Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Οι οικονομικές κρίσεις τείνουν να ενισχύουν την ακροδεξιά και να διαβρώνουν το πολιτικό κέντρο. Το λένε τα εμπειρικά στοιχεία και τρεις οικονομολόγοι που μελέτησαν τ’ αρχεία. Οι Manuel Funke, Moritz Schularick και Christoph Trebesch στη μελέτη των συστημικών κρίσεων «Going to extremes: Politics after financial crises, 1870-2014» έβαλαν στο μικροσκόπιο 20 αναπτυγμένες οικονομίες και πάνω από 800 γενικές εκλογές και έβγαλαν ακροδεξιές δυναμικές. Κατά μέσο όρο παρατήρησαν ότι τα ακροδεξιά κόμματα αυξάνουν το ποσοστό τους κατά 30%, ενώ δεν κατέγραψαν ανάλογη συμπεριφορά σε περιόδους καθοδικού οικονομικού κύκλου ή μετά από μακροοικονομικά σοκ, που δεν είναι φύσει χρηματοοικονομικά.
«Η τυπική πολιτική αντίδραση στις οικονομικές κρίσεις είναι η εξής: αυξάνονται οι ψήφοι για τα ακροδεξιά κόμματα, που ενοχοποιούν μειονότητες ή ξένους, οι κυβερνητικές πλειοψηφίες συρρικνώνονται, ενισχύεται η πόλωση και ο συνολικός αριθμός των πολιτικών δυνάμεων στα κοινοβούλια αυξάνεται. Οι εξελίξεις αυτές δυσκολεύουν την επίλυση των κρίσεων και συντελούν στο πολιτικό αδιέξοδο. Η επακόλουθη πολιτική αβεβαιότητα μπορεί να συμβάλει στην αργή ανάκαμψη έπειτα από κρίσεις».
Ζήτω που γεράσαμε. Εδώ ακόμη και κοινωνίες ελεύθερες κρίσεων κινούνται σε δρόμους ακροδεξιών αναζητήσεων. Τι συμβαίνει, λοιπόν; Στην Αυστρία, το Λαϊκό Κόμμα εξευτελίστηκε το 2014 με τον αποκλεισμό του από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Μόνο η ανάθεση της ηγεσίας σε έναν νέο συντηρητικό επέτρεψε στο κόμμα να επανέλθει, με τίμημα όμως την εξάρτησή του από την Ακροδεξιά.
Προφανώς, δεν ξύπνησαν ένα πρωί οι Ευρωπαίοι και είδαν το φως το αληθινό στο πρόσωπο της Λεπέν ή των υπέρμαχων της ανελεύθερης δημοκρατίας Όρμπαν και Κατσίνσκι.
Κάτι βαθύτερο υπάρχει. Τα ξόρκια για τους παλιούς δαίμονες δεν πιάνουν, όσο ένα μέρος των πληθυσμών αισθάνεται να απειλείται στο ζήτημα της ταυτότητάς του, των κοινωνικών του κατακτήσεων, της δουλειάς του, της στέγης του.
Ο αφορισμός του εθνολαϊκισμού πιάνει όσο το ξεμάτιασμα, καθώς υπάρχουν στρώματα που νιώθουν να έχουν εγκαταλειφθεί και θυσιαστεί.
Οι δημοσκοπήσεις είναι δημοσκοπήσεις, αλλά δεν μοιάζει απίθανη η προοπτική στις ευρωεκλογές οι δύο πυλώνες της μεταπολεμικής Ευρώπης να περάσουν από κοινού μετά βίας το 50%.
Το βέβαιο είναι ότι τα πάντα μπορεί να συμβούν σε μια Ευρώπη που στερείται προσανατολισμού.
