Από την έντυπη έκδοση
Aντιμέτωπες με σειρά προκλήσεων, στο πλαίσιο της υλοποίησης των στρατηγικών σχεδίων για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα βρεθούν το προσεχές διάστημα οι ειδικές μονάδες διαχείρισης.
Οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν για τα έτη 2018-2019 προϋποθέτουν σημαντική επιπλέον έμφαση σε στρατηγικές πωλήσεων χαρτοφυλακίων και REOs, αύξηση του όγκου εργασιών σε επίπεδο ρευστοποιήσεων, ανακτήσεων χρέους, δικαστικών υποθέσεων, κατασχέσεων, καθώς και αλλαγές στο νομικό και δικαστικό πλαίσιο με άμεση επίπτωση στο λειτουργικό επίπεδο. Και όλα αυτά υπό τον περιορισμό των ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων για την υλοποίηση των απαιτούμενων λειτουργικών παρεμβάσεων, την απαίτηση για περαιτέρω εξορθολογισμό του λειτουργικού κόστους, αλλά και τη σημαντική έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.
Τα παραπάνω επισήμαναν οι τραπεζίτες, μιλώντας στο 9ο Forum Διαχείρισης Κινδύνων και Κανονιστικής Συμμόρφωσης που διοργάνωσε η ΕΕΔΕ. Στο συνέδριο αναλύθηκαν, μεταξύ άλλων, με τοποθετήσεις τραπεζιτών, αλλά και του ειδικού γραμματέα Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Φώτη Κουρμούση, όλες οι τελευταίες εξελίξεις αλλά και τα ανοιχτά θέματα στο μέτωπο της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Το τραπεζικό πάνελ για τη διαχείριση των NPEs/NPLs -με συντονιστή τον Ιωάννη Μούργελα, νομικό σύμβουλο και μέλος Δ.Σ. του Τειρεσία, και τους Γεώργιο Γεωργακόπουλο, ανώτερο γενικό διευθυντή της Τράπεζας Πειραιώς, Αρτέμη Θεοδωρίδη, αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της Alpha Bank, Θεόδωρο Καλαντώνη, αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της Eurobank και Παύλο Μυλωνά, αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο της Εθνικής Τράπεζας- τόνισε ότι από τα στοιχεία των τραπεζών προκύπτει ότι ένα μεγάλο μέρος όσων έχουν λάβει προσωρινή ή μόνιμη προστασία, με βάση τις διατάξεις του νόμου Κατσέλη, είναι στρατηγικοί κακοπληρωτές.
Όπως ανέφεραν, οι τράπεζες εισηγούνται δέκα αλλαγές στον νόμο Κατσέλη, προκειμένου να γίνουν αυστηρότερα τα κριτήρια υπαγωγής σε αυτόν. Οι αλλαγές αποσκοπούν στην αποκάλυψη των στρατηγικών κακοπληρωτών, που εκτιμάται ότι έχουν βρει καταφύγιο στον νόμο, αξιοποιώντας παράλληλα το «πάγωμα» των αναγκαστικών μέτρων, όπως οι πλειστηριασμοί ακινήτων, που είχε επιβληθεί επί σειρά ετών.
Οι βασικές προτάσεις
Στις αλλαγές που εισηγούνται οι τράπεζες περιλαμβάνονται:
* Η άρση του τραπεζικού απορρήτου, κατά το πρότυπο του εξωδικαστικού μηχανισμού, για όσους έχουν κάνει αίτηση υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται να εντοπιστούν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, οι οποίοι ενώ έχουν οφειλές σε μία ή δύο τράπεζες, διατηρούν καταθέσεις σε άλλο πιστωτικό ίδρυμα ή διαθέτουν ακίνητη περιουσία, την οποία σκοπίμως αποκρύπτουν.
* Η θέσπιση της εξωδικαστικής διευθέτησης, ως υποχρεωτικό βήμα πριν η υπόθεση να φτάσει στο δικαστήριο. Η αίτηση αυτή θα υποβάλλεται από τις τράπεζες ή τον οφειλέτη στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού, αλλά ως ειδικός διαμεσολαβητής θα ενεργεί δικαστικός, ο οποίος θα την επικυρώνει εφόσον οι δύο πλευρές καταλήξουν σε συμφωνία.
* Η άρση της δυνατότητας να παίρνει κάποιος αναστολή των καταδιωκτικών μέτρων, με την υποβολή και μόνο της αίτησης υπαγωγής στον νόμο, αλλά και ο έλεγχος της δυνατότητας να υποβάλει πέραν της μιας αίτησης ή αντίστοιχα να παραιτείται από τις αιτήσεις. Η πρόταση αποσκοπεί στο να περιοριστεί το φαινόμενο της υποβολής αιτήσεων, με μοναδικό κριτήριο ο οφειλέτης να επωφεληθεί της προσωρινής προστασίας που προβλέπει ο νόμος.
* Ο ορισμός αρμόδιου δικαστηρίου που θα εκδικάσει την υπόθεση, με βάση την κύρια κατοικία του οφειλέτη. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται να περιοριστεί το φαινόμενο εκούσιας επιλογής του δικαστηρίου από τον οφειλέτη, που έχει οδηγήσει σε συσσώρευση αιτήσεων στα δικαστήρια που θεωρείται ότι διάκεινται ευνοϊκά στους δανειολήπτες (π.χ. ειρηνοδικεία στην περιφέρεια) έναντι αυτών που θεωρούνται αυστηρότερα (π.χ. Ειρηνοδικείο Αθήνας).
* Η κατάργηση της τριετίας βάσει της οποίας διαγράφονται τα χρέη από καταναλωτικά δάνεια ή κάρτες. Οι τράπεζες ζητούν σε περίπτωση που εκτός από τα χρέη σε καταναλωτικά δάνεια και κάρτες έχει ρυθμιστεί και το στεγαστικό δάνειο, η διαγραφή της οφειλής από τα υπόλοιπα χρέη να γίνεται με την αποπληρωμή του στεγαστικού δανείου, δηλαδή έως τα είκοσι χρόνια.
* Η αυστηροποίηση των κριτηρίων για όσους σταματούν να εξυπηρετούν τη ρύθμιση. Ο νόμος επιτρέπει στις τράπεζες να κινήσουν διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης εάν ο δανειολήπτης καθυστερήσει επί τρίμηνο την πληρωμή της δόσης. Για να αρθεί, όμως, η προστασία και να κινηθούν διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης θα πρέπει να υπάρξει απόφαση δικαστηρίου, η οποία να ακυρώνει την προηγούμενη, μια διαδικασία που θεωρείται χρονοβόρος και οι τράπεζες ζητούν την επίσπευσή της.
Το ιδιωτικό χρέος
Παρουσιάζοντας τις εξελίξεις στον εξωδικαστικό μηχανισμό, ο κ. Κουρμούσης ανέφερε ότι το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα είναι εφάμιλλο ή και μεγαλύτερο από το δημόσιο χρέος.
Αναφερόμενος στον νόμο 4469/2017 (εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων), ο κ. Κουρμούσης είπε ότι αποτελεί μία ολοκληρωμένη εξωδικαστική λύση για τη διευθέτηση όλων των χρεών (προς δημόσιο και ιδιωτικό τομέα) των βιώσιμων επιχειρήσεων, που θέτει παράλληλα το θεσμικό πλαίσιο για τη ρύθμιση των χρεών των ελευθέρων επαγγελματιών προς το Δημόσιο (ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ). Οι ελεύθεροι επαγγελματίες μπορούν να ρυθμίσουν εξωδικαστικώς τα τραπεζικά χρέη τους με τον αναθεωρημένο Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών (Αυγ. 2016).
Σκοπός του νόμου (4469), όπως πρόσθεσε ο ειδικός γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, είναι η ρύθμιση χρεών και η συνέχιση της λειτουργίας των βιώσιμων επιχειρήσεων, καθώς και η εξυγίανση των χαρτοφυλακίων δημόσιων και ιδιωτών πιστωτών, ειδικά των τραπεζών, για να μπορούν να παρέχουν νέες χρηματοδοτήσεις και μείωση των επιτοκίων. Αναφερόμενος στα βασικά σημεία του νόμου και στα στατιστικά στοιχεία από τη λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας κατά την περίοδο 3 Αυγούστου – 27 Οκτωβρίου 2017, ο κ. Κουρμούσης ανέφερε τα εξής:
Ως προς την ετοιμασία – υποβολή της αίτησης, 10.113 χρήστες έκαναν login στην πλατφόρμα, ενώ 7.713 προχώρησαν σε καταχώρηση βασικών στοιχείων της αίτησης. Από αυτούς: Επιτυχής συμμόρφωση με τα κριτήρια επιλεξιμότητας: 1.490. Μη επιτυχής συμμόρφωση με τα κριτήρια επιλεξιμότητας (κυρίως γιατί είναι φυσικά πρόσωπα): 1.925. Επισύναψη τουλάχιστον ενός αρχείου (ένδειξη ωριμότητας): 690. Υποβολή της αίτησης: 220. Διμερής διαπραγμάτευση (χωρίς συντονιστή): 86.
ιαπραγμάτευση με πιστωτές (με συντονιστή): 134, εκ των οποίων 117 αποδέχθηκαν την ανάθεση και διενεργούν έλεγχο. Ολοκληρώθηκε επιτυχώς ο έλεγχος: 24. Βεβαίωση πληρότητας: 24. Δεν έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος: 84. Ο έλεγχος εντόπισε ελλείψεις και αναμένεται η συμπλήρωσή τους από τον οφειλέτη: 9. Εκκρεμεί η αποδοχή της ανάθεσης: 17.
Νομοθετικό πλαίσιο
Στο νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και σε όλες τις νομοθετικές ρυθμίσεις από το 2008 μέχρι και σήμερα, οι οποίες δημιούργησαν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, απαγορεύοντας ή καθιστώντας εξαιρετικά δυσχερή την ανάκτηση των δανείων από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αναφέρθηκε η γενική γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ), καθηγήτρια Χαρούλα Απαλαγάκη.
Τα έτη 2014-2017 είναι έτη έντονης νομοθετικής κινητικότητας, είπε η κα Απαλαγάκη, καθώς ο κώδικας δεοντολογίας προσπαθεί να δημιουργήσει συνθήκες συναίνεσης και εξεύρεσης συμβιβαστικών λύσεων. Ο ν. 4307/2014 εισάγει τη διάκριση μικρές/μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά παρ’ όλα αυτά λειτουργεί περιορισμένα στην πράξη. Ο ν. 4354/2015 δημιουργεί τις προϋποθέσεις για πώληση και διαχείριση δανείων. Ο ν. 4469/2017 κάνει τη μεγάλη τομή και δίνει έμφαση σε καθολικές λύσεις. Ο ν. 4472/2017 εκσυγχρονίζει το πλαίσιο των αναγκαστικών μέτρων. «Το πλαίσιο είναι σύνθετο. Οι επιρροές δεν είναι μόνο κανονιστικές. Η νομοθεσία πρέπει να γίνει απλούστερη και οι μηχανισμοί αποτελεσματικοί» τόνισε η γ.γ. της ΕΕΤ, επισημαίνοντας τις αργές δικαστικές διαδικασίες, που ξεπερνούν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (είμαστε στη δεύτερη χειρότερη θέση στην Ευρώπη, με πρώτη τη Σλοβακία), δυσχεραίνοντας τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Όπως είπε χαρακτηριστικά η κα Απαλαγάκη, το πρόβλημα στη χώρα τα τελευταία χρόνια είναι ότι η μη εξυπηρέτηση μιας δανειακής σύμβασης, που είναι μια ιδιωτική υπόθεση μεταξύ δανειοδοτούμενου και τράπεζας, μεταβλήθηκε σε κοινωνικό πρόβλημα.
Τον Μάιο θα ολοκληρωθούν τα ελληνικά stress tests
* Τα stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τις ελληνικές τράπεζες θα ολοκληρωθούν κανονικά τον Μάιο, παρά την καθυστέρηση της άσκησης από την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ) για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως ανέφερε στο πρακτορείο Reuters πηγή με γνώση του θέματος. Η ΕΒΑ ανακοίνωσε νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα ότι θα δημοσιεύσει τα αποτελέσματα των πανευρωπαϊκών stress tests τον επόμενο Νοέμβριο, αρκετούς μήνες αργότερα σε σύγκριση με τις προηγούμενες ασκήσεις της, καθώς οι τράπεζες χρειάζονται χρόνο για να εφαρμόσουν νέα λογιστικά πρότυπα, τα IFRS 9.
Οι ελληνικές τράπεζες, με την Αθήνα να ετοιμάζεται να βγει από το τρίτο μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018, πρέπει να έχουν ολοκληρώσει την άσκηση νωρίτερα ώστε αν χρειαστεί να υπάρξει χρόνος για την έγκαιρη ανακεφαλαιοποίησή τους.
«Δεν αναμένεται να επηρεάσει το χρονοδιάγραμμα για τα stress tests των ελληνικών τραπεζών» είπε πηγή με γνώση της διαδικασίας. Πρόσθεσε, επίσης, ότι με δεδομένη την καθυστέρηση από την EBA, η άσκηση για τις ελληνικές τράπεζες θα είναι μια ξεχωριστή άσκηση με διαφορετικό χρονοδιάγραμμα.
Η καθυστέρηση της EBA αναγκάζει την ΕΚΤ, που διενεργεί τα tests για τις τράπεζες της Ευρωζώνης και χρησιμοποιεί τα αποτελέσματά τους για να προσδιορίσει τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, να καθυστερήσει με τη σειρά της την ετήσια επισκόπηση των τραπεζών που εποπτεύει, τη λεγόμενη διαδικασία εποπτικού ελέγχου και αξιολόγησης (Supervisory Review and Evaluation Process -SREP). «Προσαρμόσαμε σχετικώς τη διαδικασία για τη SREP» ανέφερε εκπρόσωπος της ΕΚΤ.
