελευθερία, τεχνολογία με ανθρωπισμό.
Η οικονομία δεν είναι ξεκομμένη από τον πολιτισμό,είναι η πραγμάτωση των αξιών του και είναι αυτό που μας διδάσκει το ΔΙΑΖΩΜΑ του αγαπητού Σταύρου Μπένου.
Το μεγάλο στοίχημα
Και το μεγάλο στοίχημα της Ελλάδας είναι να αποδείξει ότι μπορεί να υπάρξει μια οικονομία με ψυχή.
Μια οικονομία που θα εμπνέει, όχι μόνο θα αποδίδει.
Μια Ελλάδα που θα σέβεται το περιβάλλον, την κοινωνία και την ιστορία της, για να υπηρετεί το ίδιο της το μέλλον.
Γιατί, τελικά, το μέτρο της επιτυχίας μιας οικονομίας δεν είναι το ΑΕΠ, αλλά ο βαθμός στον οποίο υπηρετεί τον άνθρωπο.
Και το μέτρο της Ελλάδας δεν είναι το μέγεθός της, αλλά το φως της.
*Νίκος Κουτσιανάς, Founder SYMBEEOSIS, Founder APIVITA
